Το νερό είναι βασικό συστατικό όλων των βιολογικών και περιβαλλοντικών διεργασιών. Είναι η κύρια συνιστώσα του οικολογικού κύκλου και απαραίτητο για την αγροτική, τη βιοµηχανική και την ενεργειακή παραγωγή.
∆εν είναι τυχαίο ότι, ο πλανήτης στον οποίο ζούµε έχει χαρακτηρισθεί ως υδατικός. Βλέποντας τον από το διάστηµα, έχει χρώµα µπλε από το νερό και άσπρο από τα σύννεφα, που είναι φορτωµένα µε υγρασία. Από τα 520 εκατοµ. km2, που είναι η έκταση της επιφάνειας της γης, περισσότερα από περίπου το 70,20%, δηλαδή 365 εκατοµ. km2 καλύπτονται από νερό.
Στον πλανήτη, υπάρχουν 44 χώρες χωρίς άµεση επαφή µε υδατική επιφάνεια (θάλασσα ή ωκεανό), γνωστές ως περίκλειστες χώρες. Το 1/3 περίπου των περίκλειστων χωρών βρίσκονται στην Ευρώπη, π.χ. Ανδόρρα, Αρµενία, Αυστρία, Λευκορωσία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Τσεχία, Ουγγαρία, Κόσοβο, Λιχτενστάιν, Λουξεµβούργο, Βόρεια Μακεδονία, Μολδαβία, Σερβία, Σλοβακία και Ελβετία.
Υπάρχουν και οι διπλά περίκλειστες χώρες, καθώς συνορεύουν µε άλλες περίκλειστες, π.x. το Λιχτενστάιν και το Ουζµπεκιστάν. Άλλες χώρες έχουν πρόσβαση σε θάλασσα µέσω ποταµών, π.x. η Ουγγαρία µέσω του ∆ούναβη ή το Καζακστάν, που έχει πρόσβαση σε αλµυρή λίµνη, που συµβολικά αποκαλείται θάλασσα.
Η έκταση της Ελλάδας συµπεριλαµβανοµένης της ΑΟΖ είναι 505.572 km2, µε χερσαία έκταση περίπου 131.950 km2 και ακτογραµµή 13.676 km, στην ηπειρωτική χώρα και στα περίπου 3.000 µικροµέγαλα νησιά της (Αγγελάκης, 2025α).
Η έκταση της Κρήτης είναι 8.336 km2 και η ακτογραµµή της 1.046 km, αναλογικά µεγαλύτερη αυτής της Ελλάδος. Στον υπόλοιπο κόσµο, όπως στην Κύπρο και στην Μάλτα, η ΑΟΖ τους είναι αναλογικά ακόµα µεγαλύτερες.
Πολλές από τις µεγάλες πόλεις του πλανήτη, έχουν σηµαντική υδατική επιφάνεια λόγω λιµανιών, ποταµών ή λιµνών, που τις διατρέχουν ή βρίσκονται κοντά σε αυτές.
Μερικές από τις πόλεις µε τη µεγαλύτερη υδατική επιφάνεια είναι: (α) πόλεις δίπλα σε µεγάλες λίµνες, όπως το Σικάγο (λίµνη Μίσιγκαν), το Τορόντο (λίµνη Οντάριο) και η Μινεάπολη (πολλά ποτάµια και λίµνες). (β) πόλεις µε µεγάλα ποτάµια, όπως το Λονδίνο (ποταµός Τάµεσης), το Παρίσι (ποταµός Σηκουάνας) και η Νέα Υόρκη (πολλοί ποταµοί και κόλποι). (γ) πόλεις µε εκτεταµένες ακτογραµµές, όπως το Τόκιο, το Χονγκ Κονγκ και το Σίδνεϋ, εξαιτίας της θέσης τους σε ωκεανούς και θάλασσες. (δ) πόλεις µε συνδυασµό υδατικών όγκων, όπως η Βενετία, η οποία είναι γνωστή για τα κανάλια της και η Σιγκαπούρη, η οποία έχει λιµάνια και ποτάµια.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι η πόλη Σουτσόου (souzhou) στην επαρχία Τζιανγκσού της Κίνας, που επισκεφτήκαµε πρόσφατα. Καλύπτει συνολική έκταση 8.657,32 km2 και διασχίζεται από πολυάριθµα ποτάµια και λίµνες, όπως η λίµνη Τάι (Ταϊχού), που µεγαλύτερο µέρος της επιφάνειας της βρίσκεται εντός των ορίων του Σουτσόου.
Ποτάµια, λίµνες και λασπώδεις εκτάσεις αντιπροσωπεύουν συνολικά το 36,6% της συνολικής έκτασης της πόλης, εδραιώνοντας τη φήµη της ως υδατική πόλη Τζιανγκάν, τµήµα του δέλτα του ποταµού Γιανγκτσέ. Η πύλη προς την ανατολή, γνωστή και ως πύλη της ανατολής, είναι το δεύτερο ψηλότερο κτήριο στην πόλη Σουτσόου.
Το κτήριο βρίσκεται στην καρδιά της περιοχής του βιοµηχανικού πάρκου και έχει ύψος 301,8 m (εικ. 1). Η κατασκευή ξεκίνησε το 2004 και ολοκληρώθηκε το 2016 µε κόστος 700 εκατοµ. $. Άλλες µεγαλύτερες υδατικές πόλεις της Κίνας είναι το Πεκίνο, το Χανγκτσόου και η Σαγκάη. Το Χανγκτσόου είναι µια από τις µεγαλύτερες πόλεις στο δέλτα του Γιανγκτσέ, που βρίσκεται στον κόλπο Χανγκτζόου, περίπου 180 km νοτιοδυτικά της Σαγκάης. Η ανάπτυξη και πρόοδος της Σαγκάης αναφέρεται στο Αγγελάκης (2025β).
Πρόσφατες µελέτες πιστοποιούν ότι η ευτυχία έχει χρώµα µπλε (εικ. 2). Η διαβίωση κοντά σε νερό µπορεί να βελτιώσει την ψυχολογική και τη σωµατική ευεξία.
Οι επιστήµονες παρατήρησαν τις σωµατικές και ψυχικές αλλαγές που συµβαίνουν όταν οι άνθρωποι παρακολουθούσαν µια δεξαµενή νερού γεµάτη µε διάφορα είδη ζώων, µια άλλη που ήταν γεµάτη µέχρι τη µέση και ακόµα µία άδεια. Μετρώντας την πίεση του αίµατος και τους καρδιακούς παλµούς διαπίστωσαν ότι όλες οι δεξαµενές είχαν θετική επίδραση, ενώ αυτή που ήταν γεµάτη είχε τη µεγαλύτερη επίδραση.
Γενικά η γειτνίαση µε νερό συµβάλλει στη µείωση του άγχους. Οι ήχοι του νερού, το κύµα που σκάει, οι απαλές αντανακλάσεις του φωτός πάνω στη θάλασσα, ακόµα και η µυρωδιά της αρµύρας, έχουν αποδειχθεί ότι ηρεµούν το νευρικό σύστηµα και µειώνουν την αρτηριακή πίεση.
∆εν είναι τυχαίο που τόσος κόσµος κάνει διαλογισµό µε ήχους νερού. Πρόσφατα ευρήµατα από επιστηµονικές µελέτες του Ινστιτούτου Παγκόσµιας Υγείας της Βαρκελώνης, έδειξαν ότι όσοι ζουν κοντά σε νερό όχι µόνο έχουν λιγότερο στρες, αλλά είναι πιο χαρούµενοι και ευτυχισµένοι.
Η επαφή µε το νερό µας φέρνει πιο κοντά στον εαυτό µας, συνδεόµαστε µε το µέσα µας αλλά και µε τον φυσικό κόσµο. Η θέα της θάλασσας συνδέεται επιστηµονικά µε την αύξηση των ορµονών της χαράς. Τα υδατικά σώµατα έχουν µια ονειρική ποιότητα, σαν τα σύννεφα, και µας επιτρέπουν να δούµε
διαφορετικά σχήµατα και να φανταστούµε απεριόριστες δυνατότητες.
Το να κοιτάζουµε και µόνο το νερό επιτρέπει στο µυαλό µας να είναι ήρεµο και γαλήνιο.
Το να ζεις κοντά σε νερό, δεν είναι καλό µόνο για αισθητικούς λόγους. Υπάρχουν πολλά οφέλη για την υγεία, αφού µπορεί να µειώσει το άγχος, να βελτιώσει τη δηµιουργικότητα, να χαλαρώσει και να προκαλέσει µια γενική αίσθηση ευτυχίας.
Προνοµιούχοι όσοι έχοµε την τύχη να ζούµε σε όχι περίκλειστη πόλη και χώρα!
*Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιµο µέλος και διακεκριµένο fellow του παγκόσµιου οργανισµού νερού (iwa)
βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2025α). Η έλλειψη νερού επηρεάζει άµεσα τη ζωή.
Πατρις Ηρακλείου, https://www.patris.gr/stiles/proektaseis/i-elleipsi- nerou-epireazei-amesa-ti-zoi/
Αγγελάκης, Α. Ν. (2025β). εντυπώσεις από την Κίνα. Πατρις Ηρακλείου, https://www.patris.gr/stiles/proektaseis/entiposeis-apo-tin-kina/
