Η Μαρία Ευθυµίου ήρθε στα Χανιά και µίλησε σε µία κατάµεστη αίθουσα σχετικά µε την αρχαία ελληνική γλώσσα. Μας θύµισε πόσο σπουδαία είναι η γλώσσα µας, «το µεγάλο µας όπλο», όπως είπε χαρακτηριστικά. Υπήρξε η γλώσσα του πολιτισµού, της µόρφωσης και της επικοινωνίας.
Είναι µια γλώσσα µε πολύ µεγάλη ιστορία, δύναµη και αντοχή, αφού έχει δανείσει χιλιάδες λέξεων σε όλες τις γλώσσες, ενώ έχει δεχτεί επίσης και ενσωµατώσει λέξεις άπειρες στο πέρασµα των αιώνων, διατηρώντας πάντα το µεγάλο ειδικό της βάρος. Ο µαθητής του σχολείου µας Γιώργος Καψαλάκης στο παρακάτω άρθρο µιλάει µε τον ίδιο ενθουσιασµό για την αξία και την αναγκαιότητά της για τη ζωή µας και για την ίδια µας την ύπαρξη.
«Το Παράθυρο»
Σε µία εποχή που ο κόσµος γύρω µας εξελίσσεται µε γοργούς ρυθµούς και ο πολιτισµός µας σηµειώνει βήµατα ραγδαίας ανάπτυξης, κάτω από τη σκόνη της τοποθέτησης νέων θεµελίων για τον σχηµατισµό σύγχρονων πολιτιστικών και τεχνολογικών γνωρισµάτων, θάβονται ακόµη βαθύτερα, χαµένα στην µνήµη των ανθρώπων, στοιχεία πολιτισµικής παράδοσης. Κύριο γνώρισµα της αρχαιότητας αποτελεί η αρχαία ελληνική γλώσσα, µία από τις παλιότερες ζωντανές γλώσσες του κόσµου, που οµιλείται χωρίς διακοπή για τουλάχιστον 3.000-3500 χρόνια! Τελευταία, έχουν παρατηρηθεί έντονες αντιδράσεις από τη νεανική κοινότητα γύρω από τις προσπάθειες αναβίωσής της. Ωστόσο, ο ανθρώπινος νους, πριν τη διαµόρφωση µίας ορθής, συνολικής άποψης γύρω από ένα ζήτηµα, πρέπει να ολοκληρώσει την επεξεργασία όλων των διαθέσιµων δεδοµένων και πληροφοριών.
Στις µέρες µας γίνονται πολλές και διαφορετικές προσπάθειες, για να επαναφέρουµε τα αρχαία ελληνικά στη ζωή µας, όχι µόνο ως ένα από τα πλέον βασικά µαθήµατα του σύγχρονου εκπαιδευτικού µας συστήµατος αλλά και ως µία ζωντανή πολιτισµική εµπειρία. Σήµερα, αυτό επιτυγχάνεται µέσω θεατρικών παραστάσεων αρχαίου δράµατος, ψηφιακών παιχνιδιών που συνδέουν την αρχαία µε τη νέα ελληνική και διάφορων άλλων σηµείων ένωσης του συνεχώς µεταβαλλόµενου κόσµου µας µε την αρχική µορφή του. Ωστόσο, όσο πιο αισθητή κάνει την παρουσία της η αρχαία ελληνική γλώσσα στον γλωσσικό και επικοινωνιακό τοµέα, και τώρα πια µάλιστα από τα µαθητικά µας χρόνια, βοµβαρδισµός αντιτιθέµενων αντιδράσεων συγκλονίζει την ευρύτερη κοινότητα. Στις µέρες µας, η πλειονότητα των αρνητικών απόψεων γύρω από την εκµάθηση της «νεκρής» και «ξεπερασµένης» αυτής γλώσσας πηγάζει από διαδεδοµένες αρνητικές αντιλήψεις των νέων, εφόσον η ανάγκη για µαζοποίηση, η οποία χαρακτηρίζει την εποχή αυτή, προωθεί την αλληλουχία µε το σύνολο. Έτσι επηρεάζεται αρνητικά και χειραγωγείται ο «απαίδευτος» νεανικός νους, ο οποίος βασισµένος σε προκαταλήψεις, νιώθοντας την ανάγκη να ταιριάξει σε µία οµάδα και χωρίς ιδιαίτερη ανάλυση, προχωράει, µε τρόµο ή αδιαφορία, στην απόρριψη µίας σηµαντικής πηγής διαφόρων ερεθισµάτων.
Αδιαµφισβήτητα, η αρχαία ελληνική, ως µία οµιλούµενη γλώσσα ενός ευρύτερου συνόλου, όπως υπήρξε η συγκεκριµένη στην αρχαιότητα, έχει χαράξει τη σηµασία της στο πέρασµα των αιώνων. Σπουδαίες φιγούρες σοφίας και γνώσης, που αποτελούν κεφάλαια στην ιστορία του λαού µας και µέσα από τις ανακαλύψεις τους επηρέασαν και εξακολουθούν να επηρεάζουν καθοριστικά τη µορφή του κόσµου µας, µεγάλωσαν σε µία κοινωνία όπου χρησιµοποιούνταν καθηµερινά η γλώσσα αυτή και οι διάφορες διάλεκτοί της. Επιπλέον, η σύνθετη αυτή µορφή έκθεσης ιδεών υπήρξε φάρος έµπνευσης για τη σύνθεση των ξακουστών αρχαίων δρωµένων.
Πέρα όµως από τη διαχρονική της σηµασία, στις µέρες µας αποτελεί τον κρίκο σύνδεσης του αρχαίου µε τον σύγχρονο κόσµο. Η γνώση της προσφέρει απεριόριστες νέες δυνατότητες για τη σύνδεση του ανθρώπου µε τον πολιτισµό των προγόνων του, καθώς, γνωρίζοντάς την, µπορεί πλέον κάποιος να κατανοήσει κείµενα διαφορετικής νοηµατικής προσέγγισης και να εισαχθεί στην λογική πρωτοπόρων ανθρώπων.
Αν και υποτιµηµένη στην εποχή µας, η χρήση της µπορεί επιπλέον να επιφέρει σηµαντικές συνέπειες τόσο στην επικοινωνία, όσο και στη διαµόρφωση της προσωπικότητας του ίδιου του ατόµου. Η εκτεταµένη επαφή του ανθρώπου µε µία πρώιµη µορφή της γλώσσας του µπορεί να τον οδηγήσει σε αναθεώρηση των απόψεών του σχετικά µε την καθοµιλουµένη του. Παράλληλα, µε την ανακάλυψη της γλώσσας αυτής η εξοικείωση µε γνώριµες λέξεις της Νέας Ελληνικής και η εκµάθηση άγνωστων έως τότε λέξεων χαρίζει απεριόριστους τρόπους διατύπωσης ιδεών και εισάγει στη σωστή χρήση της. Κατ’ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η ακριβής νοηµατική απόδοση. Τέλος, η µύηση στη σκέψη της αρχαιότητας διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση ενός συγκροτηµένου, σκεπτόµενου χαρακτήρα.
Συνολικά, η λογική που περιβάλλει αυτήν τη γλώσσα προσδίδει απεριόριστες προοπτικές αξιοποίησής της. Με τις κατάλληλες επιλογές είναι εφικτό, όπως και στο παρελθόν, να αποκτήσει ξανά τον ρόλο της ως «πυξίδα» που θα σηµατοδοτεί την πορεία του πολιτισµού µας. Εξάλλου, το παρελθόν έχει πολλά πράγµατα να διδάξει ακόµα. Γι’ αυτό λοιπόν, θα πρέπει να µην παραλειφθεί αυτό το παράθυρο σύνδεσής µας µε την αρχαιότητα, ενώ, µε υπερηφάνεια για όσα απολαµβάνει ο άνθρωπος του σήµερα, δεν θα πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι δίχως τα έργα µερικών µικρών ανθρώπων που εκτίµησαν και εκµεταλλεύτηκαν τη γνώση της αρχαιότητας, η µορφή που θα είχε ο κόσµος ενδεχοµένως θα διέφερε ριζικά. Εν κατακλείδι, η προσπάθεια να ενταχθούν τα αρχαία στη ζωή µας δεν είναι απλώς µία πράξη νοσταλγίας αλλά άφθονης δηµιουργικότητας. ∆εν αφορά µόνο τη γνώση του παρελθόντος αλλά το πώς σκεφτόµαστε, µιλάµε, δηµιουργούµε και ζούµε σήµερα!
Γεώργιος Καψαλάκης µαθητής Β΄Γυµνασίου
