Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Glechoma hederaceum (Γλήχωμα το κισσόμορφο). Συνώνυμα Nepeta glechoma Benth και Nepeta hederacea. Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Φύεται σε όλη την Ευρώπη και τη βόρειο Ασία.
Αυτοφυές στη χώρα μας βρίσκεται στη Λακωνία και την Κεφαλονιά. Το συναντούμε με τις κοινές ονομασίες κισσός ή παξιμάδι του λαγού. Αναπτύσσεται σε αραιά δάση, λιβάδια, ξέφωτα των δασών και στις παρυφές των δασών.
Είναι χαμηλό, ποώδες, πολυετές φυτό, που αναδύει έντονο άρωμα. Τα στελέχη του είναι κλαδωτά, στέρεα και οδοντωτά, πράσινα στη άνω επιφάνεια και υπόλευκα στην κάτω. Φύλλα αντίθετα, νεφροειδή ως καρδιοειδή, χνουδωτά, με μακρύ μίσχο. Άνθη κυανά ιώδη, ενίοτε ρόδινα, από 2-3 στη μασχάλη των φύλλων, ενωμένα κατά στάχυς. Η στεφάνη δισχιδής. Φτάνει σε ύψος τους 60 πόντους. Πολλοί μελισσοτρόφοι το καλλιεργούσαν κοντά στις κυψέλες γιατί είναι μελισσοτροφικό.
Ιστορικά στοιχεία
Το βότανο έχει χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή ιατρική της Ευρώπης εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο Galen συνιστά το φυτό για την θεραπεία φλεγμονών στα μάτια. Ο John Gerard, ένας Άγγλος βοτανολόγος, το συνιστούσε για την θεραπεία της εμβοής. Παράλληλα το θεωρούσε διουρητικό, στυπτικό, τονωτικό και ήπιο διεγερτικό, χρήσιμο σε ασθένειες των νεφρών και για δυσπεψία
Το βότανο χρησιμοποιήθηκε επίσης ως «βότανο του πνεύμονα». Οι Ευρωπαίοι άποικοι της Βόρειας Αμερικής το θεωρούσαν σημαντικό φαρμακευτικό βότανο και συντηρητικό.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε ως αποχρεμπτικό, στυπτικό και για τη θεραπεία της βρογχίτιδας.
Στην παραδοσιακή αυστριακή ιατρική, το βότανο έχει συνταγογραφηθεί για εσωτερική εφαρμογή ως σαλάτα ή τσάι για τη θεραπεία μιας ποικιλίας διαφόρων καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων διαταραχών που σχετίζονται με το ήπαρ και τη χολή, το γαστρεντερικό σωλήνα, την αναπνευστική οδό, τα νεφρά και το ουροποιητικό σύστημα, πυρετό και γρίπη.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το φυτό περιέχει μία πικρή ουσία, τη γλεχομίνη καθώς και τανίνη και ένα αιθέριο έλαιο. Περιέχει λιπαρά οξέα και βιταμίνη C αλλά δεν πρέπει να καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι ανθισμένες κορυφές. Συλλέγεται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Τα άνθη κόβονται από την βάση τους αν θέλουμε να βλαστήσουν νέοι βλαστοί και ξηραίνονται υπό σκιάν.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το βότανο δρα ως αντιβηχικό, διεγερτικό, καταπραϋντικό, μαλακτικό, στυπτικό, επουλωτικό και τονωτικό.
Ως αντικαταρροϊκό και στυπτικό το χρησιμοποιούμε ως ξηραντικό του κατάρρου στους κόλπους και τους βρόγχους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με άλλα αντικαταρροϊκά όπως τα άνθη κουφοξυλιάς και το αρνόγλωσσο (2 μέρη χαμαίκισσου και 1 μέρος των άλλων βοτάνων).
Λόγω της στυπτικής του δράσης χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της διάρροιας και για την επίδεση τραυμάτων. Τα φύλλα προστίθενται στις σαλάτες ως τονωτικό. Έχει χρησιμοποιηθεί κατά της ατονίας του στομάχου κατά της δυσπεψίας και των αερίων.
Το τσάι των φύλλων είναι τονωτικό και τα φρέσκα φύλλα ανακουφιστικά στις αιμορροΐδες.
Στην ομοιοπαθητική, το βάμμα του νωπού φυτού χρησιμοποιείται εναντίον του κατάρρου των βρόγχων, του υγρού του άσθματος και μερικών παθήσεων των εντέρων.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Χρησιμοποιούμε ένα κουταλάκι του γλυκού βότανο σε ένα φλιτζάνι νερό. Πίνουμε δύο φορές την ημέρα.
Λαμβάνεται και ο χυμός των ανθισμένων κορφών. Ημερήσια δόση, δύο με τρεις φορές την ημέρα ένα κουταλάκι του γλυκού.
Προφυλάξεις
Αποφεύγουμε την χρήση του βοτάνου στην εγκυμοσύνη καθώς και σε περιπτώσεις νεφρικής νόσου και επιληψίας.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
