«Η Τέχνη, σε όλες τις µορφές, ευεργετεί τον άνθρωπο και την ψυχή του», λέει στις “διαδροµές” ο Γιάννης Μαθιουδάκης, σκηνοθέτης του ντοκιµαντέρ “Στάχτες” το οποίο προβάλλεται στο Φεστιβάλ Ήχων και Οικολογίας Reveil 12, που διοργανώνει η καλλιτεχνική οµάδα Soundcamp Cooperative, σήµερα, Σάββατο, στο Πάρκο ∆ιάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά.
Η ταινία αφορά τις φωτιές που έπληξαν το νότιο Ρέθυµνο τον Ιούλιο του 2022 και τον αντίκτυπό τους στη ζωή των κατοίκων και στο φυσικό περιβάλλον και έλαβε διεθνείς βραβεύσεις για τις Στάχτες.
Ο Γιάννης Μαθιουδάκης είναι προπτυχιακός φοιτητής στο Τµήµα Φιλολογίας (στην κατεύθυνση “Θεατρικές, Κινηµατογραφικές και Μουσικές Σπουδές”) και η ταινία δηµιουργήθηκε στο πλαίσιο του διαπανεπιστηµιακού προγράµµατος ∆ΙΑΠΛΑΣΙΣ της Βουλής των Ελλήνων (υπεύθυνη για το Τµήµα Φιλολογίας, Παναγιώτα Μήνη).
Το ντοκιµαντέρ είχε συγκινήσει το κοινό στο φεστιβάλ κινηµατογράφου Κρήτης και έχει αποσπάσει διεθνείς διακρίσεις. Περιγράψτε µου την εµπειρία σας από τα γυρίσµατα.
Οι Στάχτες/Ashes αποτελούν την πρώτη µου επαφή µε τον κινηµατογράφο κι έτσι οι στιγµές των γυρισµάτων, καθώς και όλα τα στάδια παραγωγής, έχουν αποτυπωθεί µε ιδιαίτερο τρόπο µέσα µου. Λόγω επαγγελµατικών υποχρεώσεων και πιεσµένου προγράµµατος, τα γυρίσµατα έπρεπε να πραγµατοποιηθούν µέσα σε δύο µέρες. Σίγουρα υπήρχε πολύ άγχος, γι’ αυτό και είχα φροντίσει να οργανωθούν όλα από νωρίς, να έχουµε αρκετό χρόνο και να προλάβουµε τον ήλιο για τα εξωτερικά γυρίσµατα, αλλά και να αποφύγουµε όσο το δυνατόν τα απρόοπτα, που είναι πολύ συχνά σε τέτοιες δουλειές. Όλα ήταν για µένα καινούρια και έντονα, µέσα σε ένα πλαίσιο άγχους, αλλά και ενθουσιασµού. Καθώς δεν υπήρχε προϋπολογισµός για την ταινία, δουλέψαµε µε ελάχιστα µέσα, κάµερες που δανείστηκα από το Πανεπιστήµιο Κρήτης και το ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ. και µε µία πολύ µικρή οµάδα συνεργατών.
Η ταινία πραγµατοποιήθηκε µέσω του διαπανεπιστηµιακού προγράµµατος ∆ΙΑΠΛΑΣΙΣ της Βουλής των Ελλήνων και στόχος ήταν φοιτητές από διαφορετικά τµήµατα σε όλη την χώρα να συνεργαστούν µεταξύ τους παράγοντας ταινίες. Η δική µου ταινία εκπροσώπησε το Πανεπιστήµιο Κρήτης στο πρόγραµµα και η µοντέρ, η Αναστασία Μπαλτά, βρισκόταν την ίδια περίοδο στη Λέσβο, όπου και σπούδαζε. Εποµένως όλη η συνεννόηση πριν και µετά τα γυρίσµατα, έγινε διαδικτυακά, όπως και η όλη διαδικασία του µοντάζ. Αυτό φυσικά ήταν κάτι πρακτικά εξαιρετικά δύσκολο, αλλά τα καταφέραµε και, σκεπτόµενος εκείνους τους µήνες, δεν µπορώ παρά να συγκινούµαι για όλη τη δουλειά που έγινε.
Τι σας είχε συγκινήσει ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της παραγωγής;
Πολλά σηµεία! Νοµίζω, όµως, ότι η πιο συγκινητική στιγµή για µένα ήταν το εσωτερικό γύρισµα µε τη συνέντευξη του κεντρικού προσώπου της ταινίας, της οινοποιού και αµπελουργού Ηλιάνας Μαλίχιν, η οποία εξοµολογείται στον φακό όσα πραγµατικά έζησε µαζί µε τους κατοίκους του νοτίου Ρεθύµνου, βιώνοντας η ίδια για πρώτη φορά την φωτιά και βλέποντας να κατακαίγονται οι αµπελώνες στους οποίους είχε στηρίξει την επιχείρησή της και οι ντόπιοι το βιός τους.
Άλλο να προσπαθείς να φανταστείς και να σκηνοθετήσεις κάτι στο µυαλό σου κι άλλο να το βλέπεις να ξεδιπλώνεται µπροστά σου. Ήθελα η συνέντευξη να έχει τον χαρακτήρα εξοµολόγησης, ένας προσωπικός µονόλογος, µια κατάθεση ψυχής. Μόλις συνέβη αυτό, κατάλαβα ότι η ταινία απέκτησε ψυχή, χωρίς περιττά µέσα ή καλλιτεχνικά κόλπα, αλλά από µια απλή κάµερα και την αλήθεια, που καταγράφηκε χωρίς υπερβολές.
Οι σπουδές σας εστιάζουν στα πεδία του κινηµατογράφου, του θεάτρου και της µουσικής. Πιστεύετε ότι η τέχνη πρέπει να έχει παρεµβατικό χαρακτήρα στην κοινωνία, όπως συνέβη µε έναν τρόπο και µε την ταινία σας;
Η Τέχνη, σε όλες τις µορφές, ευεργετεί τον άνθρωπο και την ψυχή του, τον εξελίσσει. Είτε πρόκειται για Θέατρο, είτε για Κινηµατογράφο ή Ζωγραφική, κάθε µορφή Τέχνης, όταν γίνεται µε σεβασµό στη λεπτοµέρεια και στην ουσία, µπορεί να προσφέρει µόνο θετικά -και σε ατοµικό επίπεδο, αλλά και συνολικά στην κοινωνία. ∆υστυχώς, όσο περνά ο καιρός, ένας σκοταδισµός προσπαθεί να απλωθεί γύρω απ’ την Τέχνη. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα αποτελούν οι αντιδράσεις κάποιων φανατικών θρησκευόµενων για το ντοκιµαντέρ της Ελίνας Ψύκου, “Αδέσποτα Κορµιά” ή το -ακόµα πιο ανησυχητικό- πρόσφατο περιστατικό της επίθεσης βουλευτή σε εκθέµατα της Εθνικής Πινακοθήκης.
Η Τέχνη υπάρχει για να µας αφυπνίζει και να κινητοποιεί τα αισθητήρια µέσα µας. ∆εν προσφέρει µόνο την απόλαυση µιας ωραίας ταινίας ή παράστασης, αλλά και τροφή για σκέψη. Πιστεύω βαθιά στην πολιτική και παρεµβατική δύναµη της τέχνης, ειδικά όταν επιλέγει να φωτίσει φωνές και ιστορίες που συχνά µένουν στο περιθώριο. Φοβάµαι, όµως, ότι ταυτόχρονα ένα µεγάλο µέρος της κοινωνίας µας οδηγείται σε χειµερία νάρκη κι έτσι η ανάγκη µας για την «ενεργοποίηση» που µας προσφέρει η Τέχνη γιγαντώνεται. Αρκεί να είµαστε σε επαφή µαζί της.
Το φεστιβάλ Reveil έχει θεµατολογία που ευαισθητοποιεί τον κόσµο σε περιβαλλοντικά θέµατα. Μιλήστε µου για το φεστιβάλ. Πώς βλέπετε τέτοιες εκδηλώσεις σε µια εποχή που τα περιβαλλοντικά ζητήµατα απασχολούν καθηµερινά την επικαιρότητα;
Το φεστιβάλ Reveil είναι µια εξαιρετική πρωτοβουλία που δίνει χώρο στη σύνδεση µεταξύ τέχνης και περιβάλλοντος. Με πολύ µεγάλη χαρά αποδέχτηκα την πρόσκληση της επιµελήτριας του ελληνικού Reveil, Μαρίας Ευτυχίας Παπαδοµανωλάκη να συµµετάσχω. Βρίσκω τροµερά ανησυχητικό το γεγονός ότι οι πυρκαγιές έχουν πλέον µετατραπεί σε αναπόσπαστο κοµµάτι της καθηµερινότητάς µας παγκοσµίως. Ιδίως τους καλοκαιρινούς µήνες, δεν περνά µέρα χωρίς να ακούµε για µεγάλες φωτιές, σε µια χώρα που µοιάζει να καίγεται διαρκώς. Βασικός στόχος της ταινίας µου ήταν αφενός να ακουστεί η ιστορία του Νότιου Ρεθύµνου και εκτός Κρήτης και αφετέρου να ταρακουνήσει τη συνείδηση των θεατών. Πρέπει επιτέλους να βάλουµε ένα τέλος σ’ αυτόν τον εφησυχασµό, στη χειµερία νάρκη στην οποία οδηγούµαστε απαθείς, έχοντας πλέον συνηθίσει να καίγονται γύρω µας τα πάντα. Γιατί πολύ σύντοµα δεν θα υπάρχει κάτι άλλο να καεί.
Θεωρώ πως το Φεστιβάλ και η φετινή έκδοσή του µε επίκεντρο τις πυρκαγιές είναι επίκαιρο και ουσιαστικό, µε πολλές και πολύ ενδιαφέρουσες δράσεις: από φωτογραφικές εκθέσεις και κινηµατογράφο, µέχρι βιωµατικά εργαστήρια και µουσική παράσταση. Είναι µεγάλη χαρά που µια τέτοια διοργάνωση, µε διεθνή χαρακτήρα, λαµβάνει χώρα εδώ, στην Κρήτη από µία Ελληνίδα επιστήµονα.
Υπάρχει στα σχέδιά σας κάποια ιδέα για καινούρια ταινία; Κι αν ναι σε τι αφορά αυτή;
Υπάρχουν κάποιες ιδέες που µε απασχολούν έντονα τον τελευταίο καιρό και σκέφτοµαι να τις αναπτύξω κινηµατογραφικά. Όπως και στο Ashes, ο άνθρωπος θα παραµείνει στο επίκεντρο, αλλά βρίσκοµαι ακόµα στο στάδιο της έρευνας. Παράλληλα, απ’ τα βασικότερα ενδιαφέροντα µου είναι το Θέατρο, το οποίο τα τελευταία 6 χρόνια έχει εξελιχθεί σε αναπόσπαστο κοµµάτι της καθηµερινότητας µου, ως ενεργό µέλος του θιάσου του Θεατρικού Περίπλου στο Ρέθυµνο, αλλά και ως Φιλόλογος – Θεατρολόγος. Ο κινηµατογράφος, τόσο στο πεδίο της έρευνας, όσο και στο πεδίο της παραγωγής, αποτελεί µια ιδιαίτερη αγάπη για µένα, ένας µοναδικός τρόπος έκφρασης και σίγουρα θα συναντηθούµε ξανά στο µέλλον.
Το Φεστιβάλ Ήχων και Οικολογίας
Το Φεστιβάλ Ήχων και Οικολογίας Reveil 12, που διοργανώνει η καλλιτεχνική οµάδα Soundcamp Cooperative, επιστρέφει µε τη 12η έκδοση του, στις 3 – 4 Μαΐου 2025 µε παράλληλες εκδηλώσεις σε Ευρώπη, Ηνωµένο Βασίλειο, Αµερική και Aυστραλία.
Σήµερα, Σάββατο 3 Μαϊου, θα παρουσιαστούν στο Πάρκο ∆ιάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου Κρήτης στα Χανιά µια σειρά από δράσεις, µέρος του Φεστιβάλ Reveil, µε δωρεάν είσοδο για το κοινό.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Το φετινό πρόγραµµα, που έχει επιµεληθεί η ∆ρ. Μαρία-Ευτυχία Παπαδοµανωλάκη, ιδρυτικό µέλος της Soundcamp Cooperative, περιλαµβάνει:
–
08:00 – 20:00 Φυλάκιο και Είσοδος. Ζωντανή µετάδοση του 24ωρου Ραδιοφωνικού Προγράµµατος Reveil 12, σε επιµέλεια της οµάδας του Ράδιο Ένταση 93.5FM, στο φυλάκιο του Πάρκου και διαδικτυακά στη σελίδα http://soundtent.org/reveil/.
Φωτογραφική έκθεση “Πυρκαγιές µέσα από τον φακό του ερευνητή”. Την έκθεση µπορούν να απολαύσουν οι επισκέπτες στην είσοδο του πάρκου και µέσω QR code να µάθουν περισσότερα για τις ιστορίες πίσω από κάθε φωτογραφία. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν 16:30 – 17:00.
– 14:00 – 15:00
Moυσείο. Προβολή του ντοκιµαντέρ µικρού µήκους “ΑSHES” του Γιάννη Μαθιουδάκη (Πανεπιστήµιο Κρήτης) και συζήτηση µε τον σκηνοθέτη.
– 15:00 – 16:30
Μουσείο. Εκπαιδευτική δράση από το Εργαστήριο Ατµοσφαιρικού Περιβάλλοντος και Κλιµατικής Αλλαγής του Πολυτεχνείου Κρήτης “Πυρκαγιές, Κλιµατική Αλλαγή και Βιωσιµότητα: Ένα πολύπλοκο παζλ”.
–
17:30 – 19:00 Μουσείο.
Εικαστική Έκθεση του Γυµνασίου Κουνουπιδιανών µε τίτλο “Μικρή Πράσινη Θάλασσα”.
– 19:00 – 20:00 Μουσείο.
Μουσική παράσταση του Γυµνασίου Κουνουπιδιανών στο πλαίσιο της έκθεσης µε τίτλο “Μικρή Πράσινη Θάλασσα”.
