Τούτες τις µέρες που ο θάνατος περιδιαβαίνει το δύστυχο τόπο και «τα Άρµατα του Γεδεών» εµµονικά ζητούν να πάρουν κάθε ψυχή που αναπνέει, τούτες τις µέρες που η ∆ύση παγερή και ασυγκίνητη παρακολουθεί την εξέλιξη της γενοκτονίας στην περίκλειστη περιοχή, αισθάνθηκα ότι µου αποκαλύπτονται οι πιο σκοτεινές δυνάµεις της ανθρώπινης υπόστασης. ∆υνάµεις ικανές να κάνουν ή να παρακολουθούν απαθείς το πιο µεγάλο κακό. Ένοιωσα λοιπόν την ανάγκη να ξαναδιαβάσω τη «Γυναίκα της Ζάκυθος» του ∆ιονύσιου Σολωµού. Και ως ο «εγκάτοικος» στο ξωκλήσι του Αγίου Λύπιου ∆ιονύσιος Ιεροµόναχος, έκαµα την ερώτηση: «Και οι δίκαιοι κατά τη Θεία Γραφή πόσοι είναι»; Ακολούθησα λοιπόν τη διήγηση του ∆ιονύσιου που προσπαθούσε να αντιστοιχήσει τους δίκαιους στα δάκτυλα του ενός του χεριού, ώσπου απογοητευµένος είπε: «Εµνέσκανε (αποµένανε) το λοιπόν από κάτου από τα µάτια µου τα τρία δάχτυλα µοναχά, και τα εχτυπούσα ανήσυχα απάνου στο φιλιατρό, για να βοηθήσω το νου µου να εύρει κάνε τρεις δίκαιους. Αλλά επειδή αρχινήσανε τα σωθικά µου να τρέµουνε σαν τη θάλασσα που δεν ησυχάζει ποτέ, ασήκωσα τα τρία µου έρµα δάχτυλα, και έκαµα το σταυρό µου».
Ο πόλεµος είναι πάντα ένα κακό. Μια µανία ολέθρου που εµφανίστηκε µαζί µε τον άνθρωπο. Η εξαχρείωση µέσω του πολέµου οδηγεί συχνά τον άνθρωπο στο απόλυτο κακό. Φτάνει δηλαδή σε σηµείο διάρρηξης του συνεκτικού ιστού που πρέπει να τον δένει µε τους άλλους οµοειδείς του ώστε όλοι µαζί να µπορούν να χαρακτηριστούν άνθρωποι. Όταν εκδηλωθεί µια τέτοια απολύτως ακραία κατάσταση, ευθύνη δεν έχουν µόνον οι συντελεστές του δράµατος αλλά και όλοι οι άλλοι άνθρωποι· εξουσίες και κοινωνίες. Λέγοντας απόλυτο κακό το πρώτο που έρχεται στο µυαλό είναι το Ολοκαύτωµα. Όµως δεν είναι το µόνο. Η παγκόσµια ιστορία έχει να διηγηθεί πάµπολλες περιπτώσεις. Εµείς το έχουµε βιώσει (εκτός των άλλων) στη Σµύρνη και την προκυµαία της όταν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες είχαν ως µόνες επιλογές να καούν, να πνιγούν ή να σφαγιαστούν από τους Τούρκους· ενώ τα «συµµαχικά» πλοία -µε σαφείς εντολές να µην αναµειχθούν- ναυλοχούσαν στον κόλπο της Σµύρνης, λίγα µέτρα από την κορυφούµενη ανθρώπινη τραγωδία. Τώρα το απόλυτο κακό έχει απλωθεί στη Λωρίδα της Γάζας. Ο θάνατος για τον θάνατο. Έχει από πολλού υπερβεί τα όρια της άµυνας, ακόµα και της εκδίκησης, η πρακτική του Ισραήλ. Τα «Άρµατα του Γεδεών», όπως ονόµασαν οι ίδιοι την επιχείρηση γενοκτονίας, σκορπούν τον άµεσο θάνατο σε άµαχους, µιας και ούτως ή άλλως σε θάνατο τους έχουν καταδικάσει από πείνα και αρρώστια.
Στο έργο του Σολωµού ο Ιεροµόναχος ∆ιονύσιος ψάχνει να βρει την προσωποποίηση του απόλυτου κακού και λέει: «Και µου ήρθε στο νου µου περισσότερο από όλους αυτούς η Γυναίκα της Ζάκυθος, η οποία πολεµάει να βλάφτει τους άλλους µε τη γλώσσα και µε τα έργατα, και ήταν έχθρισσα θανάσιµη του έθνους». Εµείς εδώ θα µπορούσαµε να σκεφτούµε σαν «έθνος» το ίδιο το γένος των ανθρώπων, µιας και όταν εκδηλώνεται το απόλυτο κακό παίρνει, δυστυχώς, πλανητικές διαστάσεις.
Τα «πολιτισµένα» κράτη ανά τον πλανήτη και οι «ανεπτυγµένες» κοινωνίες τους, δεν έχουν µικρότερη ευθύνη όταν στέκονται απαθείς θεατές του κακού. Λέει η «Γυναίκα της Ζάκυθος» στις εξαθλιωµένες «Μισολογγίτισσες» που µπήκαν στο δικό της σπίτι για να ζητήσουν βοήθεια: «Και τι σας έλειπε, και τι κακό είδετε από τον Τούρκο; Και, δόξα σοι ο Θεός, είχατε περσότερα από εκείνα που έχω εγώ. Σας είπα εγώ ίσως να χτυπήστε τον Τούρκο, που ερχόστενε τώρα σε µε να µου γυρέψετε και να µε βρίσετε; Ναίσκε! Εβγήκατε όξω να κάµετε παλικαρίες… και κάτι εκάµετε στην αρχή, γιατί επήρετε τα άτυχα παλικάρια της Τουρκιάς ξάφνου. Και πώς εµπόρειε ποτέ του να υποφτευτεί (ο Τούρκος) τέτοια προδοσία; Το ‘θελε ο Θεός; ∆εν ανακατωνόστενε µε δαύτον µέρα και νύχτα»; Και, όπως κάνουν και τα πολιτισµένα µας έθνη, κλείνει τη συζήτηση µε τις Γυναίκες του Μισολογγιού: «Εσείς δεν έχετε άλλη δουλειά παρά να ψωµοζητάτε· και, να πούµε την αλήθεια, στοχάζουµε πως θε να ‘ναι µια θαράπαψη (ευχαρίστηση) για όποιον δεν ντρέπεται. Αλλά εγώ έχω δουλειά. Ακούσ’τε; Έχω δουλειά».
Αυτά έγραφε, ακριβώς διακόσια χρόνια πριν, ο Σολωµός, παρακολουθώντας τα δικά µας βάσανα. Πόσο κοινή είναι η µοίρα των ανθρώπων!
*O Mανώλης Κουφάκης είναι δρ µηχανικός π. δ/ντής ∆Ε∆∆ΗΕ Α.Ε.
Όλα τα δηµοσιευµένα κείµενα της στήλης µπορείτε να τα βρείτε στο http://www.haniotika-nea.gr/author/koufakis/
