» Η σιωπηλή “φλόγα” του οισοφάγου
» Μία από τις πιο συχνές παθήσεις που
αντιµετωπίζονται στην Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας
– µε σοβαρές συνέπειες αν παραµεληθεί.
Τι είναι η ΓΟΠ;
Η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόµηση (ΓΟΠ) είναι µια χρόνια διαταραχή κατά την οποία το όξινο περιεχόµενο του στοµάχου επιστρέφει προς τον οισοφάγο, λόγω δυσλειτουργίας του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Εκτιµάται ότι επηρεάζει έως και το 20% των ενηλίκων στις ανεπτυγµένες χώρες [Maret-Ouda et al., JAMA, 2020].
Αν και συχνά θεωρείται «αθώα», η χρόνια και ανεξέλεγκτη ΓΟΠ µπορεί να προκαλέσει:
χρόνια οισοφαγίτιδα, στένωση του οισοφάγου, ή ακόµη και οισοφάγο Barrett, µια προκαρκινική κατάσταση.
Ποια είναι τα βασικά συµπτώµατα;
• Καύσος (καούρα) πίσω από το στέρνο, κυρίως µετά τα γεύµατα ή όταν ξαπλώνετε
• Ξινίλες, πικρή γεύση στο στόµα ή νυχτερινή αναγωγή οξέος
• Πόνος ή δυσφορία στην κατάποση (οδυνοφαγία, δυσφαγία)
• Αίσθηµα “κόµπου” στον λαιµό ή βραχνάδα, ιδίως το πρωί
• Χρόνιος, ξηρός βήχας χωρίς προφανή αιτία
• Νυχτερινός βήχας ή κρίσεις άσθµατος που επιµένουν παρά τη θεραπεία
• Καύσος στο λαιµό ή αίσθηση επιστροφής φαγητού µετά το φαγητό
Πότε πρέπει να ανησυχήσω
Αν εµφανίζονται συµπτώµατα συναγερµού (Red Flags), όπως:
∆υσκολία ή πόνος στην κατάποση
Απώλεια βάρους, αναιµία ή αιµατέµεση
Μέλαινα (µαύρα κόπρανα)
Επιµονή συµπτωµάτων παρά τη θεραπεία
τότε απαιτείται άµεση αξιολόγηση από γιατρό και γαστροσκόπηση
[ACG Clinical Guidelines 2022, NICE NG1 2023].
Αντιµετώπιση: Ξεκινά από την καθηµερινότητα
Η µη φαρµακευτική παρέµβαση αποτελεί την πρώτη γραµµή στην ΠΦΥ:
Μην ξαπλώνετε για 2–3 ώρες µετά το φαγητό
Τρώτε µικρά και συχνά γεύµατα
Ανασηκώστε το προσκέφαλο του κρεβατιού 15–20 εκ.
Περιορίστε καφέ, αλκοόλ, σοκολάτα, µέντα, ντοµάτες, τηγανητά
Αποφύγετε αναψυκτικά και όξινα ροφήµατα
∆ιακόψτε το κάπνισµα
∆ιατηρήστε υγιές βάρος
Αποφύγετε σφιχτά ρούχα στη µέση
Επιλέξτε ήπια σωµατική δραστηριότητα µετά τα γεύµατα
Κρατήστε ηµερολόγιο τροφών και συµπτωµάτων
Φάρµακα: Όχι πάντα και όχι για πάντα
Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) είναι ιδιαίτερα αποτελεσµατικοί στην επούλωση της οισοφαγίτιδας.
Όµως, η µακροχρόνια χρήση χωρίς ένδειξη δεν συνιστάται, καθώς µπορεί να προκαλέσει:
∆υσαπορρόφηση µαγνησίου, ασβεστίου και βιταµίνης B12
Αυξηµένο κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγµάτων
Νεφρική βλάβη ή λοιµώξεις (π.χ. C. difficile, πνευµονία)
Πιθανή συσχέτιση µε άνοια σε µελέτες παρατήρησης
Η θεραπεία πρέπει να είναι εξατοµικευµένη και να επανεκτιµάται κάθε 8–12 εβδοµάδες [NICE, 2023].
Πότε χρειάζεται γαστροσκόπηση;
• Επιµονή των συµπτωµάτων παρά την αγωγή
• Απώλεια βάρους, αναιµία ή δυσκολία κατάποσης
• Ηλικία >50 ετών µε νέα συµπτώµατα
• Ιστορικό οισοφαγίτιδας, Barrett ή καρκίνου οισοφάγου στην οικογένεια
Ο ρόλος της Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας
Ο ρόλος του Κέντρου Υγείας Κισσάµου
Το Κέντρο Υγείας είναι εδώ όχι µόνο για να θεραπεύει, αλλά για να προλαµβάνει, πριν το πρόβληµα χτυπήσει την πόρτα.. Μέσα από ενηµέρωση, συµβουλευτική και προληπτικό έλεγχο, βοηθά τους ασθενείς να αναγνωρίζουν έγκαιρα τα σηµάδια της ΓΟΠ και να λάβουν σωστή καθοδήγηση από τον ιατρό τους. Η πρώιµη διάγνωση και παρέµβαση προλαµβάνει επιπλοκές, βελτιώνει την καθηµερινότητα και προστατεύει την υγεία του οισοφάγου. Γιατί στην ΠΦΥ, η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία.
Θυµήσου:
Η ΓΟΠ είναι συχνή αλλά όχι αθώα. Αν µείνει χωρίς αντιµετώπιση, µπορεί να οδηγήσει σε:
Οισοφαγίτιδα
Στένωση οισοφάγου
Οισοφάγο Barrett (προκαρκινική κατάσταση)
Η σωστή πρόληψη, διατροφή και παρακολούθηση κάνουν τη διαφορά.
*Ο δρ ∆ηµήτρης Ανυφαντάκης, MSc, PhD είναι συντονιστής Επιστηµονικής Λειτουργίας, διευθυντής
του ΚΥ Κισσάµου
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Katz PO, Gerson LB, Vela MF. Am J Gastroenterol. 2022.
Maret-Ouda J, Markar SR, Lagergren J. JAMA. 2020;324(24):2536–2547.
NICE Guideline [NG1]: Gastro-oesophageal reflux in adults, 2023.
Spechler SJ, Souza RF. N Engl J Med. 2014; 371:756–765.
American College of Gastroenterology Clinical Guidelines, 2022.
Lazarus B et al. JAMA Intern Med. 2016;176(2):238–246.
Eom CS et al. JAMA Intern Med. 2011;171(13):1189–1198
