Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

ΕΡΤ 50 χρόνια

Κράτησα τη ζωή μου (δις)
Ταξιδεύοντας/ ανάμεσα στα κίτρινα δέντρα,
Κατά το πλάγιασμα της βροχής
Σε σιωπηλές πλαγιές
Φορτωμένες
Με τα φύλλα της οξιάς
Καμιά φωτιά
Στην κορυφή τους βραδιάζει
Γιώργος Σεφέρης «επιφάνεια 1937»

ΣΗΜΕΙΑ ΩΣ ΔΙΑΦΟΡΟ-ΠΟΙΗΣΗ
Πάντα ψάχνω αφορμή για να προσεγγίσω ένα ποίημα. Πέρα από το μείζον πνεύμα έχει σημασία το έλασσον γράμμα.
Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου, εκπομπή On EPT.  Ο Ανδρέας Ροδίτης και η Ελένη Χρονά παρουσιάζουν τον μαέστρο Γιάννη Ιωάννου και την Καλλιόπη Βέττα «στους δρόμους του Μίκη», η θαυμάσια ερμηνεύτρια τραγουδά ενώ τη συνοδεύει στο πιάνο ο Ιωάννου, το πασίγνωστο μελοποιημένο από το Μίκη ποίημα του Γιώργου Σεφέρη. (1) Γιατί η Βέττα το είπε λάθος «κάτω απ’ το», η επανάληψη μιας διαφοροποίησης ανακαλώ τον Μπαμπινιώτη, αλλά και τον Εκο. Η εκπομπή τελειώνει, αναζητώ στο διαδίκτυο τους στίχους, η αλλαγή είναι εμφανής, το «στα κίτρινα» έχει γίνει «σε κίτρινα» και το «κατά το πλάγιασμα» έχει γίνει «κάτω απ’ το πλάγιασμα». Σκέφτομαι, γιατί άλλαξε τους στίχους ο Μίκης; Πηγαίνω στις  καταχωρισμένες ερμηνείες. 1η του Γρηγόρη Μπιθικώτση το 1962, ο μεγάλος τραγουδιστής λες κι αλλοιώνει την κατάληξη του κατά (και προφανώς από εκεί το αντέγραψαν οι μεταφέροντες λάθος «κατ’ απ’ το»). Αναζητώ, τις επόμενες χρονικά (αξιόλογες όλες) ερμηνείες. Νταλάρας δύο αποδώσεις, η μια το 1993. Ο Μητσιάς την ίδια χρονιά, Καλογιάννης, Ζορμπαλά, Φαραντούρη, το 2000. Όλοι τους αποδίδουν σωστά τον στίχο «κατά το πλάγιασμα» εκτός από το προηγηθέν που το «στα» έχει γίνει «σε» κίτρινα δέντρα. Σκέπτομαι προφανώς σε συνεννόηση με τον ποιητή πριν πεθάνει φυσικά.
Πεταρίζω, θυμάμαι το 1963, μεγάλο παιδί ήμουν, όταν άκουσα στο ραδιόφωνο ότι «ο μεγάλος μας ποιητής, πήρε το βραβείο Νόμπελ». Τότε φυσικά, δεν ήξερα ούτε τι ήταν ο Σεφέρης, ούτε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ούτε η λογοτεχνία…, κανένας δάσκαλος, γείτονας, σπουδαγμένος συγγενής…, τηλεόραση δεν υπήρχε… Τρία χρόνια αργότερα ξεκίνησε δειλά η ΕΡΤ (ΕΙΡΤ τότε), αλλά η εκπομπή της ήταν μονάχα για το λεκανοπέδιο. Έπρεπε να έλθει η δεκαετία του ’70 για να δούμε στην εφηβεία μου τότε τους πρωταγωνιστές της και λιγοστά σίριαλ, όπως ο “άγνωστος πόλεμος” και “ο παράξενος ταξιδιώτης”.

ΚΕΡΑΙΑ ΤΟΥ ΕΚΟ ΑΠΩΛΕΙΑ ΜΕΓΑΛΗ
Νύχτα 22 Φλεβάρη, ξεκινά το προαναγγελθέν διπλό αφιέρωμα στον Ουμπέρτο Εκο, «οι κεραίες της εποχής μας» με αφορμή το θάνατό του (2), η συνέντευξη του μεγάλου στοχαστή συγγραφέα στον φίλο, αείμνηστο, Ανταίο Χρυσοστομίδη και τη Μικέλα Χαρτουλάρη, στο ωραιότατο μεσαιωνικό χωριό San Leo, στο εξοχικό του σπίτι στη βόρεια Ιταλία, τον Ιούλιο του 2011. Ο Εκο απαντά στις… κατά ριπάς ερωτήσεις του Ανταίου στα ιταλικά και της Μικέλας στα γαλλικά, και οι δύο ξέρουν το βιβλίο τόσο καλά, και φυσικά, πηγαίνουν στο σπίτι του με τους χιλιάδες τόμους βιβλίων προετοιμασμένοι, ο Εκο χειμαρρώδης, χιουμοριστικός, άνετος, ανθρώπινος και αυτοσαρκαστικά μεγαλοφανής, ξεδιπλώνει πολλές πτυχές της προσωπικότητας που τον έκαναν παγκοσμίως διάσημο (θα αναφερθώ και σε επόμενα κείμενα) σε μια στιγμή που μιλά και για την τηλεόραση λέει «στην τηλεόραση μπορεί να βλέπεις πολιτικούς και ψυχολόγους μαζί, πράγματα χειρότερα από το να βλέπεις τον “ήμερο Ντον”» (3). Τινάχτηκα! Την ίδια στιγμή -το ήξερα- το κανάλι της Βουλής είχε προβολή του σοβιετικού (1957) «ο ήρεμος Δον» β’ μέρος. Τελειώνουν οι κεραίες. Μετά από λίγο και ενώ είμαι ακόμα μουδιασμένος από τη συγκίνηση για το μεγαλείο του Εκο και τη γλυκιά ανάμνηση του Ανταίου, η ΕΡΤ βάζει ένα διαφημιστικό σποτ της εκπομπής «πρωινή ζώνη» με τους Γιώργο Δαράκη και Γιάννη Δάρρα σε κινητικά – στατικά ενσταντανέ μιας σύντομης διαδρομής μέχρι το στούντιο της ΕΡΤ1. Αλήθεια, πόσοι ξέρουν (μη σπουδαγμένοι μουσικοί) πως η μελωδία που συνοδεύει το σποτ, είναι ένα απόσπασμα από τα αριστουργηματικό «Μπαχάνας Μπραζιλέιρας» του Βίλλα Λόμπος που είχα την τύχη αρχές δεκαετίας του ’80 να αγοράσω βινύλιο σε εξαιρετική ερμηνεία της Victoria de los Angeles και σε εξαίσιο παίξιμο στο βιολοντσέλο του μεγάλου μουσικού, Mstislav Leopol’dovič Rostropovič (4). Ήταν η ίδια εποχή που γνώρισα τον κορυφαίο μουσικολόγο και εξαιρετικό συνθέτη «κλασικής» σύγχρονης μουσικής, τον συντοπίτη μας Κωνσταντίνο Κακαβελάκη, οι γνώσεις του (μαθητής και του περίφημου Γκεόργκι Λίγγετι), πάντα με εντυπωσίαζαν και βέβαια τον έχουμε ταυτίσει με τη δωρική παρουσία του στις μουσικοκριτικές προσεγγίσεις – παρουσιάσεις στο κανάλι της Βουλής.

ΘΕΤΙΚΑ ΠΡΟΣΗΜΑ ΓΙΑ ΕΡΤ – ΒΟΥΛΗ
Από το 1991 ως το 2011 κράτησα εκτενές αρχείο βιντεογράφησης πολιτιστικών εκπομπών της ΕΡΤ και της Βουλής.
Είναι ήδη περασμένα μεσάνυχτα 23 Φεβρουαρίου 2016, 50 χρόνια ακριβώς από την πρώτη μαυρόασπρη εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης, ξέρω απ’ το πρωί θα γίνουν πολλές αναφορές. Προς το παρόν γυρνώ στο κανάλι της Βουλής, η ταινία έχει τελειώσει κι έχει ξεκινήσει το «θεατροσκόπιο» αναπόφευκτα σκέπτομαι τον Κώστα Δήμο. Πρόσφατα ο Χανιώτης μουσικός παραγωγός (5), ανέλαβε γενικός διευθυντής στο ιστορικό κανάλι της Βουλής, ο έμπειρος Κ. Δήμος ανθρωπος με πολλές γνωριμίες, οξυδερκής, αποφασιστικός, πιστεύω πως θα αναβαθμίσει με λίγα χρήματα (αφού δεν υπάρχουν όπως μου είπε), το κανάλι της Βουλής. Ευχή μου, η αγαστή συνεργασία του με ανθρώπους που γνωρίζουν όσο λίγοι το εύρος της μουσικολογίας όπως ο Κωνσταντίνος Κακαβελάκης, αφού το κανάλι αυτό, χωρίς διαφημίσεις, παράγει πρόγραμμα από το στέρημα της πλειοψηφίας του Έλληνα φορολογούμενου. Οι πελατειακές κομματικές επιλογές χρόνων συσσωρευμένες, ανθρώπων χωρίς «αντικειμενικά προσόντα» στη Βουλή,  πρέπει να τελειώνουν. Όπως φυσικά και στα κανάλια της ΕΡΤ (6) που οφείλει να αξιοποιήσει προς όφελος του τηλεθεατή ποιοτικά προγράμματα και από το πλούσιο αρχείο της. Και φυσικά οι εκπομπές και για το βιβλίο είναι οι περισσότερες αξιόλογες, ιδιαίτερα «οι κεραίες της εποχής μας». Μας έδειξαν αρκετές φορές τους 70 συγγραφείς… Καμιλιέρι, Φουέντες, Παδούρα, Τζέιμς, Ατγουντ, Λιόσα, Παμούκ, Σαραμάγκου, Γιάλομ, Φο, Οστερ και φυσικά τον επίτιμο δημότη Χανίων αείμνηστο Αντόνιο Ταμπούκι (7) είναι μοναδικοί… Ενα απόσπασμα διάβασε η Μ. Χαρτουλάρη από το «επιμύθιο στο όνομα του Ρόδου» του Ουμπέρτο Εκο:
«ένα αφηρημένο πρότυπο εικασμού είναι ο λαβύρινθος. Υπάρχουν όμως τρία είδη λαβυρίνθων. Ο ένας είναι ο Ελληνικός. Ο λαβύρινθος του Θησέα. Αυτός δεν επιτρέπει  σε κανένα να χαθεί: μπαίνεις και φτάνεις στο κέντρο και ύστερα από το κέντρο στην έξοδο. Γι’ αυτό υπάρχει στο κέντρο ο Μινώταυρος, αλλιώς, η ιστορία δεν θα είχε γούστο, θα ήταν ένας απλός περίπατος…». Η περιγραφή στο νου μου, γίνεται υπερπεριγραφική, μετατοπίζω τον λαβύρινθο στη Συρία, τον αδηφάγο φονιά Μινώταυρο να μετακινείται από την Παλμύρα στο Χαλέπι στην…, τα αυτιά μου βουίζουν, δημιουργούν… eco (έκο), οι πρόσφυγες πορεύονται χωρίς μίτο και εμείς οι ευαισθητοποιημένοι ψιθυρίζουμε. Πρέπει να κρατηθούμε, άλλωστε… κρατήσαμε τη ζωή μας ταξιδεύοντας ανάμεσα στα κίτρινα δέντρα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Γιώργος Σεφέρης “Ποιήματα” Πρώτη έκδοση 1940. Δέκατη 1976. Εκδ. “Ικαρος”. Φυσικά το ποίημα είναι γραμμένο με τόνους και πνεύματα όχι μονοτονικά (Δεν ξέρω στον δίσκο πως το αποδίδει η Βέττα).
(2) Περισσότερα για του ΕΚΟ τα βιβλία, τη ζωή του, στο εξαιρετικό βιβλίο του αείμνηστου Αντωνίου Χρυσοστομίδη “οι κεραίες της εποχής μας” 2ος τόμος, έκδοση 2013, εκδ. “Καστανιώτη”.
(3) “Ο ήρεμος Δον” κινηματογραφική τριλογία του Σεργκέι Γκερασίμοφ με τους Ελίνα Μπιστρισκα για Πιοτρ Γκλεμποφ. (Αναφέρεται στην επανάσταση και αντεπανάσταση του 1916 στη Ρωσία, λίγο πριν την επικράτηση των Μπολσεβίκων. Προφανώς ο ΕΚΟ κριτικάρει το υπερ-επικό περιεχόμενο με τα δογματικά πραγματιστικά χαρακτηριστικά που αγγίζουν τα όρια μιας ρομαντικής ουτοπικής πραγματείας. Το εμφατικό πνεύμα του είναι έξω από τη σκοπιά του διακριτικά διεισδυτικού Ουμπέρτο Εκο του συγγραφέα της διαφοράς με αιχμές τη λεπτομέρεια.
(4) Ο πολύ μεγάλος μαέστρος και σολίστ του βιολοτσέλου Μ. Ροστροπόβιτς 1927 – 2007, έχει πολλές και διαφορετικές ερμηνείες του Βίλας Λόμπος με διαφορετικά μουσικά σύνολα. Η άρια -πασίγνωστη στους ειδικούς- στον δίσκο της φωτογραφίας.
(5) Ο Κ.Δήμος ανέαβε την εποπτεία εκπομπών προγράμματος της Βουλής έχει διατελέσει σύμβουλος TV ΚΥΔΩΝ ΑΝΤ., ΑΛΦΑ. ΕΡΤ υπεύθυνος κινηματογραφίας 5 χρόνια στην ΕΡΤ.
(6) Τα κανάλια της ΕΡΤ στο διήμερο 23-24 Φεβρουαρίου παρουσίασαν αφιερώματα στην ιστορική έναρξη της ελληνικής τηλεόρασης πριν 50 χρόνια και της πρωτόγονες συνθήκες εκπομπής στο λεκανοπέδιο, μεταξύ των πρωταγωνιστών που μίλησαν γι’ αυτό οι Μιχάλης Γιαννακάκος, Νίκος Κάρτερ, Ελένη Κυπραίου, Γιώργος Δάμπασης, Γιάννης Διακογιάννης, Φρέντυ Γερμανός.
(7) Για τον αγαπημένο συγγραφέα Αντόνιο Ταμπούκι θα επανέλθουμε ξανά και ξανά.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα