Στο σηµερινό σηµείωµα αντικαθιστώ το γραπτό λόγο µε ένα Εννοιολογικό Χάρτη-∆ίκτυο. Στον χάρτη παρουσιάζω τις κύριες και τις δευτερεύουσες δεξιότητες που συνθέτουν, αλληλεπιδρόντας, την πνευµατική προίκα των παιδιών.
Ελπίζω να χρησιµοποιηθεί σαν πυξίδα για την ανάπτυξη δεξιοτήτων των παιδιών το φετινό καλοκαίρι.
∆ιαπιστώσεις κοινές
• Η ταχύτητα ανάγνωσης παιδιών και εφήβων έχει µειωθεί δραµατικά. Ο λόγος είναι προφανής. Είναι θύµατα ενός φαύλου κύκλου σύµφωνα µε τον οποίο ο αργός αναγνώστης γίνεται ολοένα και πιο αργός. ∆ιαβάζουν λιγότερο µε αποτέλεσµα χαµηλότερο επίπεδο κατανόησης. Τα παιδιά δεν αναπτύσσουν την ‘‘µνήµη κειµένων’’ και την πολυγνωσία τους, έτσι δεν κατανοούν γραπτές οδηγίες.
• Ο χρόνος συγκέντρωσης τους έχει µειωθεί δραµατικά, αν και είναι ανάλογος µε το θέµα που πραγµατευόµαστε. Τα παιδιά δεν παρατηρούν, δεν αναπτύσσουν διαφοροποιηµένη αντίληψη και δεν επηρεάζουν το περιβάλλον.
• Η ικανότητα τους στο λόγο, στην κριτική και στην δηµιουργική σκέψη είναι φτωχότερη. Κάτι που δεν ανιχνεύεται εύκολα επειδή καλύπτεται από την ευχέρεια των νέων στη χρήση της νέας τεχνολογίας… Εικόνες συνηθισµένες, ενήλικοι -µετανάστες της τεχνολογίας- να παρατηρούν κατάπληκτοι νέους -ιθαγενείς της τεχνολογίας- να πληκτρολογούν µε ταχύτητα για να ρωτήσουν το Chat GPT τι να κάνουν.
Το αποτέλεσµα; Αδυνατούν να συµµετάσχουν αυτόνοµα σε συζητήσεις βάθους και λογοµαχίες.
• Οι οθονόβιοι µαθητές υποφέρουν από έλλειψη εφαρµοσµένης γνώσης σε καθηµερινά θέµατα. Για παράδειγµα, πώς θα συζητήσουν θέµατα βιώσιµης ανάπτυξης και περιβάλλοντος στον Νοµό Χανίων όταν αυτοί που έχουν εισόδηµα από το λάδι δεν γνωρίζουν τα υποπροϊόντα της ελιάς;
• Υπάρχει εµφανές έλλειµµα ρευστής ευφυίας. ∆εν είναι καπάτσα πλέον τα παιδιά µας µακριά από το κινητό τους.
• Οι επισκέψεις των µαθητών σε σηµεία εγγραµµατισµού δεν καταλήγουν πάντα σε βαθιά επεξεργασία του προς εξέταση αντικειµένου. Ο λόγος; Είτε δεν είναι στα ενδιαφέροντα τους ή δεν τους παρουσιάζεται µε τον προτιµητέο τους τρόπο.
Άσκηση δηµιουργικής αποκλίνουσας σκέψης
Την περασµένη εβδοµάδα ανέφερα τη δηµοφιλία του παιχνιδιού που παίζω µε παιδιά και ενήλικους εδώ και 30 χρόνια στα Κέντρα Παιδικής ∆ηµιουργίας, στις Παιδικές Βιβλιοθήκες και στην Πολύγνωση.
Η ιδιαιτερότητα του παιχνιδιού είναι όσο το παίζεις τόσο περισσότερες χρήσεις ανακαλύπτεις. Έτσι την περασµένη εβδοµάδα το παίξαµε στην ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ κι ανακαλύψαµε κι άλλες χρήσεις.
Εδώ, παραθέτω το απόσπασµα µε τις χρήσεις του τούβλου από το βιβλίο µου ‘‘Μαθαίνω εύκολα’’ (2004).
Οι χρήσεις ενός τούβλου…
Ανθοδοχείο, ανθοστήλη, γλάστρα, µολυβοθήκη, θήκη για πάπυρους, κηροπήγιο, φωλιά εντόµων, διακοσµητικό, κιµωλία, βαρίδι για χαρτιά, βαράκι, εξοικονόµηση νερού στο καζανάκι ή στο ντεπόζιτο, προστασία υπογείων καλωδίων του ΟΤΕ, όπλο, κάθισµα, τραπέζι, διαχωριστικό, πυρότουβλο, υαλότουβλο, µαξιλάρι, εµπόδιο, στήριγµα πόρτας ή παράθυρου, σκάλα, στήριγµα βιβλιοθήκης, θήκη για χρήµατα, υποπόδιο γραφείου, στήριγµα σπασµένου τραπεζιού, διακοσµητικό σε τζάκια, στρώσιµο µονοπατιού, χωρίσµατα στον κήπο ή σε παρτέρια, σπορ αντί για σφαίρα, σταθµά- µέτρο βάρους, µέτρο όγκου, καράτε, βάρος σε τροχαλία, για αυτή την άσκηση, σφραγίδα, σε γκαζιέρα για να κατευθύνουµε τη φλόγα, για να κάνουµε πηλό, θήκη αρχειοθέτησης χαρτιών….
Συµπερασµατικά
Γονείς και παιδιά συζητούν και συναποφασίζουν σε ποιες θερινές δραστηριότητες θα επενδύσουν φέτος.
Ιδανικά, φροντίζουµε να καλύψουµε τις αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών πριν τα 14-15 χρόνια τους.
Κάθε θερινή δραστηριότητα είναι ωφέλιµη, αρκεί να στοχεύει στην ανάπτυξη µιας ή περισσότερων δεξιοτήτων.
∆εξιότητες που ασκούνται τακτικά για 2-3 µήνες γίνονται µόνιµη πάγια προίκα των παιδιών.
Το φθινόπωρο τα προικισµένα παιδιά πλεονεκτούν στην αφετηρία.
*Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη ∆ιά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυµάµαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσµατικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
