ΜΕ ΠΙΑΝΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΧΑΤΖΙ∆ΑΚΙ – ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΥ
Πώς “παντρεύει” κανείς σε ένα ρεσιτάλ έργα από την κλασική πιανιστική εργογραφία των -αναµφίβολα εµβληµατικών αλλά και τόσο διαφορετικών- Χατζιδάκι και Μικρούτσικου; Κι ακόµα τι είναι αυτό που κάνει κάποιον να πιστεύει ότι συνθέσεις κλασικής οργανικής µουσικής που έγραψαν πριν από δεκαετίες οι δύο συνθέτες µπορούν να “µιλήσουν”, εξίσου καλά και πειστικά µε τότε, σε σηµερινούς ακροατές;
Ο ∆ηµήτρης Ντρουµπογιάννης την ερχόµενη ∆ευτέρα 12 Μαΐου στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου – Μεγάλο Αρσενάλι, στις 20:30 µ.µ., επιχειρεί να δώσει τις δικές του απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήµατα µε ένα ρεσιτάλ πιάνου αλλιώτικο από τα άλλα.
Το γιατί αυτά τα έργα, αυτών των συνθετών, σε αυτή τη συγκυρία, ήταν και το πρώτο ερώτηµα που του θέσαµε όταν επικοινωνήσαµε µαζί του εν όψει της συναυλίας: «Μια απάντηση θα µπορούσε να είναι ότι η επιλογή των έργων έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον ώστε ο ακροατής µετά το πέρας της συναυλίας, να φύγει µε ένα παραπάνω εφόδιο και µια άλλη προοπτική απέναντι στο έργο αυτών των συνθετών», σχολίασε και πρόσθεσε: «Η κλασική οργανική µουσική και τα έργα των Μ. Χατζιδάκι και Θ. Μικρούτσικου που θα ακουστούν στο ρεσιτάλ δεν “ορµούν” στον ακροατή, αντιθέτως τον προσκαλούν στον ιδιαίτερο µικρόκοσµό τους. Τα έργα των Ελλήνων συνθετών, εν γένει, έχουν το χαρακτηριστικό να δελεάζουν τον ακροατή, αρχικά µε ρυθµολογικά στοιχεία ή και ολόκληρα ρυθµικά σχήµατα που αντλούνται από την παραδοσιακή µουσική. Στη συνέχεια µε την χαρακτηριστική λυρικότητα των µελωδικών γραµµών, δηµιουργούν ένα οικείο περιβάλλον στον ακροατή όπου παρασύρεται µέσα στο έργο. Πάνω σε αυτό το θεµέλιο αναπτύσσονται οι ιδέες, οι αρµονικές συστοιχίες και τα µοτίβα των δηµιουργιών αυτών».
Καθώς συζητάµε αναρωτιέµαι για το πόσο δύσκολο πιανιστικά είναι να ερµηνεύσει κανείς τα συγκεκριµένα έργα: «Και ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν συνθέτες – πιανίστες µε µεγάλες δεξιοτεχνικές αξιώσεις. Γνώριζαν όλες τις δυσκολίες της πιανιστικής τεχνικής, τις απαιτήσεις τού οργάνου και δεν µετέγραφαν απλά τις νότες “ξερές” σε παρτιτούρα για piano solo. Τα έργα τα είχαν και οι ίδιοι ερµηνεύσει ή δισκογραφήσει, κατείχαν δηλαδή τις τεχνικές απαιτήσεις. Αυτό είναι µια µεγάλη ευλογία για τον ερµηνευτή, καθώς οι χειρισµοί του πιανιστικού υλικού που άφησαν στις παρτιτούρες, δίνουν µια πλαστικότητα στην κίνηση και διευκολύνουν τον ερµηνευτή να προσεγγίσει µε ακρίβεια τα πολλά απαιτητικά σηµεία των έργων. Ποτέ όµως δεν θυσίασαν την δεξιοτεχνία για κάποια “φθηνή” προσβασιµότητα. Τα έργα παραµένουν υψηλά σε τεχνικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, µε απαιτήσεις πολύµηνης εµβάθυνσης και µελέτης από τον ερµηνευτή», απαντά ο συνοµιλητής µου.
…ΜΑΥΡΟΑΣΠΡΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Συνεχίζοντας ο ∆ηµήτρης Ντρουµπογιάννης περιγράφει τις προκλήσεις που έχει η ερµηνεία σε έργων σε σόλο πιάνο: «Όταν κάποιος ακούει ένα έργο µε µεγάλη ενορχήστρωση είναι σαν να βλέπει µια έγχρωµη φωτογραφία, όταν όµως ακούσει τα ίδια έργα παιγµένα µόνο από ένα πιάνο είναι σαν να βλέπει την ίδια φωτογραφία ασπρόµαυρη. Αυτό που γίνεται πολύ έντονο στα έργα για solo piano, είναι πως κάθε τι είναι πλέον ορατό και πολύ αιχµηρό στο αυτί, απογυµνωµένο από οποιοδήποτε στολίδι. Με αυτή την συνθήκη, ο δηµιουργός έρχεται αντιµέτωπος µε τον εαυτό του και την συνθετική του επάρκεια. Όλοι µπορούν να θαυµάσουν σε αυτούς του 2 συνθέτες το πως χειρίστηκαν το υλικό τους µε τέτοιο τρόπο όπου τα θέµατα αναπτύσσονται, οι φωνές εναλλάσσονται και παρόλο που είναι ένα µονάχα όργανο επί σκηνής, πέτυχαν έναν θριαµβευτικό πλουραλισµό. Οι µεγάλοι ∆άσκαλοι συνθέτες πάντα κρίνονται στις µικρές (ενορχηστρωτικά) φόρµες, το µεγαλύτερο ιστορικό παράδειγµα αποτελεί ο Frederic Chopin, όπου µε ελάχιστο ορχηστρικό έργο αλλά πλούσιο πιανιστικό έργο, άλλαξε τον κόσµο της δυτικής µουσικής. Αν ακούσει κάποιος προσεκτικά τις ηχογραφήσεις που έπαιξε ο ίδιος ο Χατζιδάκις τα έργα του και ακούσει επίσης τον Μικρούτσικο να παίζει πιάνο, θα νιώσει και θα καταλάβει ότι τους συνδέουν πολλά πράγµατα».
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Οι “γέφυρες” ανάµεσα στο έργο του Χατζιδάκι και του Μικρούτσικου που ρίχνει ο ∆ηµήτρης Ντρουµπογιάννης έρχεται να επισφραγιστούν µε ένα από τα έργα του Θάνου Μικρούτσικου που θα ακουστεί στο ρεσιτάλ της ∆ευτέρας: “Ο κύριος µε το χαµόγελο”. «Είναι ένα έργο αφιερωµένο στον Μάνο Χατζιδάκι (το είχε επαινέσει ο ίδιος µε θετικές κρίσεις), όπου ο Μικρούτσικος παραλλάσσει και επεκτείνει µελωδίες από “Το χαµόγελο της Τζοκόντα”», εξηγεί ο κ. Ντρουµπογιάννης και προσθέτει για το πρόγραµµα: «Στο πρώτο µέρος θα είναι κοµµάτια από το έργο του Θάνου Μικρούτσικου: το Ballet music No. 1,2,3 τα οποία είναι αφιερωµένα στις κόρες του Σεσίλ, Κωνσταντίνα, Αλεξάνδρα, το “Lacrima σε παλιό στυλ” αφιερωµένο στον πατέρα του συνθέτη, έπειτα το “Dance and memories” ένα καταιγιστικό έργο όπου κυριαρχούν ρυθµικά µοτίβα που παραπέµπουν σε χορό και ακολουθεί ο συνδετικός κρίκος των 2 µερών του προγράµµατος “Ο κύριος µε το χαµόγελο”».
Σε ό,τι αφορά τον Μάνο Χατζιδάκι πρώτα θα ακουστούν 2 µέρη από την σουίτα του για µπαλέτο µε τον τίτλο “Ερηµιά”, ένα έργο το οποίο παρουσιάστηκε από το Ελληνικό χορόδραµα το 1958, στο Θέατρο Κοτοπούλη (Ρεξ), σε χορογραφία Ραλλούς Μάνου και σκηνικά-κοστούµια Γιάννη Μώραλη. «Ακολουθούν δύο αποσπάσµατα από την Ρυθµολογία (9/8 και Χασάπικος των διδύµων, στο ύφος του Erik Satie) που µας δίνουν ένα πολύ διαφορετικό πρόσωπο του συνθέτη από αυτό που έχουµε συνηθίσει. Ένα σοβαρό παιχνίδι του συνθέτη µε µονούς ρυθµούς και χασάπικα ανάµεσα τους που εξαρτώνται από τους αστερισµούς. Μεγάλη επιρροή προς το έργο ήταν η ποιητική συλλογή του Γιώργου Σεφέρη “Τετράδιο γυµνασµάτων” γιατί αυτός πρώτος ανέδειξε τη σηµασία ενός σοβαρού παιχνιδιού. Επόµενο στη σειρά, είναι δύο αποσπάσµατα από την σουίτα “Για µια µικρή λευκή αχιβάδα” (1947) που φανερώνουν την πρώτη σφραγίδα του µουσικού ύφους που ακολούθησε ο Μάνος Χατζιδάκις στην πορεία της συνθετικής του ζωής. Το έργο είναι ένα ορόσηµο στη µουσική για το πάντρεµα της ελληνικής παραδοσιακής µουσικής µε την κλασική µουσική. Το συνέθεσε στην ηλικία των 23 ετών. Το τελευταίο έργο που κλείνει το ρεσιτάλ, οι “Έξι λαϊκές ζωγραφιές”. Έξι χοροί που βασίζονται σε έξι γνωστά λαϊκά τραγούδια των Τσιτσάνη, Μητσάκη, Χατζηχρήστου και Καλδάρα. Κύριο πρόσωπο των τραγουδιών αυτών είναι ένα παλικάρι που αναζητεί την άφθαστη οµορφιά αλλά την ώρα που την πλησιάζει και νοµίζει πως την κατακτά, βλέποντας πως δεν είναι παρά ένα φευγαλέο όνειρο, ξαναγυρίζει στον παντοτινό καηµό του», µας λέει ο ∆ηµήτρης Ντρουµπογιάννης ολοκληρώνοντας την κουβέντα µας.
