Στο προηγούµενο σηµείωµά µας είχαµε στηλιτεύσει την προσπάθεια της Κοµισιόν να µειώσει τις δαπάνες της γεωργίας, της συνοχής και της απασχόλησης, και να προκαλεί σοβαρό πρόβληµα στην υπέρµετρη διαφορά µεταξύ των δεσµεύσεων και των πληρωµών.
Το ερχόµενο Πολυετές ∆ηµοσιονοµικό Πλαίσιο (Π∆Π) είναι ίσως το σπουδαιότερο του αιώνα που διανύουµε, δεδοµένου ότι οι δαπάνες για την πανδηµία και οι πόλεµοι στη γειτονιά µας οδήγησαν τους ταγούς της ΕΕ σε σωρεία λαθών και επιβαρυντικών για την ΕΕ αποφάσεων.
Οι πόροι δεν είναι απεριόριστοι για να µπορούν να καλύπτουν τους ερασιτεχνισµούς των γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες. Πρέπει επιτέλους να µπει ένας φραγµός στην ασυδοσία της Κοµισιόν να προτείνει ό,τι αποφασίζει ένα στενό κονκλάβιο συµβούλων του λόµπυ των Βρυξελλών. Στο δελτίο της 23/4/2025 του Ευρωκοινοβουλίου µε τίτλο «Η Επιτροπή Προϋπολογισµών που καθορίζει προτεραιότητες για τον επόµενο µακροπρόθεσµο προϋπολογισµό της ΕΕ» βρίσκουµε αποφάσεις, πολλές από τις οποίες λαµβάνονται χωρίς προµελέτη των επιπτώσεων.
Η πρόεδρος της Κοµισιόν είχε τη φαεινή ιδέα να τροποποιήσει τις διαδικασίες δεκαετιών µε ένα έωλο δείγµα εθνικού προγράµµατος, στο οποίο η ΕΕ θα χορηγούσε τις αναγκαίες πιστώσεις. ∆εν βρέθηκε ούτε ένας σύµβουλός της να της εξηγήσει το πόσο απλό και στέρεο σύστηµα είναι αυτό που θεµελιώθηκε, όταν προγραµµατίζονταν οι επιµέρους πολιτικές. Το συνοψίζουµε εδώ µέσα σε λίγες γραµµές Από την άποψη διαδικασίας, όταν υιοθετείται ένα κανονισµός για ένα πρόγραµµα, αναλύει και τον τρόπο εφαρµογής του. Πρέπει λοιπόν να γνωρίζει η εκτελεστική εξουσία τι πόρους θα απορροφήσει το πρόγραµµα αυτό. Έτσι, καθορίζονται οι πιστώσεις που δεσµεύονται και ακολούθως, ανάλογα µε την πορεία των έργων που προτείνονται και εκτελούνται, προχωρεί η Κοµισιόν στις πληρωµές των δαπανών που έγιναν ή πρόκειται να γίνουν. Η πρόεδρος της Κοµισιόν όµως, ακόµη πριν την εγκατάσταση της νέας Κοµισιόν την 1η ∆εκεµβρίου 2024, είχε αναγγείλει, ως µη όφειλε, την πρόθεσή της να απλουστεύσει και να ενοποιήσει συνολικά 530 προγράµµατα ενισχύσεων σε ένα εθνικό ταµείο για κάθε κράτος-µέλος. ∆ηλαδή θέλει να καταργήσει τις πολιτικές που αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά της ΕΕ και να τις αντικαταστήσει µε ένα επίδοµα.
Οι υποψήφιοι επίτροποι πέρασαν από µια διαδικασία ακρόασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όµως δεν τέθηκε το πρόβληµα αυτό από κανέναν. Τώρα λοιπόν που η Κοµισιόν «πέρασε» στην υποβολή των προτάσεων, οι ευρωβουλευτές βρέθηκαν ενώπιον της αδυναµίας τους να αποδεχθούν τις προτάσεις αυτές και έτσι, αντιτίθενται στην ιδέα της Επιτροπής να αναπαράγει το µοντέλο «ένα εθνικό σχέδιο ανά κράτος µέλος»
Αντ’ αυτού, ζητούν µια δοµή που θα διασφαλίζει τη διαφάνεια και την κοινοβουλευτική λογοδοσία και θα περιλαµβάνει τις περιφερειακές και τοπικές αρχές και όλους τους σχετικούς παράγοντες.
Κανείς όµως δεν έχει µελετήσει τη διαφοροποίηση της κατανοµής των πιστώσεων, ανάλογα µε τις ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν στην ΕΕ, για να προτείνει ένα ανά χώρα πρόγραµµα. Καιρός είναι να σταµατήσουν οι άσκοποι πειραµατισµοί.
Στον τοµέα του ανταγωνισµού και της άµυνας, η Κοµισιόν προτείνει ένα Ταµείο Ανταγωνιστικότητας που θα συγχωνεύσει πολλά υφιστάµενα προγράµµατα. Η έκθεση του ευρωκοινοβουλίου βρίσκει την ιδέα αυτή ως ανεπαρκή, και αντιπροτείνει ένα νέο, στοχευµένο ταµείο σχεδιασµένο για τη µόχλευση ιδιωτικών και δηµόσιων επενδύσεων µέσω µηχανισµών µείωσης των κινδύνων που υποστηρίζονται από την ΕΕ. Πάντως, οι ευρωβουλευτές αντιτίθενται για την υπονόµευση των τεράστιων δαπανών ασφάλειας και υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να υπονοµεύουν τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές δαπάνες ή τις µακροχρόνιες πολιτικές, όπως τη γεωργική και την πολιτική συνοχής των ευρωπαϊκών περιφερειών.
Το Ταµείο Ανταγωνιστικότητας έχει ως στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιοµηχανίας, ιδιαίτερα στους στρατηγικούς τοµείς όπως οι πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες. Η πρόταση αυτή ήρθε στο πλαίσιο της αναθεώρησης της βιοµηχανικής στρατηγικής της ΕΕ και εντάσσεται σε µια γενικότερη προσπάθεια να ενισχυθεί η στρατηγική αυτονοµία της Ένωσης.
Κύρια χαρακτηριστικά του Ταµείου Ανταγωνιστικότητας:
• Συγχώνευση υπαρχόντων προγραµµάτων: Το ταµείο προτείνεται να συγκεντρώσει και να ενοποιήσει κονδύλια από διάφορα προγράµµατα όπως:
το InvestEU,
το Ταµείο Καινοτοµίας,
το Ταµείο ∆ίκαιης Μετάβασης,
και ενδεχοµένως µέρος του Ταµείου Συνοχής.
• Στόχος: Να δηµιουργηθεί ένα ενιαίο και πιο ευέλικτο εργαλείο χρηµατοδότησης που θα στηρίζει:
τις πράσινες τεχνολογίες (π.χ. ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, υδρογόνο),
την ψηφιοποίηση και την καινοτοµία,
την παραγωγική βάση σε τοµείς κρίσιµης σηµασίας (π.χ. µικροτσίπ, µπαταρίες, φαρµακευτικά προϊόντα),
τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις σε στρατηγικούς κλάδους.
• Απάντηση στον παγκόσµιο ανταγωνισµό: Η πρόταση σχετίζεται και µε την ανάγκη ανταγωνιστικότητας απέναντι σε µεγάλους διεθνείς παίκτες, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα.
• Στρατηγική αυτονοµία: Το Ταµείο θεωρείται βασικό εργαλείο για την οικοδόµηση µιας ανθεκτικής ευρωπαϊκής βιοµηχανικής βάσης, λιγότερο εξαρτηµένης από τρίτες χώρες για πρώτες ύλες και τεχνολογίες.
Τώρα, που θα βρεθούν οι πηγές και το ύψος της χρηµατοδότησης, το µόνο που έρχεται στο προσκήνιο είναι τα διαφηµιζόµενα νέα κοινά ευρωπαϊκά οµόλογα, ίσως και µερική ανακατεύθυνση υφιστάµενων κονδυλίων, αλλά µε τρόπο που δε θα επιφέρει µείωση κονδυλίων προς περιφέρειες που έχουν ανάγκη κονδυλίων για να υλοποιηθεί η πολιτική συνοχής.
Το Ταµείο βρίσκεται ακόµα σε στάδιο διαβούλευσης και συζητήσεων µε τα κράτη µέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Υπάρχουν αντιρρήσεις από ορισµένες χώρες σχετικά µε τον τρόπο χρηµατοδότησης και τη συγκέντρωση εξουσιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Θα αναλύσουµε τις τάσεις αυτές στο επόµενο σηµείωµά µας.
1 https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20250414IPR27985/budgets-committee-sets-out-priorities-for-next-long-term-eu-budget
2https://www.politico.eu/article/european-commission-budget-economic-reforms-conditions-power-grab/?utm_source=email&utm_medium=alert&utm_campaign=european%20commission%20maps%20out%20%e2%80%98power%20grab%e2%80%99%20over%20%e2%82%ac1.2%20trillion%20money%20pot
