Σελίδες μιας πολυτάραχης ζωής (συνοπτική βιογραφία)
Νικολαος Εμμ. Παπαδακης, νομικός, γενικός διευθυντής Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών – Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”
Εκδόσεις Ε.Ι.Ε. Μ. “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” Χανιά 2016
Επιμέλεια έκδοσης: Γιώργος Κουκουράκης
Σχεδιασμός: Νίκος Κοσμαδάκης
Ενα ποιοτικό κείμενο συμπυκνωμένης βιογραφίας για τον Ελευθέριο Βενιζέλο που εκδιηγείται τη ζωή του ως ανθρώπου και ως μεγάλου ηγέτη για τον ελληνικό λαό και την ελληνική πατρίδα καθώς και για την κοινωνία των εθνών. Με στόχο έναν δίκαιο, ειρηνικό και ανθρωπιστικό κόσμο. Μια κοινωνία της οποίας ήταν υπέρμαχος, χωρίς όμως αυτή να αντέξει να επιβιώσει…
Ομως, ο Βενιζέλος ξεπέρασε τα όρια Κρήτης – Ελλάδας, ακόμα και Ευρώπης. Για να γίνει μια μορφή διεθνούς πολιτικού ενδιαφέροντος – σε διαχρονική κλίμακα. Με θαυμαστές ικανότητες για μεγάλα οράματα, επιτεύξεις, αλλά και λάθη που ζημίωσαν Ελλάδα – ελληνισμό σκιάζοντας τα οράματά του και το μεγάλο έργο του.
Στο βιβλίο του Νίκου Παπαδάκη… αναπτύσσονται με ιδιαίτερη ευαισθησία οι ανθρώπινες πλευρές του Ελευθερίου Βενιζέλου, μέσα από τις δύσκολες ώρες της διακυβέρνησής του και τις τραγικές συνέπειες για τον ίδιο και το μεγάλο έργο του.
Συνέπειες που δημιουργήθηκαν και από τους συντηρητικούς κομματικούς παράγοντες του συντελεσθέντος διχασμού, με τις γερμανικές εξαρτήσεις και επιρροές.
ΦΩΤΕΙΝΕΣ & ΣΚΟΤΕΙΝΕΣ ΠΛΕΥΡΕΣ
“ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ” (Σελίδες μιας πολυτάραχης ζωής. Αυτός είναι ο τίτλος του αξιόλογου βιβλίου που έγραψε ο Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος, που εξέδωσε το Ιδρυμα. Ενα βιβλίο 192 σελίδων που ο συγγραφέας του εκδιηγείται με συνοπτική βιογραφία σε 3 κεφάλαια με επικαιροποιημένη επιστημονική θεώρηση της πολυτάραχης ζωής του μεγάλου Κρητικού (Χανιώτη) αγωνιστή και κορυφαίου πολιτικού της Ελλάδας.
Ενα ακόμη βιογραφικό κείμενο – έργο ανάμεσα στα πολλά που ήδη έχουν κυκλοφορήσει κατά τα παλιά χρόνια και από τον πρώτο καιρό λειτουργίας του Ιδρύματος. Με όλα αυτά τα νέα έργα με τις σύγχρονες επιστημονικές θεωρήσεις τους να παρουσιάζουν φωτεινές και σκοτεινές πλευρές της πολυτάραχης ζωής του σε όλο το διάστημα της πολιτικής, εθνικής, οικονομικής, κοινωνικής, πνευματικής, πολιτιστικής, πολεμικής και ειρηνευτικής του πορείας.
Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Με μεγάλο αγώνα ο Ελ. Βενιζέλος υπό κηδεμονία του συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας εξέφρασε τη διαφωνία του με τον αυταρχικό πρίγκιπα Γεώργιο, την αποπομπή του από αυτόν, την επανάσταση του Θερίσου, την παραίτηση του πρίγκιπα και τελικά την ανάδειξή του ως πρωθυπουργού της αυτόνομης, ανεξάρτητης Κρητικής Πολιτείας. Με την επιτυχή του διακυβέρνηση να τον αναδείξει φερελπιπολιτικό για ευρύτερο ρόλο στο ελληνικό κράτος…
Αυτός ο ρόλος του ανατέθηκε μετά το “κίνημα του στρατιωτικού συνδέσμου”. Για να αρχίσει ο νέος ελληνικός θρίαμβος μ’ έναν αέρα βενιζελικής αναγέννησης της χώρας, σε όλους τους τομείς, αλλά και στις μεγάλες εθνικές αποκαταστάσεις. Με τους βαλκανικούς πολέμους και την τελική συμμετοχή μέσα σε κλίμα διχασμού της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
H TΡΑΓΩΔΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΘΗΚΗ
Για να υπάρξουν παράλληλα και οι κομματικές αντιπαραθέσεις με τον ολέθριο διχασμό. Ωσπου φθάσαμε στην ύψιστη κρίση του 1922. Για να εξωσθεί από τη Μικρά Ασία ο εκεί τρισχιλιετούς εγκατοίκησης ελληνισμός πολυεπίπεδα σφαγιασμένος.
Για να συμβούν πολλά στη χώρα μετά από τη μεγάλη αυτή καταστροφή. Για να ζητηθεί, πάλι από τον Βενιζέλο, να χειριστεί με ομάδα ειδικών την κρίσιμη συνθήκη της Λωζάννης. Με τα πολλά πλην και συν που διαμορφώθηκαν. Απ’ εκεί και πέρα δημιουργήθηκαν δικτατορίες με νέες αναστατώσεις στη χώρα. Για να επανέλθει ως κυβερνήτης της χώρας με τη μεγάλη πλειοψηφία των εκλογών που του δόθηκε το 1928 από τον ελληνικό λαό για μια ουσιαστική διοικητική και θεσμική μεταρρύθμιση στη χώρα σε συνδυασμό με ανάπτυξη.
Ομως όλη αυτή τη σοβαρή προσπάθεια τη σημάδεψε η οικονομική κρίση του 1929. Οπου κυρίως οι Αγγλοι ομολογιούχοι αντιμετώπισαν με ιδιαίτερη σκληρότητα τις διεκδικήσεις τους. Από το σημείο αυτό και πέρα ο Ελευθέριος Βενιζελος έζησε την τραγωδία της αυτοεξορίας του στο Παρίσι. Την τελευταία οδυνηρή σελίδα της πολυτάραχης ζωής του, ανάμεσα στις πολλές άλλες πολυτάραχες σελίδες του πολυδύναμου και πολυαδύναμου πολιτικού, ελληνικού, ευρωπαϊκού και οικουμενικού του οράματος.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ
Στον χαιρετισμό του σ’ αυτή την προσεγμένη και συμπυκνωμένη έκδοση (η οποία αποτελεί προπομπό της μεγάλης βιογραφίας που θα εκδοθεί το 2017) ο πρόεδρος της Βουλής και πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος αξιότιμος Νικόλαος Βούτσης γράφει και τα εξής: Κάθε προσπάθεια σύνθεσης μιας βιογραφίας και απόδοσης των κυριοτέρων σημείων της ζωής και της προσωπικότητας ενός ανθρώπου καλείται να ισορροπήσει μεταξύ ιστορικών και προσωπικών στοιχείων και αναφορών.
Στην περίπτωση του Ελευθερίου Βενιζέλου η προσωπική ιστορία είναι, εκ των πραγμάτων, ταυτισμένη με τη νεότερη ελληνική ιστορία. Από τη γέννησή του το 1864 έως τον θάνατό του το 1936 μεσολαβούν Κρητικές επαναστάσεις και εξεγέρσεις. Οι βαλκανικοί πόλεμοι, η Ενωσις της Κρήτης με την Ελλάδα, ο πρώτος παγκόσμιος Πόλεμος, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η Μικρασιατική καταστροφή, η υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης και πολλά άλλα ιστορικά γεγονότα στα οποία ο Βενιζέλος παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
ΤΙΜΗ ΓΙΑ ΧΑΝΙΑ ΚΑΙ ΒΕΝΙΖΕΛΟ
Ο τίτλος της παρούσης έκδοσης επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. Με παραπομπές σε εκτεταμένη βιβλιογραφία και παραθέτοντας πλούσιο φωτογραφικό υλικό, έργα τέχνης και πολιτικά σκίτσα της εποχής, ο συγγραφέας ταξιδεύει τον αναγνώστη στη ζωή και το έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου…
Θα ήθελα από καρδιάς να συγχαρώ τον Νικόλαο Παπαδάκη και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Βενιζέλος” τόσο για την παρούσα έκδοση όσο και για το σημαντικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό τους έργο που αποτελεί παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Νικόλαος Βούτσης, πρόεδρος Βουλής των Ελλήνων, πρόεδρος Εθνικού Ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”.
Προσωπικά από την εκλογή του Νικόλαου Βούτση σε άρθρο μου στα “Χανιώτικα νέα” χαιρέτησα το γεγονός της εκλογής του ως ειρηνοποιού προσωπικότητας για την εύρυθμη λειτουργία της Βουλής. Ενώ τόνισα ως σημαντικό και τιμητικό το γεγονός αποδοχής του να τιμήσει τα Χανιά ως πρόεδρος του Ιδρύματος “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”.
ΔΟΞΕΣ ΚΑΙ ΖΗΜΙΕΣ
Ναι, περιπετειώδης και πολυτάραχη ήταν η ζωή του εκ Χανίων ορμώμενου μέγιστου κυβερνήτη της Νεότερης Ελλάδας, μια πολιτική πορεία μεγάλων – καθοριστικών αποφάσεων για το τότε παρόν και μέλλον της Κρήτης και της Ελλάδας. Αποφάσεις μεγάλων ωφελημάτων, αλλά και μεγάλων ζημιών, όπως η Μικρασιατική καταστροφή. Αυτή την πολυτάραχη ζωή του οραματικού κυβερνήτη Ελευθερίου Βενιζέλου εκδιηγείται με μια σύγχρονη θεώρηση επιστημονικής ιστορικότητας, αλλά και συναισθηματικότητας, ο γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης.
ΟΧΙ ΥΠΟ ΚΗΔΕΜΟΝΙΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Αυτή η νέα εκδιήγηση, με δημιουργικές κειμενικές και μετακειμενικές εκφράσεις αποτελείται από τρία ενδιαφέροντα κεφάλαια του βιβλίου προπομπού της προετοιμαζόμενης εκτεταμένης βιογραφίας του Ελευθερίου Βενιζέλου για το 2017.
Το πρώτο κεφάλαιο με τίτλο: “Τα χρόνια της Κρήτης” εκδιηγούνται:
– Τα νεανικά χρόνια γεμάτα περιπλανήσεις
– Την αρχή μιας μεγάλης σταδιοδρομίας
-Την απελευθερωτική επανάσταση
– Την κρητική πολιτεία ως “ένα κράτος υπό κηδεμονία”
– Την τότε Κρήτη βυθιζόμενη στο τέλμα
– Την ταπεινωτική αποπομπή (Βενιζέλου από τον αυταρχικό πρίγκιπα)
– Τον Βενιζέλο ως επαναστάτη, πάλι.
– Τον Βενιζέλο ανάμεσα στις Συμπληγάδες.
Για να ακολουθήσει το ισοζύγιο μιας τολμηρής πολιτικής ανάμεσα σε λίγες ανθρώπινες στιγμές.
Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΙΓΚΙΠΑ
Τόσο λίγες ανθρώπινες στιγμές για τον οραματιστή ηγέτη Ελευθέριο Βενιζέλο σε όλα εκείνα τα ταραχώδη και τόσο επικίνδυνα χρόνια της Κρήτης, παρά το θετικό ισοζύγιο της τολμηρής πολιτικής του. Αυτής που διαχειρίστηκε διπλωματικά τις μεγάλες δυνάμεις για το κρητικό ζήτημα με πολιτική αντιπαλότητα απέναντι σ’ εκείνη του πρίγκιπα.
Αυτή την αντιπαλότητα ερμηνεύει σε επιστολή στα παιδιά του, Κυριάκο και Σοφοκλή, που τους την έστειλε από τα Χανιά στις 28 Σεπτεμβρίου το 1906. Από την ιστορικής σημασίας αυτή επιστολή παραθέτουμε ενδιαφέρον απόσπασμα:… Καθώς θα εμάθατε ήδη ο πρίγκιψ Γεώργιος έφυγεν εκ της νήσου. Τα σφάλματα εις τα οποία περιέπεσεν, ιδίως δε η προσπάθειά του όπως αφαιρέση τας ελευθερίας του τόπου και τον διοικήση δεσποτικώς, τον έρριψαν από την υψηλήν θέσιν την οποία κατείχε. Ως διάδοχός του διωρίσθη ο κ. Αλεξ Ζαΐμης, ένας από τους καλλίτερους πολιτικούς άνδρας της Ελλάδος, ο οποίος ελπίζομεν όλοι ότι θα διοικήση τον τόπο εν ελευθερία και δικαιοσύνη και ότι θα τον οδηγήση ασφαλώς εις τας αγκάλας της μητρός Ελλάδος. Σας εσωκλείω δύο ταχυδρομικά δελτάρια περιέχοντα την εικόνα του. Σας φιλώ γλυκά, ο πατήρ σας. Ελ. Βενιζέλος.
ΑΝΕΜΕΛΗ ΖΩΗ
Μάλιστα, μέσα στα πλαίσια των αγώνων του είχε φόβους ακόμα και για απαγωγή των παιδιών του για τα οποία είχε μεγάλη πατρική στοργή και της ορφάνιας τους από μητέρα όπως αναφέρει ο Ν. Παπαδάκης (σελ. 46-47) στο πολύ καλά οργανωμένο βιβλίο του.
Ενα βιογραφικό κείμενο 200 σελίδων που συνυφαίνει δημιουργικά τα αναγκαία για την ολοκλήρωση της συμπυκνωμένης εκδιήγησής του, κείμενα με ένα εξαιρετικό, προσεγμένο, εικονογραφικό και φωτογραφικό ζωντανό εξεικονισμό.
Το πρώτο κεφάλαιο με τίτλο “Τα χρόνια της Κρήτης” τελειώνει με τις λίγες ανθρώπινες στιγμές. Αυτές λειτούργησαν μετά την αποχώρηση του πρίγκιπα με βεγγέρες, ανέμελη ζωή και έντονες διασκεδάσεις της παρέας Βενιζέλου που προκαλούσαν την περιέργεια και σκανδάλιζαν την κοινωνία των Χανίων.
Τότε το κουτσομπολιό άρχισε να οργιάζει. Η Παρασκευούλα, η πανέμορφη γυναίκα του συνεργάτη του στο δικηγορικό γραφείο του Μπλουμ, είχε εραστή τον Βενιζέλο…
Οπως γράφει ο Ν.Π. το κουτσομπολιό αυτό ερέθιζε τη φαντασία και οδηγούσε σε εύκολα συμπεράσματα καλόπιστους και κακόπιστους κατοίκους των Χανίων.
ΠΕΡΑΝ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Η σχέση αυτή, δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά μια δυνατή φιλία αμοιβαίας συμπάθειας. Η Παρασκευούλα φρόντιζε να την ενισχύει με το ζωηρό ενδιαφέρον που έδειχνε για τον Κυριάκο και τον Σοφοκλή…
Μετά τον θάνατο όμως του συζύγου της του Θανάση Μπλουμ (1906) τη φιλία διαδέχθηκε ο ερωτικός δεσμός. Μια σχέση με διάρκεια, που δεν κατέληξε όμως σε γάμο… Ανθρώπινες στιγμές… Τόσο αναγκαίες. Τόσο λίγες όμως, όταν ένας άνθρωπος που είναι προορισμένος για μεγάλος ηγέτης όπως ο Βενιζέλος που είχε ανεγείρει το οικοδόμημα της αυτόνομης Κρήτης έπρεπε πλέον να περιφρουρήσει τα συμφέροντα όχι μόνο της Κρήτης, αλλά και ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ του ελληνισμού.
Με τις επιλογές του Ε. Βενιζέλου -όπως τονίζει ο Ν.Π.- να δείχνουν από την περίοδο εκείνη έναν πολιτικό που είχε προ πολλού ξεφύγει από τα στενά όρια της Κρήτης…
Για να περάσει όπως συνεχίζεται η εκδιήγηση “Στην ελληνική και στην ευρωπαϊκή σκηνή” και να γίνει κυβερνήτης Ελλάδας.
Για να προεκταθεί η πολυτάραχή του ζωή!
Σκοτεινές και φωτεινές στιγμές αγώνων του Ελευθερίου Βενιζέλου με καλές και κακές επιτεύξεις τότε… αλλά σήμερα πώς αυτές κρίνονται;
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
Ομως, τα πρώτα χρόνια της Κρήτης, όπως περιγράφονται στη συμπυκνωμένη βιογραφία του Νικολάου Εμμ. Παπαδάκη, αποτελούν μια προσομοίωση αναστατώσεων, απειλών, σφαγών, πυρκαγιών και καταστροφών από τους εξαγριωμένους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της κατεχόμενης οθωμανικής τότε Κρήτης.
Για να αναγκασθούν περίτρομοι χριστιανοί κάτοικοί της να καταφύγουν σε ελεύθερα νησιά του Αιγαίου όπως: Μήλος, Σύρος, αλλά και ο Πειραιάς. Ενα ενδεικτικό απόσπασμα (σελ. 23) γράφει: Σύρος 26 Ιανουαρίου 3 1/2 μ.μ. ταύτην την στιγμήν, ενώ οι κώδωνες των ναών κρούονται καλούντες εις συλλαλητήριον τον λαόν Ερμουπόλεως και Σύρου κατέπλευσεν εκ Χανίων το ιταλικόν θωρηκτόν “Αίτνα” φέρον 1.200 περίπου πρόσφυγας όλων των τάξεων και καταστάσεων εν καταστάσει αξιοθρηνήτω, των πλείστων στερουμένων και αυτών των ενδυμάτων…
Ομως μετανάστης στη Σύρο μαζί με τους γονείς έφθασε στη μαθητική του ηλικία και ο Ελευθέριος Βενιζέλος για να σωθούν… τότε από την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση…
Ομως εμείς θα συνεχίσουμε με το δεύτερο και τρίτο μέρος του βιβλίου…
