Ινστιτούτο Ελιάς ιδρύει το Πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ
■ Πρωτεργάτες της ίδρυσης δυο Έλληνες Ερευνητές
Στην ίδρυση “Ινστιτούτου Επιστημών Ελιάς και Υγείας” προχωρεί το Πανεπιστήμιο Yale των ΗΠΑ η οποια αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το επόμενο έτος.
Βασικοί πρωτεργάτες και συντελεστές της ίδρυσης του Ινστιτούτου αυτού είναι δυο Έλληνες. Ο Τάσος Χ. Κυριακίδης, καθηγητής στην Σχολή Δημοσιάς Υγείας του Πανεπιστημίου Yale των ΗΠΑ και ο συνάδελφός του Βασίλης Βασιλείου, επικεφαλής του Τμήματος Περιβαλλοντικών Επιστημών Υγείας της ιδίας Σχολής, οι όποιοι έχουν ήδη πραγματοποιήσει σειρά σοβαρών επιστημονικών εργασιών και έχουν οργανώσει σειρά επιστημονικών συνεδριών σχετικα με τις υγιεινες ιδιοτητες του ελαιολαδου.
Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα το Ινστιτούτο αυτό θα είναι αφιερωμένο στην επιστημονική μελέτη των επιδράσεων της ελιάς και των προϊόντων της στη διατροφή και την υγεία των ανθρώπων. Θα επικεντρωθεί ακόμη σε ζητήματα πλανητικής υγείας, κυκλικής οικονομίας και κλιματικής αλλαγής και αναμένεται να λειτουργήσει ως παγκόσμιο κέντρο που θα διευκολύνει την έρευνα σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την ελιά και τα προϊόντα της.
Επομένως πολύ χρήσιμη και σκόπιμη θα είναι η άμεση συνεργασία του δικού μας Ινστιτούτου Ελιάς στα Χανιά αλλά και άλλων ερευνητικών ιδρυμάτων υγείας με το νέο αυτό πολλά υποσχόμενο Ινστιτούτο.
Ο καθηγητής Κυριακίδης στο πλαίσιο του 4ου Διεθνούς Συμποσίου του Yale για το Ελαιόλαδο και την Υγεία, που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη 15-18 Σεπτεμβρίου δήλωσε ότι «η ελιά και το ελαιόλαδο ενώνουν τους ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια και ως επαγγελματίες δημόσιας υγείας, πρεπει να διατηρήσουμε και να προστατεύσουμε την καλλιέργεια αυτή και τις πολλές θετικές επιπτώσεις της στην ανθρώπινη και πλανητική υγεία.
Ασπίδα της υγείας με 20 γρ. ελαιολάδου την ημέρα!
Όπως τόνισε ο κ. Κυριακίδης, τα επιστημονικά στοιχεία που έχουν συσσωρευτεί τις τελευταίες έξι δεκαετίες, δείχνουν ότι το ελαιόλαδο προάγει την καλή υγεία και σαν παράδειγμα ανάφερε ότι η ημερήσια πρόσληψη 20 γραμμαρίων ελαιολάδου (περίπου δύο κουταλιές της σούπας) περιέχει πολυφαινόλη (τουλάχιστον 5 mg) υδροξυτυροσόλης και των παραγώγων της, που βοηθά στην προστασία των λιπιδίων του αίματος από το οξειδωτικό στρες που είναι υπεύθυνο για πληθώρα σοβαρών ασθενειών όπως: πρόωρη γήρανση, αθηροσκλήρωση, υπέρταση, καρδιακές ασθένειες, πάρκινσον, Αλτχάϊμερ, άσμα, υποτονικότητα κ.α. Το εύρημα αυτό, όπως τόνισε, έχει υποστηριχθεί από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), ενώ ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA) υποστηρίζει επίσης ότι η κατανάλωση ελαϊκού οξέος που είναι το κύριο συστατικό του ελαιολάδου, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου.
Οι χειρότερες προβλέψεις επαληθεύονται για την παραγωγή της Ισπανίας
Η παραγωγή της Ανδαλουσίας της κυριότερης ελαιοπαραγωγικής Περιφέρειας της Ισπανίας της όποιας η παραγωγή είναι το 80% περίπου της χωράς και 3/πλασια της Ελλάδας, σύμφωνα με εκτίμηση της ιδίας της Περιφέρειας Ανδαλουσίας θα φτάσει μόλις τους 587.000 τόνοι χαμηλότερα δηλαδή από τους 699.000 τόνους που είχαν προβλέψει οι Συν/σμοι τον Σεπτέμβριο (βλ. Πιν.1).
Αυτό σημαίνει δραματική μείωση 49,6% σε σύγκριση με την παραγωγή της προηγούμενη χρονιάς όταν έφτασε τους 1.152.000 τόνους. Η παρενιαυτοφορία, μαζί με τη ζέστη και την έλλειψη βροχοπτώσεων, προκάλεσαν αυτή τη σημαντική μείωση.
Ωστόσο, η πτώση της φετινής ελαιοπαραγωγής θα είναι παρόμοια και σε άλλες Μεσογειακές χώρες, όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία και το Μαρόκο. Έτσι, η αύξηση που αναμένεται στην Ελλάδα και Τουρκία, δεν φαίνεται να μπορεί να αντισταθμίσει την γενική πτώση,
Τιμές: Ισοπέδωση ποιοτήτων στην Ισπανία, αύξηση των χαμηλότερων στην Ελλάδα
■ Ανεξήγητη η αδιαφορία για διάθεση ελαιολάδου με διαγωνισμούς!
Οι συνεχείς εκτιμήσεις διαφόρων φορέων για μειωμένη παραγωγή στην Ισπανία οι οποίες επιβεβαιώθηκαν και με την πρόσφατη εκτίμηση της ίδιας της Περιφέρειας Ανδαλουσίας, συντηρούν τις αυξητικές τάσεις στις τιμές στην Ισπανία οι οποίες σε ένα βαθμό μεταδίδονται και στην Ελλάδα.
Στην Ισπανία, ωστόσο, οι αυξητικές αυτές τάσεις τελευταία εμφανίζουν το περίεργο φαινόμενο να παρουσιάζονται εντονότερες στα λάδια μέσης και χαμηλής ποιότητας, σε βαθμό τέτοιο, ώστε οι τιμές τους να εξισώνονται με τις τιμές των έξτρα!
Έτσι στις 4 Οκτωβρίου, σύμφωνα με το Δελτιο τιμών του ΣΕΔΗΚ (www.sedik.gr) στην Ισπανία οι τιμές των λαμπάντε (οξυτ>2ο) ήταν 3,89€/κ, του κοινού παρθένου (οξυτ<2ο ) ήταν 3,89€/κ και οι χαμηλότερες του έξτρα ήταν επίσης 3,89- 4,29 €/κ.
To φαινόμενο είναι περίεργο και δεν εξηγείται εύκολα χωρίς την παραδοχή ότι οφείλεται σε ανορθόδοξες πρακτικές των μεγάλων βιομηχανιών!
Στην Ιταλία οι τιμες του εξτρα διατηρούντα στα ίδια υψηλότερα επίπεδα κυμαινόμενες από 3,95€/κ έως 5,30€/κ τα έξτρα και από 9,20-14,60€/κ τα ΠΟΠ/ΠΓΕ
Στην Ελλάδα, μετά την τιμή των 4,06€/κ που πέτυχε με διαγωνισμό ο Α.Σ. Ζάκρου Σητείας, άρχισαν σιγά- σιγά να ανεβαίνουν και οι χαμηλότερες τιμές, ώστε τελικά στην Κρήτη οι χαμηλότερες τιμές έφτασαν τα 3,60€/κ. ενώ στην Πελοπόννησο κυμαίνονται μεταξύ 3,70-3,90€/κ και στην Κέρκυρα διατηρούνται στα 4,20€/κ.
Ανεξήγητες απορίες
Τελικά οι τιμές που δίδοντα από τα Συν/κα και Ιδιωτικά Ελαιοτριβεία που διαθέτουν το λαδι χωρίς διαγωνισμούς είναι χαμηλότερες κατά 0,25 -0,45€/κ από εκείνα που το διαθέτουν με διαγωνισμούς, γεγονός που προκαλεί διάφορες ανεξήγητες απορίες. Και αυτό γιατί η πραγματοποιηση τους είναι τελείως ανέξοδη αφού ο ΣΕΔΗΚ δημοσιεύει δωρεάν τις προσκλήσεις των διαγωνισμών η δημοπρασιών όπως διαπιστώνουν όσοι παρακολουθούν την ιστοσελίδα του ΣΕΔΗΚ www.sedik.gr
Σύγκρουση ΗΠΑ – Ισπανίας για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου
■ Ισπανικές εταιρείες προσπαθούν να ακυρώσουν την πρόταση των ΗΠΑ
Συνεχίζεται και εντείνεται στις ΗΠΑ η κίνηση που έχει αρχίσει από το 2019 για την προώθηση και έγκριση ενός νέου Κανονισμού αξιολόγησης και ταξινόμησης του ελαιολάδου σε διάφορες ποιοτικές κατηγορίες, τελείως διαφορές από εκείνες που έχει ορίσει το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου και ισχύουν στην ΕΕ
Στην κίνηση αυτή της όποιας ηγείται η Αμερικανική Ένωση Παραγωγών Ελαιολάδου (AOOPA), συμμετέχει και η Βορειοαμερικανική Ένωση Ελαιόλαδου (NAOOA) καθώς και η Ισπανική πολυεθνική Deoleo που θεωρείται ως η μεγαλύτερη εταιρεία εμφιάλωσης και διάθεσης ελαιολάδου στον κόσμο και πωλεί μάρκες όπως οι γνώστες Bertolli, Carapelli, Carbonell και Koipe.
Οι ΗΠΑ παρά το γεγονός ότι παράγουν μόνο περίπου 5.000 τόνους έξτρα παρθένου ελαιολάδου ετησίως, είναι η πρώτη χωρά στον κόσμο σε κατανάλωση εισάγοντας περίπου 400.000 τόνους τον χρόνο κυρίως από Ισπανία και Ιταλία.
Έτσι, οι ΗΠΑ φυσιολογικά ενδιαφέρονται και έχουν θύσει το ελαιόλαδο στο επίκεντρο της προσοχής τους ενισχύοντας την ισχύουσα νομοθεσία για την ταξινόμηση των ποιοτικών τύπων και την επισήμανσή του.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη κίνηση εάν επιτύχει, είναι φανερό ότι θα προκαλέσει σημαντικές ανακατατάξεις στην εμπορία παγκοσμίως και ενδεχόμενα προβλήματα σε κάποιους εξαγωγείς και ιδιαιτέρα τους Ισπανούς στο μέλλον.
Ποιές οι αλλαγές που επιδιώκονται
Βασικός στόχος της κίνησης είναι να εισαχθούν στους ισχύοντες Κανονισμούς ως πρόσθετα ποιοτικά κριτήρια η περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε πυροφαιοφυτίνες και διγλυκερίδια που ανήκουν στα βιοδραστικές συστατικά του ελαιολάδου τα οποια θεωρείται ότι του προσδίδουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες οι οποίες έχουν ευεργετικές δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.
Ετσι, η τροποποίηση αυτή προφανώς ευνοεί τα φρέσκα ανεπεξέργαστα ελαιόλαδα όπως είναι τα πλειστα Ελληνικα, τα οποία θεωρείται ότι είναι πλουσιότερα σε πολυφαινόλες. Ομως, στην Ισπανία φορείς της εμπορίας ελαιολάδου και κυρίως εξαγωγείς, που εμπορεύονται κυρίως ελαιόλαδα «εξευγενισμένα» (ραφιναρισμένα και μίγματα) εκφράζουν τη δυσφορία τους για την εξέλιξη αυτή υποστηρίζοντας ότι «δεν θα φέρει καμιά βελτιωμένη ενημέρωση στους καταναλωτές δεδομένου ότι η πυροφαιοφυτίνη και τα διγλυκερίδια αντικατοπτρίζουν μόνο τον βαθμό φρεσκάδας, αλλά όχι την ποιότητα ή την καθαρότητά του ελαιολαδου», αποσιωπώντας την υγιεινή πλευρά του προϊόντος.
Κατά τους Ισπανούς, για άλλη μια φορά, ο Αμερικανικός τομέας ελαιολάδου θέτει ξανά υπό αμφισβήτηση τα πρότυπα που έχει παγιώσει το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου και έχουν δείξει ότι είναι αξιόπιστα και ότι εγγυώνται τη γνησιότητα του εξτρα παρθενου.
Διατίθεται πλέον μόνο από ΣΕΔΗΚ
Σημαντικό ήταν το ενδιαφέρον που συγκεντρωσε η έκδοση «Μνημειακά Ελαιόδεντρα- Ζωντανά Μνημεία της φύσης και του ανθρώπου»του Νικ. Μιχελακη, που εκδόθηκε από τον ΣΕΔΗΚ.
Αυτό έδειξαν οι αθρόες κριτικές και τα σχόλια της έκδοσης από έγκριτους επιστήμονες και συγγραφείς, που δημοσιεύτηκαν στα τοπικά ΜΜΕ και παρουσιάζονται σε ειδική στήλη της ιστοσελίδας sedik.gr.
Ενδεικτικό είναι και το γεγονός ότι τα λίγα αντίτυπα που διατέθηκαν από τον ΣΕΔΗΚ για το ευρυ κοινό σε συγκεκριμένα βιβλιοπωλεία εξαντλήθηκαν.
Βέβαια, αντίτυπα του βιβλιου διατέθηκαν στην Περιφέρεια, στους Δήμους της Κρήτης, σε Πανεπιστήμια, δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες.
Η διάθεση των λίγων αντιτύπων που μενουν γίνεται πλέον μόνο από τα Γραφεία του ΣΕΔΗΚ (τηλ 28210-50800, info@sedik.gr. και acomcha@otenet.gr )
Ο δάκος, ένας εχθρός της ελιάς με υψηλή γενετική ποικιλότητα και δυναμική
Σύμφωνα με μελέτη Πανεπιστήμιων της Ισπανίας
Ο δάκος της ελιάς έχει υψηλά επίπεδα γενετικής ποικιλότητας τα οποία του επιτρέπουν να επιβιώνει και εξαπλωνεται σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, σύμφωνα με μελέτη του στην οποια μετείχαν επίσης το Πανεπιστήμιο San Pablo-CEU και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης
Στην μελέτη η οποια δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Insects αναφέρεται ότι η υψηλή γενετική ποικιλότητα του Δάκου μπορεί να οφείλεται στο μεγάλο μέγεθος του πληθυσμού του και στον χρόνο κατά τον οποίο το είδος έχει εγκατασταθεί στην περιοχή της Μεσογείου, ο οποίος εκτιμάται σε πριν περίπου 400.000 χρόνια.
«Η μεγάλη επέκταση των ελαιώνων και οι συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας στην Ισπανία μπορούν να ευνοήσουν τη γονιμότητα των θηλυκών τα οποια μπορούν να γεννήσουν περισσότερα από 200 αυγά σε κάθε μια από τις 2-5 ετήσιες γενιές», εξήγησε η Esther Lantero, ερευνήτρια στο Τμήμα Γενετικής, Φυσιολογίας και Μικροβιολογίας του UCM.
Στη μελέτη, οι ερευνητές, χρησιμοποιώντας μιτοχονδριακό DNA PCR, ανέλυσαν περισσότερα από 250 άτομα από 28 πληθυσμούς σε 6 Μεσογειακές χώρες.
Όπως διαπίστωσε η μελέτη, στην Ισπανία, «οι πληθυσμοί του Δάκου απολαμβάνουν καλή γενετική υγεία και ταυτόχρονα έχουν την ικανότητα να μεταναστεύουν σε σχετικά απομακρυσμένες περιοχές σε διαφορετικές επαρχίες και περιφέρειες», ανάφερε ο Beatriz Matallanas, συν-συγγραφέας της μελέτης.
Γενικά, η εργασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή της Μεσογείου διακρίνονται δύο γενετικές ομάδες:
– Η μία σχηματίζεται από τον Ισραηλινό και τον Ανατολικό Ελληνικό πληθυσμό
– Η δεύτερη αποτελείται από τους πληθυσμούς Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιταλίας, Βόρειας Αφρικής και των δυτικότερων περιοχών της Ελλάδας.
Σύμφωνα με τον ερευνητή και συν-συγγραφέα της μελέτης Esther Lantero «η παραγωγή γενετικής πληροφορίας είναι χρήσιμη για τον αποτελεσματικό έλεγχο των πληθυσμών τους, αφού μία από τις σημερινές προκλήσεις είναι η μεγαλύτερη γνώση του είδους και η δυναμική των πληθυσμών του σε κάθε περιοχή».
Παράλληλα όπως αναφέρει το Πανεπιστήμιο UCM, τα τελευταία χρόνια τα κλασικά μέτρα καταπολέμησης των παρασίτων που βασίζονται σε εντομοκτόνα έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά σε πολλές περιπτώσεις, κυρίως λόγω της αύξησης της ανθεκτικότητας του είδους.
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (nmixel@otenet.gr)
