Μία πρόσκληση σε διάλογο και δράση, για την οικοδόμηση του μέλλοντος της Εκπαίδευσης, μέσω ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου, αποτελεί η Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για το Μέλλον της Εκπαίδευσης της UNESCO, που παρουσιάστηκε νωρίτερα σήμερα, Δευτέρα, στην αίθουσα Αλεξάνδρου Σούτσου, της Εθνικής Πινακοθήκης.
Πιο συγκεκριμένα, η Έκθεση, οι εργασίες για τη σύνταξη της οποίας διήρκεσαν από το 2019 έως το 2021, προτείνει ένα νέο, διεθνές, κοινωνικό συμβόλαιο για την Εκπαίδευση, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα καλύτερο μέλλον, καλώντας παράλληλα σε έναν διεθνή διάλογο, με ορίζοντα το 2050.
Ως σημείο εκκίνησης είναι ένας κοινός τόπος για τις θεμελιώδεις αρχές που θα πρέπει να διέπουν το νέο κοινωνικό συμβόλαιο: τη διασφάλιση του δικαιώματος σε ποιοτική εκπαίδευση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου και η ενίσχυση της εκπαίδευσης ως δημόσιου εγχειρήματος και κοινού αγαθού.
Ελλιπής και άνιση ανάπτυξη της εκπαίδευσης
Αν και, όπως αναφέρεται στην Έκθεση, η διεύρυνση της πρόσβασης στην εκπαίδευση σε παγκόσμιο επίπεδο, από τότε που η εκπαίδευση θεσπίστηκε ως ανθρώπινο δικαίωμα «είναι θεαματική», ωστόσο η πρόσβαση σε εκπαίδευση υψηλής ποιότητας «παραμένει ελλιπής και άνιση».
Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι το 1948 από τα 2,4 δισεκατομμύρια του παγκόσμιου πληθυσμού, μόνο το 45% των ανθρώπων είχε πάει σε σχολείο, ενώ σήμερα, με τον παγκόσμιο πληθυσμό να φτάνει τα 8 δισεκατομμύρια, πάνω από το 95% του πληθυσμού έχει φοιτήσει σε σχολείο. Ειδικότερα, στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, η παγκόσμια συμμετοχή ήταν 10% το 1970 και σήμερα φτάνει στο 40%.
Ωστόσο, σε χώρες χαμηλότερου εισοδήματος 1 στους 4 νέους εξακολουθεί να είναι αναλφάβητος, ενώ 1 στα 5 παιδιά (και 1 στα 10 παγκοσμίως) βρίσκονται εκτός δημοτικού σχολείου. Παράλληλα, 3 στους 5 νέους και εφήβους βρίσκονται εκτός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Όσο για τη συμμετοχή των νέων στην Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, σύμφωνα με την Έκθεση, «παραμένει χαμηλή».
Προτάσεις για τον μετασχηματισμό της εκπαίδευσης
Σύμφωνα με την Έκθεση, η παιδαγωγική θα πρέπει να οργανωθεί γύρω από τις αρχές της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης. Τα αναλυτικά προγράμματα θα πρέπει να δίνουν έμφαση στην οικονομική, διαπολιτισμική και τη διεπιστημονική μάθηση, που υποστηρίζει τους μαθητές στο να έχουν πρόσβαση στη γνώση και να την παράγουν, καθώς, παράλληλα θα αναπτύσσουν την ικανότητάτους να ασκούν κριτική σε αυτή και να την εφαρμόζουν.
Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αναγνωρίζονται για το έργο τους ως παραγωγοί γνώσης και πρόσωπα-κλειδιά στον εκπαιδευτικό και κοινωνικό μετασχηματισμό, ενώ τα σχολεία θα πρέπει να είναι χώροι που φέρνουν τους ανθρώπους κοντά.
Επιπλέον, προτείνεται οι άνθρωποι να έχουν εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε κάθε στιγμή της ζωής τους, και σε διαφορετικούς πολιτισμικούς και κοινωνικούς χώρους.
Επισπεύδοντας ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την εκπαίδευση
Η πρόκληση, είναι μία ισχυρή δέσμευση στον κοινωνικό διάλογο, στη συλλογική σκέψη και δράση, σύμφωνα με τους συντάκτες της Έκθεσης. Απευθύνεται, λοιπόν, μία πρόσκληση για έρευνα και καινοτομία και για παγκόσμια αλληλεγγύη και διεθνή συνεργασία.
Τα πανεπιστήμια καλούνται να παίξουν ενεργό ρόλο στην οικοδόμηση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου για την Εκπαίδευση, ενώ παράλληλα, είναι σημαντικό να μπορούν να συμμετέχουν όλοι, παιδιά, νέοι, γονείς, εκπαιδευτικοί, ερευνητές, εργοδότες, πολιτισμικοί και θρησκευτικοί ηγέτες. «Η σφυρηλάτηση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου για την Εκπαίδευση είναι ένα κρίσιμο βήμα για να οραματιστούμε και πάλι το μέλλον μας μαζί», αναφέρεται στην Έκθεση.
Μία έκθεση-πρόκληση για διάλογο
«Σε αυτή την έκθεση, η εκπαίδευση παρουσιάζεται όχι ως καθρέπτης του παρόντος, αλλά ως πυξίδα, που θα μας οδηγήσει σε ένα ειρηνικό, δίκαιο και βιώσιμο μέλλον», ανέφερε σε μήνυμα η Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής για το Μέλλον της Εκπαίδευσης και τ. Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Αιθιοπίας, Σάλι-Γουόρκ Ζουντ (Sahle-Work Zewde).
Η κα. Ζουντ, μάλιστα, σημείωσε τον ιδιαίτερο συμβολισμό της παρουσίασης της Έκθεσης στην Αθήνα, μία πόλη που, όπως ανέφερε, ιστορικά «έχει υπάρξει γενέτειρα της εκπαίδευσης και της μάθησης».
Η ελληνική γλώσσα είναι η 17η στην οποία μεταφράζεται η Έκθεση, και, αξίζει να σημειωθεί, ότι στην παγκόσμια διαβούλευση, που πραγματοποιήθηκε κατά το διάστημα 2019-2021, συνεισέφεραν και 23 ελληνικά σχολεία. Την επιστημονική επιμέλεια της ελληνικής έκδοσης της Έκθεσης έχει το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ.
«Στην Έκθεση επισημαίνεται ότι η ανάγκη επαναρύθμισης της αγοράς εργασίας είναι αναγκαίο να γίνει στη βάση τριών αρχών: Πρώτον, στην ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, ως εργαλείο ισορροπίας δύναμης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, δεύτερον με την αναγνώριση νέων μορφών εργασίας (ψηφιακές πλατφόρμες, τηλε-εργασία) στο Εργατικό Δίκαιο και, τρίτον, η δίκαιη κατανομή των αποτελεσμάτων της παραγωγικότητας μέσω κοινωνικού διαλόγου και συμμετοχικών μηχανισμών», ανέφερε από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος.
Στην παρουσίαση της Έκθεσης συμμετείχε και ο Αντόνιο Νοβόα (Antonio Novoa), καθηγητής στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας και Πρόεδρος της ομάδας έρευνας και σύνταξης της Διεθνούς Επιτροπής για το Μέλλον της Εκπαίδευσης, ο οποίος υπογράμμισε την ανάγκη μεταστροφής παραδείγματος από το «ιδιωτεύειν» στο «μαζί». «Είναι μια προσέγγιση ανθρωποκεντρική, στην οποία επίκεντρο είναι ο ‘Ανθρωπος και τα δικαιώματά του. Το “μαζί” και το “κοινωνικό συμβόλαιο” έρχονται να σταθούν απέναντι στην “ιδιωτικοποίηση” της εκπαίδευσης, ως ατομικό αγαθό. Μπορούμε να μάθουμε πολλά μόνοι μας, ωστόσο, η μόρφωση επιτυγχάνεται μόνο μαζί με άλλους ανθρώπους, με συμμετοχή στη ζωντανή κοινότητα», τόνισε.
Η παρουσίαση κορυφώθηκε με μία συζήτηση με κύριο ομιλητή τον πρώην πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου. Ο κ. Παπανδρέου στάθηκε στα διλήμματα που τίθενται με αφορμή ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την εκπαίδευση: Τα ηθικά διλήμματα που πρέπει να απαντηθούν για έναν καλύτερο κόσμο, για τα δημοκρατικά διλήμματα, που αφορούν στον έλεγχο των ψηφιακών τεχνολογιών, καθώς επίσης και διλήμματα δικαιοσύνης, ως προς την ισότητα και την πρόσβαση στην επιστήμη και την εκπαίδευση. «Η Εκπαίδευση θα πρέπει να μετασχηματιστεί σε ένα εργαστήρι, όπου όλοι συμμετέχουν και όπου παρέχονται τα επιστημονικά εργαλεία για να μπορεί ο καθένας να ερευνά», τόνισε, μεταξύ άλλων.
Διαθέσιμη ηλεκτρονικά
Η Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για το Μέλλον της Εκπαίδευσης της UNESCO, είναι διαθέσιμη ηλεκτρονικά στον σύνδεσμο: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000393718.
