Τούρκος έγινε κυριολεκτικά ο Ερντογάν µε την διήµερη επίσκεψη του Ινδού Πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι στη Λευκωσία στις 15-16 Ιουνίου 2025 καθώς ο Ινδός ηγέτης έστειλε ταυτόχρονα πολλαπλά µηνύµατα στην Άγκυρα (https://timesofindia.indiatimes.com 16/6/2025).
Και τα µηνύµατα αυτά είχαν ακόµη µεγαλύτερη σηµασία καθώς η Τουρκία τάχθηκε αναφανδόν υπέρ του Πακιστάν κατά την πρόσφατη θερµή κρίση των σχέσεων Ινδίας-Πακιστάν.
Μάλιστα ο Ναρέντρα Μόντι προχώρησε και στην υπογραφή µε τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη µιας ιδιαίτερα σηµαντικής κοινής διακήρυξης µε επίκεντρο την άµυνα, την τεχνολογία, την ενέργεια και τη ναυτιλία. Περίοπτη θέση στη διακήρυξη αυτή αλλά και στις δηλώσεις των δυο πλευρών καταλαµβάνει η ένταξη της Κύπρου στον περίφηµο οικονοµικό διάδροµο Ινδίας-ΕΕ που ακούει όνοµα IMEC.
Όπως έχουµε αναλύσει σχετικά σε άρθρο µας προ διετίας (www.notismarias.gr 12/11/2023) προκειµένου η ∆ύση να ανταγωνιστεί τον κινεζικό ∆ρόµο του Μεταξιού υπογράφτηκε στις 9 Σεπτεµβρίου 2023 στο Νέο ∆ελχί, Μνηµόνιο Συνεργασίας (MOU) ανάµεσα στις ΗΠΑ, την Ινδία, την ΕΕ, τη Γερµανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα µε στόχο τη δηµιουργία του Οικονοµικού ∆ιαδρόµου Ινδίας-Μ.Ανατολής-Ευρώπης (India– Middle East– Europe Corridor–IMEC) ώστε να διασυνδεθεί η τεράστια αγορά της Ινδίας µε την Ευρώπη. Πρόκειται για ένα σύστηµα συνδυασµένων µεταφορών δια θαλάσσης µέσω πλοίων και δια ξηράς, µέσω σιδηροδρόµου που θα ξεκινά από τη Βοµβάη και θα καταλήγει στον Πειραιά ο οποίος εκτός από πύλη εισόδου των κινεζικών εµπορευµάτων σχεδιάζεται να µετατραπεί και σε πύλη εισόδου των εµπορευµάτων της Ινδίας.
Σύµφωνα µε τον σχεδιασµό ο IMEC θα αποτελείται από δύο ξεχωριστούς ∆ιαδρόµους, τον Ανατολικό ∆ιάδροµο που θα συνδέει την Ινδία µε την Αραβική Χερσόνησο µέσω Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων και Σαουδικής Αραβίας και τον Βόρειο ∆ιάδροµο που θα συνδέει την Σαουδική Αραβία σιδηροδροµικά µέσω Ιορδανίας και Ισραήλ µε το λιµάνι της Χάιφα και εν συνεχεία δια θαλάσσης µε τον Πειραιά απ΄ όπου επίσης σιδηροδροµικά τα εµπορεύµατα θα διοχετεύονται στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο οικονοµικός διάδροµος θα συµπληρώνεται µε ένα αγωγό υδρογόνου αλλά και ένα δίκτυο οπτικών ινών δηµιουργώντας έτσι µια ψηφιακή λεωφόρο για την µεταφορά δεδοµένων µε πολλαπλές χρήσεις στο ηλεκτρονικό εµπόριο, στην εκπαίδευση, την τηλεϊατρική κλπ.
Σε σχέση µε τον ρόλο που σχεδιάστηκε να διαδραµατίσει ο Πειραιάς στο πλαίσιο του IMEC θα πρέπει να επισηµανθεί ότι είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Πρωθυπουργού της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι στην Αθήνα στις 25 Αυγούστου 2023 ο οποίος δήλωσε µε νόηµα: «∆εδοµένης της θέσης της και των ιστορικά στενών δεσµών µας, θεωρώ ότι η Ελλάδα αποτελεί σηµαντική οικονοµική, εφοδιαστική και στρατηγική πύλη εισόδου της Ινδίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης γενικότερα. Υπάρχουν εξαιρετικές ευκαιρίες να συναντηθούν οι ινδικές και οι ελληνικές επιχειρήσεις. Υπάρχει δέσµευση σε πολιτικό επίπεδο να διασφαλιστεί αυτό» (https://www.kathimerini.gr 28/8/2023).
Στη συνέχεια Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα άρχισαν να διαγκωνίζονται πλέον για το ποια χώρα θα αποτελέσει τελικά την πύλη εισόδου της Ινδίας στην Ευρώπη µέσω IMEC.
Έτσι ο Μακρόν σε συνέχεια της επίσκεψής του στην Ινδία στις 25-26 Ιανουαρίου 2024 (www.lemonde.fr 29/1/2024) όρισε το γνωστό στέλεχος της γαλλικής βιοµηχανίας ενέργειας Gerard Mestrallet «ως ειδικό Απεσταλµένο» της Γαλλίας για τον IMEC (www.ndtv.com 12/2/2024).
Ακολούθησε η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ινδία στις 21 Φεβρουαρίου 2024 και η «ιταλική σφήνα» σε σχέση µε τον IMEC που εκδηλώθηκε στο περιθώριο της συνάντησης Μπάιντεν-Μελόνι στον Λευκό Οίκο την 1η Μαρτίου 2024 καθώς έγινε σαφές ότι η Ρώµη επιθυµούσε να µετατρέψει την Ιταλία σε πύλη εισόδου της Ινδίας στην Ευρώπη µέσω IMEC, παρακάµπτοντας έτσι τον Πειραιά.
Η ένταξη της Κύπρου στον IMEC συµπληρώνει το παζλ µε τον Ναρέντρα Μόντι να εκφράζει «την πεποίθησή του ότι η Κυπριακή Προεδρία στην ΕΕ θα λειτουργήσει ως καταλύτης για την περαιτέρω εµβάθυνση των σχέσεων ΕΕ–Ινδίας, µε τον IMEC να αναδεικνύεται σε στρατηγικό έργο για την ειρήνη και την ευηµερία στην ευρύτερη περιοχή» (www.mononews.gr 16/6/2025).
Από την πλευρά του ο Νίκος Χριστοδουλίδης επισήµανε ότι µε τον Ναρέντρα Μόντι «είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν θέµατα που άπτονται των διµερών σχέσεων, των σχέσεων ΕΕ- Ινδίας, τις περιφερειακές εξελίξεις, τις σηµαντικές προοπτικές συνεργασίας στο πλαίσιο του IMEC, του Οικονοµικού ∆ιαδρόµου Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης και το Κυπριακό» (www.capital.gr 16/6/2025).
Ειδικότερα στο σηµείο 6 της Κοινής ∆ιακήρυξης Ινδίας-Κύπρου και υπό τον τίτλο «Συνδεσιµότητα και Περιφερειακή Συνεργασία», αφού επισηµαίνεται ότι η Κύπρος και η Ινδία µοιράζονται ένα στρατηγικό όραµα να λειτουργήσουν ως γέφυρες µεταξύ των περιοχών, στη συνέχεια τονίζεται ότι οι ηγέτες των δύο χωρών υπογράµµισαν τη σηµασία του Οικονοµικού ∆ιαδρόµου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC) ως µια µετασχηµατιστική, πολυκοµβική πρωτοβουλία που προωθεί την ειρήνη, την οικονοµική ολοκλήρωση και τη βιώσιµη ανάπτυξη (www.mea.gov.in 16/6/2025). Μάλιστα καθώς θεωρούν τον IMEC ως καταλύτη για εποικοδοµητική περιφερειακή συνεργασία οι δύο ηγέτες επανέλαβαν την κοινή τους δέσµευση για την προώθηση της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή και τόνισαν τη σηµασία της ενίσχυσης των διαδρόµων διασύνδεσης από την Ινδική χερσόνησο µέσω της ευρύτερης Μέσης Ανατολής προς την Ευρώπη. Αναγνωρίζοντας δε τον ρόλο της Κύπρου ως πύλης προς την Ευρώπη και, σε αυτό το πλαίσιο, την προοπτική της να χρησιµεύσει ως περιφερειακός κόµβος για µεταφόρτωση, αποθήκευση, διανοµή και logistics, «χαιρέτισαν την προοπτική οι ινδικές ναυτιλιακές εταιρείες να εγκαθιδρύσουν παρουσία στην Κύπρο, ενθαρρύνοντας την προώθηση της θαλάσσιας συνεργασίας µέσω κοινοπραξιών που περιλαµβάνουν παρόχους ναυτιλιακών υπηρεσιών µε έδρα την Κύπρο και την Ινδία, ως µέσο περαιτέρω ενίσχυσης των οικονοµικών και υλικοτεχνικών δεσµών» (www.mea.gov.in 16/6/2025).
Μετά απ΄ όλα αυτά πώς να µην γίνει «τούρκος» ο Ερντογάν. Έτσι σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα «σαφώς εκνευρισµένοι οι Τούρκοι παρακολουθούν µε προβληµατισµό την επίσκεψη του Πρωθυπουργού της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία – την πρώτη επίσκεψη Ινδού ηγέτη στις ελευθερες περιοχές εδώ και 23 χρόνια. Ωστόσο σύµφωνα µε το τουρκικό TRT, η Τουρκία έχει εκφράσει σθεναρή αντίθεση, δηλώνοντας ότι το έργο δεν µπορεί να προχωρήσει χωρίς τη συµµετοχή της, καθώς, όπως υποστηρίζει, η πιο βιώσιµη διαδροµή περνά µέσω του τουρκικού εδάφους. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπογράµµισε τη στρατηγική σηµασία της Τουρκίας ως κόµβου παραγωγής και εµπορίου» (www.sigmalive.com 16/6/2025).
Θα πρέπει πάντως να τονιστεί ότι ο Ερντογάν ευθείς εξ αρχής το φέρνει βαρέως για τον αποκλεισµό της Τουρκίας από τον IMEC.
Μάλιστα όπως έχουµε αναλύσει σε προγενέστερο άρθρο µας προ διετίας κι ενώ θα ανάµενε κανείς από την Κίνα να είχε σφοδρές αντιδράσεις ενάντια στον IMEC τα σκληρότερα πυρά προήλθαν τότε από την Τουρκία (www.notismarias.gr 12/11/2023).
Έτσι αµέσως µετά την υπογραφή του Μνηµονίου Συνεργασίας για τον IMEC τον Σεπτέµβριο του 2023 ο Ερντογάν ο οποίος βρισκόταν στο Νέο ∆ελχί για τη Σύνοδό Κορυφής των G-20 µαινόµενος αντέδρασε ως εξής: «Λέµε ότι δεν υπάρχει διάδροµος χωρίς την Τουρκία. Η Τουρκία είναι µια σηµαντική βάση παραγωγής και εµπορίου. Η πιο βολική γραµµή για την κυκλοφορία από τα ανατολικά προς τα δυτικά πρέπει να διέρχεται από την Τουρκία» (https://www.newarab.com 12/9/2023).
Με τη σειρά του στις 15 Σεπτεµβρίου 2023 ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν αναφερόµενος στον IMEC αφού είπε «εµείς, σε ένα σηµείο όπου συγκλίνουν τρεις ήπειροι, είµαστε ανοιχτοί σε οποιοδήποτε σχέδιο που προωθεί τη συνεργασία» στη συνέχεια εξαπολύοντας απειλητικά βέλη δήλωσε µε νόηµα: «Ωστόσο, πρέπει να γίνει γνωστό ότι στην περιοχή µας, η αποτελεσµατική και βιώσιµη λειτουργία των διαδρόµων ενέργειας και µεταφορών χωρίς τη συµµετοχή της Τουρκίας δεν είναι δυνατή» (https://www.aa.com.tr 15/9/2023).
*Ο Νότης Μαριάς είναι καθηγητής Θεσµών
της Ε.Ε. στο Πανεπιστήµιο Κρήτης,
πρώην ευρωβουλευτής και βουλευτής Ηρακλείου, notismarias@gmail.com
