Δημοσιογραφικές πληροφορίες. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια δυσπιστία για αυτά που διαβάζουμε. Συχνά γίνεται συζήτηση για το εάν τα άρθρα λένε την αλήθεια ή εάν είναι fake news. Ό,τι ισχύει για τα πολιτικά άρθρα, ισχύει και για τα οικονομικά που μας ενδιαφέρουν. Οι αξιόπιστες οικονομικές πληροφορίες, δίνουν δύναμη, και είναι εκείνες που διαμορφώνουν τις ενέργειες των πολιτών. Πόσα χρήματα θα πάρει, πόσα θα ξοδέψει, πόσα θα του μείνουν για να τα επενδύσει. Εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι οποιαδήποτε ψεύτικη πληροφορία, ενδεχομένως να οδηγήσει τον κάθε ένα μας σε λανθασμένες αποφάσεις. Να θυμόμαστε, ότι τα χρήματα ούτε παράγονται, ούτε εξαϋλώνονται. Αλλάζουν χέρια. Και για να τα έχουμε εμείς, κάποιοι άλλοι πρέπει να τα χάσουν. Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Να εμπιστευόμαστε ή όχι αυτά που διαβάζουμε; Να διευκρινίσουμε ότι τα άρθρα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Τα δημοσιογραφικά και οι απόψεις. Δημοσιογραφικά είναι τα άρθρα που υπόκεινται σε: δημοσιογραφική διαδικασία επαλήθευσης, για την οποία αναλαμβάνει την άμεση ευθύνη ένα ανεξάρτητο άτομο (δημοσιογράφος) ή οργανισμός (δημοσιογραφικός). Οι έγκυροι δημοσιογραφικοί οργανισμοί έχουν τμήματα επαλήθευσης τα λεγόμενα fact checking που διασταυρώνουν τις πληροφορίες με απόψεις διαφόρων ειδικών. Και θα αναρωτηθεί κάποιος εάν αυτό είναι επαρκές για να πειστούμε ότι δεν διαβάζουμε fake news. Όχι. Εδώ έρχεται η δική μας κριτική σκέψη: 1) Δεν δίνουμε σημασία σε γεγονότα που είναι ακόμα σε εξέλιξη. Περιμένουμε να ολοκληρωθούν, για να μάθουμε την αλήθεια και όχι τις εικασίες. 2) Προσέχουμε ιδιαίτερα, ό,τι είναι γραμμένο σε συναισθηματική γλώσσα, για να τραβήξει την προσοχή. Τα fake news διαδίδονται 6 φορές πιο γρήγορα από την αλήθεια, εξαιτίας των συναισθημάτων που ενεργοποιούν. 3) Δεν πέφτουμε στην παγίδα των στερεοτύπων, π.χ. ο τάδε επιχειρηματίας στο παρελθόν έπαιρνε λάθος αποφάσεις, άρα και τώρα λάθος αποφάσεις θα παίρνει. 4) Αυτό που διαβάζουμε να μας παρουσιάζεται από διαφορετικές οπτικές γωνίες. 5) Να διαχωρίζουμε τα γεγονότα από τις απόψεις. 6) Μία ψευδής πληροφορία, αρκετές φορές, διαδίδεται με την μέθοδο των ερωτήσεων. Ο αναγνώστης οδηγείται να εξάγει συμπεράσματα με βάση την ιδιοσυγκρασία του και όχι την αλήθεια. 6) Προσοχή στην ενημέρωσή μας μέσω των social media. Εάν κάποιος θέλει να διαδώσει μια ψευδή είδηση τα χρησιμοποιεί, καθώς οι χρήστες αναπαράγουν την είδηση χωρίς να την ελέγξουν. Σε αυτό το κανάλι ενημέρωσης κάνουμε ένα βήμα πίσω πριν πιστέψουμε την είδηση και διασταυρώνουμε. 7) Απαραίτητος ο πλουραλισμός των πηγών πληροφόρησης. Δεν πειράζει εάν ξοδέψουμε χρόνο. Κανείς δεν υποστήριξε ότι η σωστή πληροφόρηση γίνεται εύκολα και γρήγορα. Να θυμόμαστε πάντα ότι η αλήθεια κοστίζει σε χρόνο και χρήμα. Ιδιαίτερη προσοχή, εάν ενημερωνόμαστε από το διαδίκτυο, οι αλγόριθμοι που «δουλεύουν» πίσω από μια αναζήτηση, μας κατευθύνουν σε επιλεγμένο περιεχόμενο και μας δίνουν πληροφορίες ταυτόσημες και ανάλογα με την άποψη που θέλουν να περάσουν. Περίπου τα ίδια ισχύουν και για τις «απόψεις» που διαβάζουμε. Να ασχολούμαστε με αυτές που είναι ενυπόγραφες. Όποιος έχει να πει κάτι να το πει ευθέως, και με υπευθυνότητα. Να μας δίνει την δυνατότητα να τον ελέγξουμε και να κρίνουμε τις προθέσεις και τα κίνητρά του, καθώς δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αυτός που υπογράφει ένα άρθρο είναι και υπαρκτό πρόσωπο. Γι’ αυτό το λόγο είναι αναγκαίο να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να ξεχωρίζει, ποιον αρθρογράφο μπορούμε να εμπιστευτούμε. Όση ευθύνη έχει ένα δημοσιογραφικό μέσο για τα fake news, άλλη τόση ευθύνη έχουμε και οι αναγνώστες που πιστεύουμε τα πάντα και που αναδημοσιεύουμε πληροφορίες χωρίς έλεγχο. Ευθύνη και λάθος έχουμε πολλοί από εμάς, που θεωρούμε fake news ό,τι έρχεται σε σύγκρουση με τις βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει δημιουργήσει την ιστοσελίδα https://euvsdisinfo.eu/ στην οποία συγκεντρώνει fake news και τα διαψεύδει. Θεωρητικά τουλάχιστον. Μέχρι την επόμενη φορά… Καλή συνέχεια.
Πελαγία Δημητρακοπούλου (peldim@yahoo.gr), συγγραφέας του βιβλίου «Επένδυσε για να μην τελειώσουν ποτέ τα όνειρα» από τις εκδόσεις iwrite.
