Δηλαδή, να στρίψω αριστερά μετά…

Η υστέρηση στην αντίληψη του χώρου και στον προσανατολισμό πολλών πολιτών δεν είναι πρωτοφανέρωτη.

Η πανδημία απλά επιδείνωσε την εικόνα. Μερικοί περίπατοι στην πόλη, παρατηρήσεις, σχόλια και καλό αυτί χρειάζεσαι για να την αποτυπώσεις.

«Καπτά Κυριάκο, πάμε να μπαρκάρουμε τζόβενα;».
«Ναι, καπτά Χρήστο, δίκιο έχεις. Τζόβενα για να ξαναμάθουμε, τα πλοία πάνε με την Τεχνολογία πλέον».

Η σκήνη σε καφετέρια της πλατείας με τους θαμώνες να μας ακούν να διηγούμαστε επεισόδια προσανατολισμού στην Ερυθρά θάλασσα και στον Νίγηρα.

Στο σημερινό σημείωμα σχολιάζω περιστατικά της πόλης που αναδεικνύουν την υστέρηση μας στην αντίληψη του χώρου. Μια υστέρηση που επηρεάζει άλλες δεξιότητες.

Οι οθονόβιοι μαθητές

Εστιάζω τις παρατηρήσεις μου στους μαθητές που είναι εθισμένοι με τις οθόνες γιατί σε αυτούς ίσως να μπορεί να γίνει θετική παρέμβαση…
Κατ’ αρχήν να δούμε τα θετικά αυτής της έξης.
Οι οθονόβιοι είναι πιθανόν να έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι συναισθητικοί επειδή εκτίθενται σε πλούσια περιβάλλοντα από μικρή ηλικία. Όσοι δεν έχουν ελλειμματική προσοχή κερδίζουν από την διπλή κωδικοποίηση που κάνουν για τις νέες πληροφορίες.
Τα αρνητικά στοιχεία τώρα. Οι οθονόβιοι μαθητές διαβάζουν λιγότερο κι η μεταγνωστική τους ικανότητα στην ανάγνωση δεν είναι αναπτυγμένη. Το αποτέλεσμα είναι να έχουν άδεια θησαυροφυλάκια πληροφοριών, υστέρηση στην αντίληψη του χώρου και δυσκολία στον οραματισμό. Το είδαμε άλλη μια φορά στη δυσκολία τους να αποκρυπτογραφήσουν κείμενα στις εξετάσεις Αγγλικών το περασμένο Σαββατοκύριακο.
Ελπίζω το καλοκαίρι να μου δοθεί η ευκαιρία να παίξουμε μια σειρά παιχνίδια με παιδιά ηλικίας 10-11 ετών που θα ενισχύουν αυτές τις δεξιότητες. Η συμμετοχή των παιδιών σε αυτά τα παιχνίδια είναι δωρεάν.

Χωρική αντίληψη

Η υστέρηση στην αντίληψη του χώρου και του προσανατολισμού γίνεται φανερή με πολλούς τρόπους. Κατ’ αρχήν οι οδηγοί δυσκολεύονται στη στάθμευση, στην οδήγηση μέσα στην πόλη – προσπεράσεις, προτεραιότητα, συντομότερη διαδρομή.
Τα παρακάτω περιστατικά της περασμένης εβδομάδας είναι ενδεικτικά:
• «Δηλαδή, να στρίψω αριστερά μετά…», η αγωνία της οδηγού που είχε κατέβει από το αυτοκίνητο της και έπαιρνε οδηγίες μέσω τηλεφώνου ήταν εμφανής.
• Ο σοφός λαός μας λέει ότι «ένας γέρος μπορεί να πάει από πέσιμο ή από …ό».
Ο λόγος είναι προφανής. Υπάρχει έκπτωση στη χωρική αντίληψη-προσανατολισμό που επιδεινώνεται στις περιπτώσεις Alzheimer. Η σκηνή σε κεντρικό καφενείο. Ένας 80χρόνος σκοντάφτει, πέφτει και υπάρχει δυσκαμψία στην αντίδραση των γύρω να αντιμετωπίσουν το περιστατικό.

Κι αυτή σημείο των καιρών.

• Τακτικός περιπατητής ανεβαίνει το αριστερό πεζοδρόμιο της Δημοκρατίας όταν έρχεται αντιμέτωπος με ένα τρίκυκλο ποδήλατο, εποχούμενοι μια κυρία με το σκύλο της. Τι έκανε; Προτίμησε να μείνει ακίνητος. Έλα όμως που η κυρία αδυνατούσε να κάνει ελιγμό πάνω στο πεζοδρόμιο.
«Να δεις που θα πάω από ποδήλατο», σκέφθηκε ο πεζός.
Δεν κρατήθηκε «Κυρία μου αφού δεν τα καταφέρνετε στο πεζοδρόμιο, γιατί δεν δοκιμάζετε το δρόμο;».
• Μερικοί έφηβοι είναι συγκεντρωμένοι στο πεζοδρόμιο έξω από ένα φροντιστήριο.
Ένας από αυτούς που έχει σακίδιο στην πλάτη κλείνει κάθε δίοδο περιπατητή στο πεζοδρόμιο. Έπρεπε να του γίνει παρατήρηση για να μπορέσει μια κυρία να συνεχίσει το δρόμο της.
• Απόγευμα στο ΣΟΔΥ – Προφήτη Ηλία ένα τσούρμο πιτσιρίκια έχουν κλείσει το δρόμο. Με τη θέα ενός Ι.Χ. μετακινούνται ελάχιστα.
«Όποιος κατορθώσει να περάσει το αυτοκίνητο μέσα από το στένεμα κερδίζει παγωτό», τους καλεί ο οδηγός.

Η ειρωνεία έπιασε τόπο.

• Σούρουπο σε συνοικία δύο έφηβοι μονολογούν…
«Ρε συ χαθήκαμε που μας είπαν τα κορίτσια να βρεθούμε;». Κι έφυγαν.
Λίγο αργότερα επέστρεψαν στο ίδιο σημείο αφού με τη βοήθεια των κινητών τηλεφώνων τα συνάντησαν 2 δρόμους παρακάτω προς την αντίθετη κατεύθυνση…
• Σε δημοφιλές τηλεπαιχνίδι γνώσεων οι παίκτες δηλώνουν ότι δεν γνωρίζουν δρόμους της πόλης τους επειδή χρησιμοποιούν το GPS.
• Δεν μπορούν να γίνουν όλοι διανομείς ή ταχυδρόμοι. Ο λόγος; Κάποιοι έχουν μεγαλύτερο έλλειμμα στην χωρική αντίληψη, έτσι γίνονται απίστευτα μπερδέματα στις παραδόσεις. Η κατάσταση επιδεινώνεται σε όλη την πόλη, χρόνος σπαταλιέται, φάκελοι χάνονται…
Το τι οφείλουμε να κάνουμε όταν μας παραδοθεί κάτι άσχετο ίσως όφειλε να είναι υπόθεση εργασίας στο Δημοτικό Σχολείο…

Εξυπηρέτηση πολιτών

Η ελλειμματική χωρική αντίληψη επηρεάζει την εξυπηρέτηση των πολιτών στις περιπτώσεις που υπάρχει ένταση έργου.
Κι είναι εμφανής σε μια ντουζίνα υπηρεσίες στα Χανιά.
Σε όσες υπηρεσίες δεν υπάρχει όγκος εργασίας και ζήτηση για ταχεία διεκπεραίωση η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική.
Ας δούμε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις…
• Πολίτες αναγκάζονται να επανέρχονται σε δημόσια υπηρεσία 2, 3 και 4 φορές, αφού κάθε φορά λείπει κι άλλο πιστοποιητικό.
Αλλού “χάνονται” αρχεία λόγω αταξίας.
• Πελάτες υφίστανται την ίδια ταλαιπωρία σε μεγάλες επιχειρήσεις, επειδή οι αρμόδιοι υπάλληλοι “ξεχνούν” να τους ενημερώσουν.
• Πελάτες με ραντεβού μένουν στην αναμονή για ώρες.
“Ερχόμαστε” τους λένε και φθάνουν μετά από 2 ώρες.
Στον αντίποδα, με θαυμαστή ταχύτητα εξυπηρέτησης – εδώ θα αναφέρω τις υπηρεσίες στα Χανιά- είναι περιστατικά της περασμένης εβδομάδας που αφορούν τα Εμβολιαστικά Κέντρα, το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών των Δικαστηρίων και το ΚΤΕΟ.
Επίσης, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση υπαλλήλου που ήταν μη αποδοτική σε υπηρεσία έντασης έργου και μεταμορφώθηκε σε ικανότατη όταν μετατάχθηκε.
Τι φταίει; Οι υπηρεσίες θα πουν “έχουμε έλλειψη προσωπικού”, ενώ είναι εμφανής η ανοργανωσιά, η έλλειψη ανάθεσης έργου και η ανεκπαίδευτη μνήμη εργασίας πολλών.

Συμπερασματικά

• Η υπερβολική, εκτεταμένη κι αδιάκοπη εξάρτηση από τις οθόνες, μας εμποδίζει να αναπτύξουμε κρίσιμες δεξιότητες.
• Η υστέρηση των οθονόβιων στη χωρική αντίληψη επηρεάζει την καθημερινότητα τους σε πολλές μορφές.
• Η μνήμη εργασίας των οθονόβιων αδυνατεί να ανταποκριθεί σε συνθήκες έντασης σε καθημερινά έργα.
• Η Τεχνολογία ίσως να αναπληρώνει σε ένα βαθμό αυτές τις ελλείψεις, δημιουργεί όμως εξάρτηση και κενά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των οθονόβιων.

Τα βιβλία του “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα”, “Γνωστική ανάπτυξη” διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία ΚΥΒΟΣ και LIBRAIRIE.