■ Διαπιστώσεις της ετήσιας έρευνας από το “Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης”
■ Ενώ ως υγειονομικά ασφαλής προορισμός αναδεικνύεται η Δυτική Κρήτη
Μακριά από τα αγαπημένα τους Χανιά πέρασαν το περυσινό καλοκαίρι οι Σκανδιναβοί, για πρώτη φορά μετά από 25 χρόνια με την πανδημία να αλλάζει ριζικά το προφίλ του τουρισμού στην Δυτική Κρήτη, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ετήσιας έρευνας του “Παρατηρητηρίου Τουρισμού Δυτικής Κρήτης”.
Στην εποχή της πανδημίας, οι 200.000 επισκέπτες της Κρήτης, εμφανίζουν ένα περισσότερο νεανικό προφίλ, ταξίδεψαν σε παρέες και όχι με οικογένειες, σε ποσοστό 70% είχαν οργανώσει μόνοι τους τις διακοπές τους και προτίμησαν για την διαμονή τους ιδιωτικές βίλες, ενοικιαζόμενα δωμάτια/διαμερίσματα και σε ιδιόκτητα σπίτια. Σε ξενοδοχεία έμεινε μόλις το 50% ενώ «κερδισμένο» ήταν το κέντρο και η παλιά πόλη των Χανίων, όπως και η Κίσσαμος σε βάρος του Πλατανιά και της Αγίας Μαρίνας που έχασαν σημαντικά ποσοστά προτιμήσεων. Κατά μέσο όρο, ξόδεψαν περισσότερα χρήματα στη διάρκεια της διαμονής τους, επισκέφθηκαν τις δημοφιλείς παραλίες σε Ελαφονήσι, Μπάλο και Φαλάσαρνα και αγόρασαν ελαιόλαδο, μέλι και τοπικά αρωματικά φυτά.
Παράλληλα, οι επισκέπτες ανέδειξαν την Κρήτη ως έναν «υγειονομικά ασφαλή» προορισμό και εμφανίστηκαν σε μεγάλο βαθμό ικανοποιημένοι από την τήρηση των μέτρων προστασίας.
Το μόνο που έμεινε σταθερό σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ήταν τα παράπονα για την καθαριότητα στις πόλεις και τις κακές οδικές υποδομές.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΣΤΙΣ ΑΦΙΞΕΙΣ
Ιστορικό χαμηλό τουλάχιστον 25ετσίας σημείωσαν οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόμιο Χανίων που έφτασαν μόλις τις 200 χιλιάδες, καταγράφοντας μία κατακόρυφη μείωση της τάξεως του 82% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (Γράφημα1). Η μείωση αυτή καταγράφεται σε όλες τις εθνικότετες επισκεπτών, με τη σημαντικότερη πτώση να παρουσιάζουν οι Σκανδιναβοί (ποσοστό 92%) ενώ το ποσοστό μείωσης των μη Σκανδιναβών διαμορφώνεται στο επίσης υψηλό ποσοστό της τάξεως του 74%. Ειδικότερα, στα Χανιά το 2020 έφτασαν μόλις 42.000 Σκανδιναβοί.
ΠΡΩΤΟΙ ΣΕ ΑΦΙΞΕΙΣ ΟΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ
Σχετικά με τα ποσοστά αφίξεων ανά χώρα προέλευσης, λόγω της «βίαιης» συρρίκνωσης των αφίξεων Σκανδιναβών, το 2020 φαίνεται να αλλάζει το μίγμα των εθνικοτήτων, αφού μόλις ένας στους πέντε αλλοδαπούς επισκέπτες είναι Σκανδιναβός, με τους Βρετανούς να παραμένουν στην πρώτη θέση, όπως με ποσοστό 20%, ενώ Γερμανοί και Πολωνοί καταλαμβάνουν τη δεύτερη και τρίτη θέση επί των συνολικών αφίξεων με ποσοστά 15% και 14,5%, αντίστοιχα (Γράφημα 3). Αξιοσημείωτα είναι τα ποσοστά των Σκανδιναβών και συγκεκριμένα Νορβηγών και Φινλανδών που συγκεντρώνουν μόλις 2% έκαστος και Σουηδών με 3%, οπισθοχωρώντας προς τις τελευταίες θέσεις επί των συνολικών αφίξεων, όταν τα προηγούμενα έτη ήταν από τις κύριες εθνικότητες που επισκεπτόντουσαν τη Δυτική Κρήτη. Εξαίρεση αποτελούν οι Δανοί, οι οποίοι παραμένουν στην τέταρτη θέση επί των συνολικών αφίξεων με ποσοστό 14%.
ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ανάλογη εικόνα -αν και με ελαφρώς καλύτερες επιδόσεις– αποτυπώνεται και στο Ηράκλειο, όπου καταγράφηκαν 900 χιλ. αφίξεις εξωτερικού, καταγράφοντας μείωση κατά 73% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της έρευνας, το έτος 2020, οι Ρώσοι παρουσίασαν μηδαμινές αφίξεις, ενώ οι Γερμανοί, οι οποίοι σημείωσαν τη μικρότερη μείωση με 55%, αύξησαν το ποσοστό τους επί των συνολικών αφίξεων παραμένοντας στην πρώτη θέση με ποσοστό ίσο με 45% και ακολουθούν Γάλλοι και Βρετανοί με ποσοστά 11% και 10,8%, αντίστοιχα.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ακόμα την τεράστια μείωση των Ισραηλινών κατά 95%, ενώ οι Πολωνοί είναι αυτοί που καταγράφουν από τις μικρότερες μειώσεις, σκαρφαλώνοντας για πρώτη φορά στην τέταρτη θέση επί των συνολικών αφίξεων.
ΠΡΟΦΙΛ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΑ
Σε σχέση με το προφίλ του αλλοδαπού τουρίστα, ο οποίος προτίμησε να κάνει διακοπές στην περιοχή της Δυτικής Κρήτης το 2020, παρατηρείται μια αύξηση τουριστών νεαρής ηλικίας έως 34 ετών, οι οποίοι προτιμάνε διακοπές με το/τη σύντροφο ή με φιλικές παρέες. Όσον αφορά την περιοχή διαμονής στο Νομό Χανίων, πρώτη επιλογή φέτος φαίνεται να είναι η Πόλη των Χανίων με πάνω από έναν στους τέσσερις να την επιλέγει, όταν πέρυσι μόλις ένας στους πέντε διέμεινε εκεί. Επίσης, σημαντική αύξηση παρουσιάζει η περιοχή της Κισσάμου, ενώ μικρές αυξήσεις παρατηρούνται και στις υπόλοιπες περιοχές της ενδοχώρας. Αντίθετα, μεγάλη πτώση παρουσιάζουν οι τουριστικές περιοχές της Αγίας Μαρίνας και του Πλατανιά με ποσοστό προτίμησης μόλις 15% για την κάθε περιοχή
Λίγο λιγότεροι από τους μισούς αλλοδαπούς επισκέπτες έχουν ξαναεπισκεφθεί την περιοχή της Δυτικής Κρήτης, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των τουριστών προτίμησαν να οργανώσουν τις διακοπές μόνοι τους, με ποσοστό κοντά στο 70%, τη στιγμή που πέρυσι μόλις τέσσερις στους δέκα αλλοδαπούς επισκέπτες προέβησαν μόνοι τους στην οργάνωση των διακοπών τους, χρησιμοποιώντας τα ταξιδιωτικά γραφεία ακόμα λιγότερο το 2020.
Σχετικά με τον τύπο καταλύματος, παρατηρήθηκε πολύ μεγάλη μείωση όσων επέλεξαν τα ξενοδοχεία, αφού μόνο οι μισοί αλλοδαποί επισκέπτες τα προτίμησαν, σε σχέση με 65,3% την προηγούμενη χρονιά. Αντίθετα, μεγάλη αύξηση παρουσίασαν οι ενοικιαζόμενες βίλες φτάνοντας το 15% των προτιμήσεων, από 7% το 2019. Ικανοποιητικές αυξήσεις σημειώθηκαν και στα ενοικιαζόμενα δωμάτια/διαμερίσματα αλλά και σε ιδιόκτητα σπίτια.
Πολύ μικρές μεταβολές παρατηρήθηκαν στα ποσοστά προτίμησης των ξενοδοχείων με βάση την κατηγορία αστεριών με τα 4άστερα ξενοδοχεία να παραμένουν πρώτα, με ποσοστό προτίμησης στο 37%.
Αναφορικά με τα πακέτα διατροφής, το λεγόμενο πακέτο “all inclusive” σημείωσε αύξηση αφού προτιμήθηκε από σχεδόν 30% των επισκεπτών σε σχέση με 25% το 2019 αλλά και το πακέτο με πρωινό, αφού προτιμήθηκε σχεδόν από έναν στους τέσσερις αλλοδαπούς επισκέπτες, όταν πέρυσι περίπου ένας στους πέντε το είχε επιλέξει.
ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΕ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
Όσον αφορά τις επισκέψεις σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς, η αύξηση των ποσοστών των τουριστών που επισκέφθηκαν γνωστές παραλίες του Νομού Χανίων, τις καθιστά πρώτες σε προτίμηση και επισκεψιμότητα για το 2020. Την πρωτιά έχει το Ελαφονήσι και ακολουθούν Μπάλος και Φάλασαρνα (Γράφημα 2). Σχεδόν 25% επισκέφθηκε μοναστήρια και εκκλησίες, σε σχέση με 32% το 2019. Αναφορικά με τα μουσεία, παρατηρήθηκε επίσης μείωση αφού μόλις το 15% των επισκεπτών τα προτίμησαν, σε σχέση με 20% το 2019 ενώ ελαφρώς αυξημένο είναι το ποσοστό αυτών που επισκέφθηκαν το φαράγγι της Σαμαριάς, ενώ αντίθετα ελαφρώς μειωμένα είναι τα ποσοστά των τουριστών που επισκέφθηκαν αρχαιολογικούς χώρους, όπως της Κνωσού, Φαιστού, Αρχαία Απτέρας και Ελεύθερνας. Φαίνεται λοιπόν, ότι οι αλλοδαποί τουρίστες, προτίμησαν να περιορίσουν τις εξορμήσεις σε τουριστικούς προορισμούς και αξιοθέατα, κάνοντας λιγότερη χρήση μεταφορικών μέσων και επιλέγοντας ανοιχτούς προορισμούς, όπως είναι οι παραλίες και όχι κλειστούς χώρους, όπως είναι μουσεία, εκκλησίες/μοναστήρια.
ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΓΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ / ΠΟΔΗΛΑΤΟΔΡΟΜΟΥΣ
Η έρευνα, καταγράφει την σχετική δυσαρέσκεια των επισκεπτών για την καθαριότητα στις πόλεις αλλά και για τις οδικές υποδομές με κυριότερο παράπονο την έλλειψη ποδηλατοδρόμων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους ερευνητές, οι υπηρεσίες που χρειάζονται βελτίωση είναι η καθαριότητα στον αστικό ιστό των πόλεων καθώς και οι χώροι πράσινου και πάρκων, για τους οποίους οι αλλοδαποί τουρίστες συνεχίζουν να εκφράζουν λιγότερο την ικανοποίηση τους, αλλά με καλύτερα ποσοστά σε σχέση με πέρυσι. (ΓΡΑΦΗΜΑ 3).Όσον αφορά τις προσφερόμενες υπηρεσίες, τα ποσοστά ικανοποίησης των αλλοδαπών τουριστών αναφορικά με τη φιλοξενία και τη συμπεριφορά των ντόπιων κατοίκων, τους χώρους φιλοξενίας και εστίασης, την καθαριότητα παραλιών και την αίσθηση ασφάλειας παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα.
Στον τομέα των υποδομών – κυκλοφορίας, έλλειψη ποδηλατοδρόμων και οδική ασφάλεια συγκεντρώνουν την μεγαλύτερη δυσαρέσκεια και ακολοθούν τα πεζοδρόμια και τα μέσα μαζικής μεταφοράς (δρομολόγια, συνέπεια, συχνότητα) (Γράφημα 4).
ΑΓΟΡΕΣ – ΔΑΠΑΝΕΣ
Όσον αφορά το σύνολο των δαπανών κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, παρατηρείται μια αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, φτάνοντας να δαπανούν από 700 έως 750 ευρώ ανά ταξίδι, ενώ οι περισσότερες δαπάνες πραγματοποιήθηκαν στους χώρους εστίασης και ακολουθούν οι δαπάνες για μετακινήσεις και οι δαπάνες για αγορά διαφόρων τοπικών προϊόντων.
Υψηλά ποσοστά παρουσιάζουν φέτος, οι αγορές τοπικών αγροτικών προϊόντων (ΓΡΑΦΗΜΑ 5). Πάνω από τους μισούς αγόρασαν ελαιόλαδο και ακολουθούν τα τοπικά τυριά, το κρασί και ο φρέσκος χυμός πορτοκαλιού.Το 35% των αλλοδαπών τουριστών αγόρασε μέλι και λαχανικά, ένας στους τρεις επισκέπτες προέβη σε αγορά αρωματικών/φαρμακευτικών φυτών, σχεδόν τρεις στους δέκα τουρίστες αγόρασαν τσικουδιά/ρακί και ένας στους πέντε επισκέπτες προέβη σε αγορά παραδοσιακών αρτοσκευασμάτων, σημειώνοντας σε όλα τα προϊόντα μια ενθαρρυντική αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ – ΤΗΡΗΣΗ ΜΕΤΡΩΝ
Σχετικά με την υγειονομική ασφάλεια του προορισμού, ένας στους τέσσερις αλλοδαπούς τουρίστες δήλωσε σε απόλυτο βαθμό ότι θα επισκεπτόταν την Κρήτη, ανεξαρτήτως κρουσμάτων COVID-19, ενώ περίπου ένας στους πέντε επέλεξε αποκλειστικά την Κρήτη επειδή καταγράφει πολύ χαμηλό αριθμό κρουσμάτων. Συνολικά, η μέση βαθμολογία σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10 αναφορικά με την πρόθεση επισκεψιμότητας στην Κρήτη είναι κάπου στη μέση, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι αλλοδαποί επισκέπτες ναι μεν έχουν εκ των προτέρων αποφασίσει για τον τελικό τους προορισμό, αλλά λαμβάνουν και σοβαρά υπόψη τους και τον χαμηλό αριθμό των κρουσμάτων COVID-19 στην περιοχή.
Τέλος, αναφορικά με την τήρηση των υγειονομικών μέτρων, περίπου δύο στους τρεις αλλοδαπούς επισκπέπτες δηλώνουν ικανοποιημένοι από την εφαρμογή των μέτρων στους χώρους εστίασης, ενώ πάνω από οκτώ στους δέκα έμειναν ικανοποιημένοι από την τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων στους χώρους φιλοξενίας, αναδεικνύοντας την περιοχή της Δυτικής Κρήτης ως ένα ασφαλή υγειονομικό προορισμό και ως πόλο έλξης για περισσότερους τουρίστες την ερχόμενη τουριστική περίοδο
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ
Η έρευνα και ανάλυση υλοποιήθηκε από το Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης και συντονίστηκε από το τμήμα Οικονομίας & Διοίκησης του ΜΑΙΧ, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, το τμήμα Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, μέλη του Πανεπιστημίου Κρήτης, την Περιφέρεια Κρήτης και το Δήμο Χανίων και χρηματοδοτήιηκε από την Περιφέρεια Κρήτης.
Το δείγμα περιλαμβάνει 1.600 έγκυρα ερωτηματολόγια που απαντήθηκαν από επισκέπτες στο αεροδρόμιο «Δασκαλογιάννης» των Χανίων την τουριστική περίοδο του 2020, μεταφρασμένα σε διάφορες γλώσσες, από ερευνητές του ΜΑΙΧ.
Ομάδα συγγραφής και ανάλυσης:
•Δρ. Γεώργιος Μπαουράκης, Δ/ντής Μ.Α.Ι.Χ.
•Γεώργιος Αγγελάκης, Ερευνητής Τμ. Οικονομίας και Διοίκησης Μ.Α.Ι.Χ., υπ. διδάκτωρ Τμ. Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας ΕΛΜΕΠΑ
•Περικλής Δράκος, ΕΔΙΠ, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Παν/μιο Κρήτης
•Καθ. Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Δ/ντής Εργ. Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης
•Επ. Καθ. Χρήστος Λεμονάκης, Δ/ντής Εργαστηρίου Διοικητικής Οικονομικής και Συστημάτων Αποφάσεων, Τμ. Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας ΕΛΜΕΠΑ
•Αν. Καθ. Γεώργιος Ατσαλάκης, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Πολυτεχνείου Κρήτης
•Αν. Καθ. Ανδρέας Παναγόπουλος, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης
•Αν. Καθ. Γαγάνης Χρυσοβαλάντης, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης
