«Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου»
Α΄. Αντί Προλόγου Πλάτων (427-347 π.Χ.)
Έτος μηδέν: Τέλειωσε ο προφητικός ο λόγος της Πυθίας και από το Μαντείο έμειναν λίγες κολόνες μοναχά, για να θυμίζουν μια εποχή παρωχημένη. Ο Άγνωστος Θεός της πόλης της Παλλάδας ενσαρκώθηκε κι επέβαλε στα ξόανα της ανθρωπίσιας αναζήτησης σιωπή αιώνια, ανυπαρξία, λήθη στους αιώνες και μουσειακή και μόνο παρουσία και θύμηση της μέχρι τότε εποχής: Της προ Χριστού Εποχής.
Β΄. Δεν σε φοβάμαι Χάροντα
Έτος μηδέν: Στο θόλο τ’ ουρανού της Βηθλεέμ, φως εκ φωτός αστέρος νέου, σηματοδότης νέας εποχής του γένους που επλάστηκε εικόνα και ομοίωμα του Πλάστη…Φως που ετύφλωσε τους κεραυνούς του νεφεληγερέτη Δία κι έστειλε στη λήθη των αιώνων είδωλα ανθρώπινα, θεούς ανθρώπινους, θεότητες Ολύμπιες, θεότητες του Άδη, μούσες θαλασσινές, νεράιδες, νηρηίδες,. Φως κατά τις Γραφές εκ φωτός θείου, οριοθέτης εις το αχανές του χρόνου μιας νέας εποχής:
Της μετά Χριστόν εποχής.
Έτσι:
• Έχασε το Βασίλειο του Άδη ο σκληρός ο Πλούτωνας γιος των Τιτάνων Κρόνου και Ρέας, χάθηκε μαζί του και η σύντροφός του η Περσεφόνη. Σταμάτησε να κυβερνάει τους νεκρούς, βοηθούμενος από δαίμονες επί των οποίων είχε απόλυτη εξουσία. Σταμάτησαν οι Έλληνες να προσεύχονται στον Πλούτωνα (χτυπώντας τα χέρια τους στο έδαφος για να είναι σίγουροι πως τους ακούει). Σταμάτησαν να θυσιάζονται προς τιμήν του πρόβατα μαύρα και άλλα μαύρα ζώα και να χύνουν το αίμα τους σε λάκκο για να τον φτάσουν.. Σταμάτησαν οι εκατόχρονες γιορτές προς τιμήν του…Πέθανες Πλούτωνα 1,2!
• Χάθηκαν από το προαύλιο του οδυνηρού παλατιού του Πλούτωνα και της Περσεφόνης και οι τρεις κριτές του κάτω κόσμου: Ο Ραδάμανθυς, ο Μίνωας και ο Αιακός. Μαράθηκαν οι ασφόδελοι λειμώνες – τόπος διαμονής των καλών ψυχών- χάθηκε και ο Τάρταρος -τόπος διαμονής των αδίκων εν ζωή-. Όλα τούτα εξοβελίσθηκαν απ’ το ζωογόνο φως του αστέρος της Βηθλεέμ, και όχι μόνο αυτά 1,2.
• Χάθηκες κι εσύ Χάροντα, σε κατάπιε ο Τάρταρος στη βύθισή του στο αχανές του απείρου. Ο ποταμός Αχέρων (ο ποταμός της θλίψης) εξηράνθη και μαζί του και οι παραπόταμοί του, ο Κωκυτός (o ποταμός του θρήνου), ο Φλεγέθων (o ποταμός με τις πύρινες φλόγες), η Λήθη (o ποταμός της λησμονιάς) και ο Στυξ (o ποταμός του μίσους). Δεν εισπράττεις πλέον οβολό από τους νεκρούς για να διαβούν με τη βάρκα σου στην αντίπερα όχθη που τη φύλαγε ο τρικέφαλος σκύλος σου ο Κέρβερος 1,2. Χάθηκε κι αυτός μαζί με εσένα Χάροντα. Δεν υπάρχεις πλέον, γι’ αυτό και δεν σε φοβάμαι!
Μα υπάρχει και παραμένει ο αναπόφευκτος Θάνατος. Είναι η ύστατη χρονοστιγμή στη ζωή του ανθρώπου, όπου κλείνει μια πόρτα και ανοίγει εκείνη της αιωνιότητας… Μην ξεχνάμε ότι Ιησούς είπε: “Εγώ είμαι η Ανάσταση και η Ζωή. Όποιος πιστεύει σε εμένα, κι αν πεθάνει, θα ζήσει. Και όποιος ζει και πιστεύει σε μένα, αυτός, όχι, δεν θα πεθάνει ποτέ…”(Ιωάν. 11: 25-26) . Και η Βίβλος, μας διδάσκει ότι όχι μόνο υπάρχει ζωή μετά το θάνατο, αλλά ότι η αιώνια ζωή είναι τόσο μεγαλειώδης και ακόμη ότι: “Εκείνα που μάτι δεν είδε και αφτί δεν άκουσε και νους του ανθρώπου δεν τα διανοήθηκε, εκείνα ετοίμασε ο Θεός για αυτούς που Τον αγαπούνε…” (Α΄ Επιστολή προς Κορινθίους 2:9).
Και σύμφωνα με την ομολογία του Αγίου Αντωνίου (251-356 μ.Χ.) ύστερα από συζήτηση με Άγγελο Κυρίου στην έρημο της Αιγύπτου, οι ψυχές μετά θάνατον ανέρχονται «επτά σκαλούνια» (σκαλοπάτια), ένθεν και ένθεν των οποίων ίστανται και τις διεκδικούν Άγγελοι και πονηρά πνεύματα. Εάν κατορθώσει η ψυχή να ανέλθει τα επτά σκαλούνια, εισέρχεται εις «αγκάλες Κυρίου». Οι δε ψυχές παραμένουν στην αιωνιότητα συναλλασσόμενες μεταξύ τους, μέχρι της Τελική Κρίση.3 Η δε Θιβετιανή Βίβλος των νεκρών (8ος μ.Χ. αιώνα), αναφέρει ότι οι ψυχές διέρχονται επτά επίπεδα… (Δύο ταυτόσημες απόψεις, δυο διαφορετικών πολιτισμών και θρησκειών)…
Αλλά, και εις τη Μουσουλμανική θρησκεία, λέγεται ότι, ο περίφημος νομοδιδάσκαλος Hasan al-Basri (αυστηρών ασκητικών τάσεων), είχε γράψει την ακόλουθη επιγραφή στον τάφο ενός φίλου του: “Ο τάφος είναι ο τελευταίος σταθμός του παρόντος βίου, και ο πρώτος του μέλλοντος”.4
Θα ήταν παράλειψη, εάν δεν αναφερθούμε -επιγραμματικά- στις απόψεις Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων για το θάνατο. Έτσι, ο Σωκράτης (470-399 π.Χ.) πίστευε ακράδαντα στην αθανασία της ψυχής, όπως γλαφυρά αναλύεται στο έργο του Πλάτωνα “Φαίδων”, και όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι την παραμονή της εκτέλεσής του, είπε στους μαθητές του: “Χαρείτε και μην θρηνείτε με τον θάνατο μου… Όταν με κατεβάζετε στον τάφο μου, πείτε ότι θάβετε το σώμα μου μόνο και όχι την ψυχή μου”. Στις τελευταίες του στιγμές πίστευε πως με το θάνατό του θεραπεύεται από τη “νόσο” (το κλείσιμο της ψυχής μέσα στο φθαρτό σώμα).5
Ο Σωκράτης, ακόμη έλεγε: « Δύο ενδεχόμενα υπάρχουν μετά το θάνατο: Η τελεία μηδένιση ή μετοίκηση της ψυχής από τον εδώ τόπο σε ένα άλλο. Οποιοδήποτε και από τα δύο συμβαίνει, δεν πρέπει να φοβόμαστε τον θάνατο. Αν πρόκειται περί οριστικού αφανισμού, τότε αυτό θα μοιάζει με έναν μακρύ ύπνο δίχως όνειρα, και τι πιο ευχάριστο! Εάν δε με τον θάνατο πάμε σε άλλο μέρος, και τότε πάλι είναι επιθυμητός, αφού εκεί θα ανταμώσουμε θεούς, σοφούς και αγαθούς ανθρώπους που είναι πολύ καλύτεροι από τους εδώ. Για το λόγο αυτό, δεν αγανακτώ για τον θάνατό μου»6
Ο Πλάτων (427-347 π.Χ.), είναι ο πρώτος φιλόσοφος που επιχείρησε ν’ αντιμετωπίσει με ορθολογικό τρόπο ένα θεολογικό ζήτημα, όπως η αιωνιότητα της ψυχής. Πίστευε ακόμη, ότι ο σωματικός θάνατος αποτελεί μεγάλη ευεργεσία για τον άνθρωπο. Δεχόταν ειδικότερα ότι, η ψυχή: α)είναι αθάνατη, β) προϋπάρχει του σώματος, γ) ανήκει στη θεία φύση ενώ το σώμα στη γήινη και θνητή, δ) παρέχει ζωή και κίνηση στο ανθρώπινο σώμα και ε) υπάρχει μετενσάρκωση, επομένως ο θάνατος είναι επιθυμητός, το σώμα είναι το δεσμωτήριο της ψυχής και η απαλλαγή της από το σώμα, διευκολύνει τη γνώση των αιωνίων7.
Γ΄. Επίλογος
Μην κλαις και μη λυπάσαι που βραδιάζει
σαν αργοσβήνει τ’ άστρου σου το φως.
Μην το δειλιάζεις το σκοτάδι που’ ρχεται
καθώς, μόνο για το κορμί δε θα’ ναι μέρα,
δε θα’ ναι νύχτα για τα μάτια της ψυχής.
Μα δεν το θέλεις άλλο το κορμί εκεί που θα’ ρθεις,
θα το δεις.
Γι’ αυτό, μην κλαις και μη λυπάσαι σαν βραδιάζει…
Δεν σε φοβάμαι Χάροντα!
Πηγές:
1. `Αδης (Μυθολογία)
//el.wikipedia.org/wiki/Άδης_(μυθολογία)?veaction=edit§ion=3
2.ALAMPASIS. Οι Πύλες του `Αδη.
://alampasis.wordpress.com/2018/01/06/οι-πύλες-του-άδη/
3. Άγιος Αντώνιος ο Μέγας. http://agiooros.org/viewtopic.php?f=75&t=8040
4. Ζιάκας Γρηγόριος Δ. 1988. Ιστορία των Θρησκευμάτων: Β΄. Το Ισλάμ. Εκδ. Π. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη.
5. Πλάτωνος: Φαίδων (Περί Ψυχής). 2007. `Εκδ. ΖΗΤΡΟΣ, Αθήνα. Σειρά: Αρχαίοι Συγγραφείς 96.
6. Σακκέτος Π. `Αγγελος. 2009. Ώρα Απιέναι. Ιησούς και Σωκράτης. Εκδόσεις Λιακόπουλος, Αθήνα.
7. Χριστόδουλος. τ. Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος. 2004. Η μετά
θάνατον ζωή. Εκδ. Χρυσοπηγή, Αθήνα.
* Ο Γιάννης Πολυράκης είναι Γεωπόνος – Συγγραφέας, Μέλος της «Λογοτεχνικής Παρέας Χανίων»
