Μέρος 2ο
Στο προηγούμενο σημείωμά μας είχαμε εκφράσει μια νότα αισιοδοξίας στο βαρύ κλίμα που επικρατεί σε ολόκληρο τον πλανήτη και ειδικότερα για τη χώρα μας από την έρπουσα ύφεση. Σημειώσαμε ότι η ύφεση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί από την παρούσα κυβέρνηση, δεδομένης της έγκαιρης παρέμβασης του πρωθυπουργού που πήρε δρακόντεια και δραστικά μέτρα μη εξάπλωσης του καταστρεπτικού ιού! Στο παρόν σημείωμα εισάγουμε την έννοια «επιταγές ελάφρυνσης», κυρίως προς τις κοινωνικές ομάδες που δεν μπορούν να τα καταφέρουν σε κανονικές περιόδους, πόσο μάλλον στην παρούσα περίοδο.
Στην εξέταση των δράσεων – αντιδράσεων των τραπεζών, ως βασικού μοχλού στην έρπουσα ύφεση, είχαμε αναφερθεί στο σημείο – μέτρο 1, για την προστασία του βασικού ατού που έχουν και αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και στην παροχή βασικών τραπεζικών υπηρεσιών στους καταναλωτές λιανικής, ως σημείο – μέτρο 2.
Στο ΣΗΜΕΙΟ – ΜΕΤΡΟ 3 θα αναφερθούμε στην εκπλήρωση της κοινωνικής αποστολής για την υποστήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων με πίστωση.
Ο οικονομικός αντίκτυπος των μέτρων απομόνωσης και η έλλειψη απασχόλησης – λόγω της μειωμένης δραστηριότητας στον τομέα, όπως τα ταξίδια – δημιουργούν σοβαρή δυσχέρεια στην οικονομία. Το άγχος είναι ιδιαίτερα έντονο για εκείνους που είναι ήδη σε χρέη. Αυτά τα άτομα πιθανότατα θα χρειαστούν περαιτέρω υποστήριξη από τις τράπεζες για την υποστήριξη των καθημερινών αναγκών ρευστότητας μέσω πιστώσεων. Μεταξύ των επιχειρήσεων, ο αντίκτυπος θα διαφέρει σημαντικά ανά τομέα και ανά εταιρεία. Φαίνεται πολύ πιθανό σε αυτό το σημείο ότι τα ταξίδια και ο τουρισμός, η ψυχαγωγία, η αυτοκινητοβιομηχανία, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και οι βιομηχανίες υγειονομικής περίθαλψης θα επηρεαστούν περισσότερο λόγω διαταραχών στην προσφορά και τη ζήτηση. Σε αυτούς τους τομείς, οι μικρότερες επιχειρήσεις, όπως εκείνες που δεν μπορούν να μετατοπιστούν σε εργασία από το σπίτι, και διαδικτυακή παράδοση, και εκείνες που τροφοδοτούν τα πιο ευάλωτα τμήματα, είναι πιθανό να επηρεαστούν περισσότερο.
Εδώ, πρέπει να χρησιμοποιηθεί η κρατική μηχανή με την έκδοση «επιταγών ελάφρυνσης». Εισάγουμε τον όρο αυτόν, ώστε να υποστηρίξουμε ότι η κάμψη της κατανάλωσης δεν μπορεί να επιφέρει κανένα θετικό αποτέλεσμα. Η ένεση όμως με πόρους σε κοινωνικές ομάδες που μπορούν να επισημανθούν μέσω των φορολογικών δηλώσεών τους (π.χ. μέσος όρος τελευταίας τριετίας) και με ποσά αντιστρόφως ανάλογα των ετήσιων εισοδημάτων τους, θα επιτρέψουν σε ΜΜΕ να μη διακόψουν την παραγωγή τους, αφού θα υπάρχει ανταπόκριση στη ζήτηση από την προσφορά και σταδιακά η έρπουσα ύφεση μπορεί να μετατραπεί σε ανάκαμψη χωρίς μνημόνια αμφίβολης αποτελεσματικότητας. Το θέμα αυτό μπορεί να βελτιωθεί από αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες και δεν πρόκειται να επεκταθούμε επί του παρόντος. Πάντως επισημαίνονται ακόμη και κοινοτικοί πόροι που μπορούν να συνεισφέρουν στο θέμα αυτό. Η δράση αυτή είναι στοχευμένη, ελέγξιμη και μετρήσιμη. Στις «παράπλευρες» θετικές επιπτώσεις μπορεί να υποστηριχθεί ότι θα μειωθούν τα φαινόμενα μη υποβολής φορολογικών δηλώσεων, γιατί εκείνοι που δεν μπορούν να επισημανθούν, ως προς την ανάγκη να καλυφθούν, έστω και μερικά, από έλλειψη πόρων, μέσω των επιταγών ελάφρυνσης, θα αλλάξουν ρότα.
Η στήριξη της κατανάλωσης που δεν μπορεί να γίνει με άλλον τρόπο παρά μόνο μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, θα έχει για τις τράπεζες θετικό αντίκτυπο στις αρνητικές επιπτώσεις, έστω και αν οι διακυμάνσεις θα είναι σημαντικές ανά τομέα πελατών.
Συνοπτικά αναμένονται τα εξής:
• Τα έσοδα από τις αμοιβές ενδέχεται να μειωθούν, λόγω των χαμηλότερων καταναλωτικών δαπανών.
• Τα καθαρά περιθώρια επιτοκίων παραμένουν συμπιεσμένα, καθώς τα επιτόκια παραμένουν χαμηλά ή μειώνονται ελαφρά.
• Οι πιστωτικές ζημίες θα αυξηθούν στους περισσότερους τομείς, στις μικρές επιχειρήσεις και σε ορισμένους κλάδους λιανικής πώλησης. Στη χώρα μας η εμπορική τραπεζική, τουρισμού, και ψυχαγωγίας θα πληγούν περισσότερο.
• Η απομακρυσμένη εργασία (εργασία από το σπίτι) μπορεί να αυξήσει το κόστος εγκατάστασης.
Για να κατανοήσουν τον αντίκτυπο στο δικό τους επίπεδο οι τράπεζες πρέπει να εφαρμόσουν εργαλεία δοκιμών, ή ασκήσεις προσημείωσης ακραίων καταστάσεων.
Πάντως οι τράπεζες πρέπει να κάνουν διαρκώς αναλύσεις που να βασίζονται σε σενάρια οικονομικών επιπτώσεων στις επιχειρήσεις. Στην ανάλυση που επιχειρεί η McKinsey & Company προτείνει να ληφθούν υπόψη πέντε βασικές επιταγές1:
1. Προτεραιότητα και επανάληψη. Σε αντίθεση με τις ρυθμιστικές δοκιμές, δεν πρόκειται για υποθετική άσκηση. Τα αποτελέσματα του τεστ άγχους έχουν άμεσες επιπτώσεις στις αποφάσεις που λαμβάνουν οι τράπεζες σε πραγματικό χρόνο.
2. Δοκιμή αντίστροφου άγχους για τον εντοπισμό σεναρίων χειρότερης επίπτωσης, όπως να μπορούν να αναζητήσουν αμέσως τα εξωτερικά όρια των πιθανών ενεργειών για την υποστήριξη των δανειοληπτών και των αγορών σε δυσχερή κατάσταση.
3. Κατασκευή από σενάρια βασισμένα σε πιθανή εξάπλωση του ιού και ανθρώπινη αντίδραση, που έχουν ως αποτέλεσμα τις μεταβολές της προσφοράς και της ζήτησης.
4. Εξέταση υποθέσεων απόδοσης ενσωματωμένη σε υπάρχοντα μοντέλα, έστω και αν λαμβάνονται υποθέσεις εργασίας άνευ προηγουμένου, δυσχερείς.
5. Ενσωμάτωση των επιπτώσεων των βραχυπρόθεσμων ενεργειών, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών. Τα περισσότερα ιδρύματα έχουν ενεργήσει κατάλληλα γρήγορα για να προσπαθήσουν να περιορίσουν τη διάδοση του ιού και να προστατεύσουν την υγεία των εργαζομένων και των πελατών τους.
Οι τράπεζες θα πρέπει να αξιοποιήσουν προσεκτικά τα διδάγματα που προσφέρει η τρέχουσα κατάσταση και να τα χρησιμοποιήσουν για να ενημερώσουν τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, οικοδομώντας ταυτόχρονα πολύ υψηλότερο βαθμό επιχειρησιακής και οικονομικής αντοχής.
Τα όσα περιγράφουμε στο παρόν σημείωμα και στο προηγούμενο είναι οιονεί στοιχεία ενός διαρκούς και μετεξελισσόμενου επιχειρηματικού σχεδίου (business plan), το οποίο πρέπει να αναπροσαρμόζεται με συνεχή τρόπο, χωρίς διακοπή, μέχρις ότου οι αρμόδιοι μας πουν και τώρα επανερχόμαστε εκεί που ήμασταν!
