Στην κεντρική είσοδο του Πανεπιστηµίου Αθηνών υπάρχει εντοιχισµένη µαρµάρινη πλάκα στην οποία αναγράφεται το εξής: «Χρήστος Μακρής, Υφηγητής Θεολογίας. Ἔπεσεν ὑπέρ Πατρίδος εἰς τοὺς κατὰ τῶν Τούρκων Πολέµους 1912–1913».
Όπως κατηφορίζεις από το Ανατολικό Ζαγόρι προς τα Γιάννενα, µόλις φτάσεις στο ∆ρίσκο, η µατιά σου αναζητά τη λίµνη Παµβώτιδα και την περίφηµη και ιστορική πόλη των Ιωαννίνων. Ο Χρήστος Μακρής ήταν εκείνος που, µόλις δεκαπέντε µέρες πριν, στην απελευθέρωση του Μετσόβου, µε συγκινητικά λόγια είχε εκφωνήσει τον επικήδειο του πρώτου νεκρού, του αρχηγού του, επίσης Ρεθεµνιώτη, Στυλιανού Κλειδή, στον Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής Μετσόβου.
Ο Χρήστος Ν. Μακρής γεννήθηκε στα Σελλιά Αγίου Βασιλείου Ρεθύµνης το έτος 1880. Έµεινε ορφανός από πατέρα στα δεκατρία του. Ο πατέρας του, Νικόλαος Γεωρ. Μακρής (1848–1893), αγωνιστής στις Κρητικές Επαναστάσεις, ήταν δήµαρχος στον ∆ήµο Φοίνικος Ρεθύµνης µέχρι και τον θάνατό του.
Το 1897 ο Χρήστος Μακρής βρίσκεται στην Αθήνα για σπουδές στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, µε τη βοήθεια του Ηγουµένου της Μονής Πρέβελη, και επιστρέφει στην Κρήτη για να πάρει µέρος στον άτυχο πόλεµο του έτους εκείνου ως εθελοντής, όπου και αποκτά τα πρώτα του τραύµατα στο πεδίο της τιµής.
Επιστρέφει και πάλι στα µαθήµατά του και το έτος 1901 παίρνει µε άριστα το πτυχίο της Θεολογίας. Την ίδια χρονιά αναγορεύεται Υφηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών.
Το 1905 παίρνει µέρος στην Επανάσταση του Θερίσου. Η στενή φιλία του µε τον Ελ. Βενιζέλο ήταν το ισχυρότερο κίνητρο για να παρατήσει τα πάντα και να τρέξει κοντά του, να συναγωνιστεί µαζί µε άλλους θαρραλέους Ρεθεµνιώτες και να διεκδικήσει µε τη δική του συµβολή τη δικαίωση και αυτού του ξεσηκωµού.
Αν και τόσο νέος, έχει ιδανικά και κερδίζει µοναδικές εµπειρίες από αυτά τα µετερίζια. Τότε ίσως ήταν που δίδαξε και στο Ιεροδιδασκαλείο Κρήτης (1905–1906).
Όπως το συνήθιζε σε καιρούς ειρήνης, γυρνούσε και πάλι στην επιστήµη του. Ήταν το 1906 που ανοίγει νέο κεφάλαιο στη ζωή του µε την κατάκτηση µιας υποτροφίας. Σπουδάζει στο Μόναχο της Γερµανίας Βυζαντινή και Εκκλησιαστική Ιστορία. Επιστρέφει στην Ελλάδα. ∆ιορίζεται καθηγητής στη Λάρισα.
Σύντοµα όµως και πάλι τον Χρήστο Μακρή τον κάλεσε το καθήκον, όταν ξέσπασε η επανάσταση στη Μακεδονία. Οι αγώνες για την απελευθέρωση µαρτυρικών περιοχών δεν του επιτρέπουν να ησυχάσει ούτε λεπτό. Κατατάσσεται στο σώµα των 120 ανδρών του Καπετάν Κλειδή. Ο Κλειδής ήταν κοντοχωριανός του από τα Αγκουσελιανά και ο Χρήστος Μακρής έτρεξε να τον συναντήσει και να τον ακολουθήσει.
Και εγκαταλείπει τελικά τη διδακτορική του έδρα για να πολεµήσει στο µέτωπο. Συµµετέχει στην απελευθέρωση του Μετσόβου. Εκεί χάνεται ο φίλος και αρχηγός του, Στυλιανός Κλειδής, και ο Μακρής πεισµώνει περισσότερο. Εκείνος εκφώνησε τον επικήδειο λόγο του µε λόγια τιµής και συγκίνησης για τον φίλο, τον συναγωνιστή, τον άνθρωπο που θαύµαζε όσο τίποτε άλλο.
Η λαϊκή µούσα τραγούδησε:
«Κρήτες αντάρτες κι αρχηγοί κι εσείς οι στρατιώτες
που σπάσατε στο Μέτσοβο τις σιδερένιες πόρτες,
κλαίτε τον Καπετάν Κλειδή, απ’ ού ‘τον η πρεπιά σας,
αλλά εσκοτώθη κι άφηκε µαχαίρι στην καρδιά σας…»
Μετά τον θάνατο του Καπετάν Κλειδή, στις 10 Νοεµβρίου 1912, ο Μακρής αναλαµβάνει την αρχηγία του σώµατος και προχωρούν προς τα Γιάννενα. Ο λόγος που σήµερα ο ανδριάντας του ατενίζει τα Γιάννενα είναι η πορεία του επαναστατικού σώµατος του Μακρή προς την πόλη των Ιωαννίνων.
Στη µάχη του ∆ρίσκου ξεπερνά τον εαυτό του. Τολµηρός, θαρραλέος και αψηφώντας τον κίνδυνο, πολεµά µε αυτοθυσία. Ορµά σαν λιοντάρι εν µέσω πυρών για να καταλάβει ένα εχθρικό πολυβόλο, αλλά στην προσπάθειά του αυτή σκοτώνεται από τις µυριάδες βολές εναντίον του.
Πέφτει στην πολύνεκρη µάχη του ∆ρίσκου στις 28 Νοεµβρίου 1912. Εκεί που έπεσαν επίσης ηρωικά µαχόµενοι ο Λορέντζος Μαβίλης, ο Ρεθεµνιώτης υπολοχαγός Κων/νος Γερακάρης, ο υπολοχαγός Αλέξανδρος Βράχνος, ο ανθυπολοχαγός Χαϊδεµενάκης, ο επίσης Ρεθεµνιώτης οπλίτης Μιχάλης Φανουράκης και πολλοί άλλοι.
Ο ∆ρίσκος είναι µια δοξασµένη τοποθεσία στην περιοχή των Ιωαννίνων, καθαγιασµένη µε το αίµα εκλεκτών Ελλήνων, που θυσιάστηκαν για να απελευθερώσουν ελληνικά εδάφη από την τουρκική κυριαρχία κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέµου.
Στο σηµείο που έπεσε ο Χρήστος Μακρής, στα 32 του χρόνια, υπάρχει µαρµάρινη πλάκα που µεταφέρει το αρχαίο:
«Ὦ ξεῖν’, ἀγγέλλειν Λακεδαιµονίοις ὅτι τῇδε κείµεθα τοῖς κείνων ῥήµασι πειθόµενοι»
στη σύγχρονη εκδοχή του, και µάλιστα σε κρητική µαντινάδα:
«Αητέ, σαν πας στο Ρέθεµνος και βγεις στον Ψηλορείτη,
πες τους, στο ∆ρίσκο εξωµείνα για να τιµώ την Κρήτη».
*O Θανάσης Πατεράκης είναι πρόεδροςτου Συλλόγου
Στιχουργών Ν. Χανίων,,µέλος της ∆ιεθνούς Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
