Ένα µαγευτικό “ταξίδι” στο Σύµπαν συντελέστηκε χθες βράδυ στα Χανιά µε πρωταγωνιστή τον διευθυντή ερευνών του Ινστιτούτου Αστρονοµίας, Αστροφυσικής, ∆ιαστηµικών Εφαρµογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑ∆ΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μάνο Σαριδάκη.
Ο κ. Σαριδάκης µίλησε για το σύµπαν σε εκδήλωση που οργάνωσαν ο Σύλλογος Φίλων Αστρονοµίας Κρήτης και ο ∆ήµος Χανίων.
Όπως είπε, µεταξύ άλλων, το Σύµπαν «είναι πραγµατικά τεράστιο, είναι αχανές. Υπάρχουν τόσα πολλά αστρικά συστήµατα όπως το δικό µας, το αστέρι και οι πλανήτες του δηλαδή, στο παρατηρήσιµο Σύµπαν, που αν δίναµε στο κάθε ένα από αυτά ένα όνοµα, απλά ένα όνοµα, π.χ. “Σύστηµα 1, Σύστηµα 2, κλπ”, και γράφαµε όλα αυτά τα ονόµατα σε µια λίστα σε word, µόνο τα ονόµατα έτσι, καµία άλλη πληροφορία, τότε για να την αποθηκεύσουµε αυτήν τη λίστα word θα χρειαζόµαστε 50.000 φορές περισσότερο χώρο από όλους τους υπολογιστές της Γης!».
Για «το σπίτι µας, τη Γη µας», σηµείωσε ότι «ζούµε πάνω σε έναν πέτρινο πλανήτη ακτίνας 7000 χιλιόµετρα. Και ναι, αυτό είναι το δεύτερο που θέλω να πάρετε για το σπίτι: Η Γη δεν είναι επίπεδη. Με την ευκαιρία, σας σας πω ότι ο πρώτος άνθρωπος που κατόρθωσε να µετρήσει την ακτίνα της Γης, µε τροµερή κιόλας ακρίβεια, ήταν ο Ερατοσθένης, ένα θερινό ηλιοστάσιο γύρω στο 240 πΧ, µε το γνωστό πείραµα µε τα πηγάδια στην Αλεξάνδρια και τη Συήνη. Προσέξτε! Ο Ερατοσθένης δεν βγήκε έξω από τη Γη ώστε να την µετρήσει από µακριά. Κατόρθωσε µέσω ορθολογικών συλλογισµών, συστηµατικών παρατηρήσεων, και προσεκτικά σχεδιασµένου πειράµατος, να αποκτήσει πληροφορία για ολόκληρη τη Γη, χωρίς ποτέ να αποµακρυνθεί από αυτήν. Αυτό φίλοι µου είναι κοµβικό για τη µελέτη του κόσµου».
Ο κ. Σαριδάκης ανέφερε, επίσης, ότι «η Γη µας είναι ο τρίτος πλανήτης του ηλιακού µας συστήµατος, µετά τον Ερµή, και την Αφροδίτη, ενώ ακολουθούν ο Άρης, ο ∆ίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Ήδη έχουµε φτάσει µακριά. Το φως σε ένα δευτερόλεπτο κάνει εφταµιση φορές το γύρο της Γης. Στη Σελήνη πάει σε ένα δευτερόλεπτο. Από τον Ήλιο µας, που απέχει 150 εκατοµµύρια χιλιόµετρα έρχεται σε 8 λεπτά. Για τον Αρη θέλει 10-15 λεπτά, ενώ για τον Πλούτωνα, που απέχει 15 δισεκατοµµύρια χιλιόµετρα θέλει 6 ώρες (στο δε διαστηµόπλοιο Voyager, το µαρύτερο αντικείµενο που έχουµε στείλει, θέλει 18 ωρες, βέβαια το ίδιο το Voyager έκανε 50 χρόνια να φτάσει εκεί). Το κοντiνότερο άστρο σε µας, ο Άλφα του Κενταύρου, απέχει 4 έτη φωτός (το Voyager θα χρειαζόταν 70.000 χρόνια να πάει εκεί). Και από εκεί και πέρα υπάρχουν χιλιάδες άστρα, τα οποία σχηµατίζουν σµήνη. Και ζουµάρωντας προς τα έξω φτάνουµε σε µια τεράστια δοµή από 200 δισεκατοµµύρια αστέρια, τον Γαλαξία µας! Όλες τον έχουµε δει στον Ουρανό τις καλοκαιρινές νύχτες (βασικά βλέπουµε το κέντρο του, αυτό που φαίνεται σαν γάλα δεν είναι παρά εκατοµµύρια άστρα µαζί), και βέβαια πήρε το όνοµά του από το Γάλα της Ήρας που θήλαζε τον Ηρακλή και τρόµαξε και πετάχτηκε το Γάλα στον Ουρανό στολίζοντάς τον για πάντα. Για να διασχίσει το φως τον Γαλαξία µας θέλει 100.000 χρόνια.
Ζουµάρουµε ακόµα παραπάνω προς τα έξω. Χιλιάδες γαλαξίες µαζί σχηµατίζουν τα σµήνη γαλαξιών, που καλύπτουν αποστάσεις δεκάδων εκατοµµυρίων ετών φωτός. Και χιλιάδες σµήνη γαλαξιών σχηµατίζουν υπερσµήνη γαλαξιών, δηλαδή σµήνη απο σµήνη, που καλύπτουν εκατονάδες εκατοµµύρια έτη φωτός!».
ΑΠΟ ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ
Σε άλλο σηµείο της οµιλίας του ο κ. Σαριδάκης υπογράµµισε: «Αν σας σταµατήσει κάποιος στο δρόµο και σας ρωτήσει “από τι αποτελείται το Σύµπαν” να ξέρετε τι να του πείτε. Τα βαριά στοιχεία, όπως εµείς και η Γη µας είναι µόλις το 0.03%. Τα αστέρια, που όλοι νοµίζουµε ότι το Σύµπαν αποτελείται από αστέρια είναι µόλις το 0.5%. Και υπάρχει και ελεύθερο υδρογόνο και ήλιο 4%. Αυτό το 5% είναι αυτό που ξέρουµε. Το υπόλοιπο 95% είναι αυτό που δεν ξέρουµε, 25% σκοτεινή ύλη και 70% σκοτεινή ενέργεια! Μας πήρε 300 χρόνια να κατανοήσουµε το 5%. Φαντάζοµαι τη νέα γενιά συναδέλφων την περιµένει δουλίτσα να κατανοήσει το υπόλοιπο 95%! Πριν λοιπόν 14 δισεκατοµµύρια χρόνια, το Σύµπαν που παρατηρούµε ξεπήδησε από µια Μεγάλη Έκρηξη και άρχισε να φουσκώνει, γύρω στα 380.000 χρόνια µετά έγινε διαφανές στο φως, γύρω στα 100 εκατοµµύρια χρόνια άρχισαν τα αρχέγονα νεφελώµατα να µαζεύουν και να γίνονται όλο και πιο πυκνά και θερµά δίνοντας τα πρώτα αστέρια, τους πρώτους γαλαξίες, και πέντε δισεκατοµµύρια χρόνια πριν δηµιουργήθηκε έτσι ο Ήλιος µας και οι πλανήτες, όπου στη Γη µας επικρατούσαν ευνοϊκές συνθήκες για τη δηµιουργία της ζωής (ούτε πολύ κρύο ούτε πολύ ζέστη ώστε να υπάρχει νερό σε υγρή µορφή), για 4 δισεκατοµµύρια χρόνια υπήρχαν µόνο βακτήρια και ιοί, ώσπου οι µονοκύτταροι οργανισµοί άποφάσισαν να συνεργαστούν, προέκυψαν τα φυτά, τα ζώα, τα θηλαστικά και ένας κλάδος από αυτούς, οι Ανθρωπίδες εξελίχτηκαν στο σύγχρονο άνθρωπο, σε εµάς, που τώρα τα µελετάµε όλα αυτά. Και να σας πω εδώ ότι το γεγονός ότι εµείς υπάρχουµε, και είµαστε φτιαγµένοι από άνθρακα, άζωτο, οξυγόνο, στοιχεία που µόνο µέσα στα αστέρια µπορούν να φτιαχτούν, µέσω των πυρηνικών αντιδράσεων, µας οδηγεί στο συµπερασµα ότι στη γειτονιά µας, πριν από τον Ήλιο µας υπήρχε ένα άλλο αστέρι, πρώτης γεννιάς χωρίς πλανήτες, που έφτιαξε όλα αυτά τα στοιχεία, και που τελείωσε τη ζωή του µε µια έκρηξη supernova, δηµιουργώντας ένα νεφέλωµα και στέλνοντας στο διάστηµα όλα αυτά τα στοιχεία από τα οποία προέκυχε ως δεύτερης γεννιάς άστρο ο Ήλιος µας και η Γη µας. Κάθε άτοµο που υπάρχει στο σώµα σας, στην κυριολεξία, δηµιουργήθηκε µέσα στο προηγούµενο αυτό άστρο. Είµαστε στην κυριολεξία φτιαγµένοι από αστερόσκονη! Την επόµενη φορά που θα κοιτάξετε τον νυχτερινό ουρανό, θυµηθείτε: Είστε µέρος του!».
Καταλήγοντας ο κ. Σαριδάκης τόνισε ότι «το ταξίδι εµβάθυνσης της γνώσης µας βέβαια δεν έχει τελειώσει. Ίσα ίσα τώρα αρχίζει και γίνεται ενδιαφέρον, που οι τεχνητοί δορυφόροι, τα διαστηµικά τηλεσκόπια, τα διαστηµόπλοια και οι πύραυλοί µας, αρχίζουν σιγά σιγά και βγαίνουν από τη σπηλιά µας, όλο και πιο επίµονα, όλα και πιο µακριά. Πρόκειται για µια διαδικασία που δεν είναι ένα στιγµιαίο έργο ενός ανθρώπου, αλλά απαιτεί συλλογική εργασία για πολλές γενιές. ∆εν είµαστε παρά ύλη οργανωµένη σε ανώτερο επίπεδο, τέτοιο ώστε να έχει αποκτήσει αυτο-συνείδηση και να µελετά τον ίδιο της τον εαυτό. Το Είναι καταλήγει να µελετά το ίδιο το Είναι, και µάλιστα µε επιτυχία.
Το Σύµπαν είναι εδώ, είναι ένα υπέροχο άπειρο, αλλά είναι γνώσιµο. Οι φυσικές νοµοτέλειες, οι πρώτες αρχές, περιµένουν να ανακαλυφθούν. Challenge Accepted, εδώ και αιώνες. Συνεχίζουµε!».
