Βασικό στοιχείο για την επίτευξη των στόχων μας αποτελεί η αυτοπεποίθηση. Όσοι πιστεύουν στον εαυτό τους έχουν καλύτερη ψυχική υγεία και νοιώθουν ευεξία. Πετυχαίνουν ευκολότερα τους στόχους τους, έχουν μεγαλύτερη δύναμη αντιμετώπισης των αντιξοοτήτων, αισθάνονται ασφαλείς και ικανοποιημένοι από τα επιτεύγματα και τη ζωή τους.
Ακόμα και τα άτομα με υψηλή αυτοπεποίθηση, ωστόσο, βιώνουν σύντομες περιόδους που υποτιμούν τις ικανότητές τους, χωρίς όμως να κλονίζεται η πορεία της ζωής τους.
«Αυτοπεποίθηση είναι η υποκειμενική εκτίμηση ενός ατόμου για την αξία του, δηλαδή η αντίληψη που έχει για τις ικανότητες και τις ιδιότητές του σε διάφορους τομείς, όπως η νοημοσύνη, οι κοινωνικές δεξιότητες, το παρουσιαστικό του, οι επιδόσεις του. Η άποψη που έχει ένα άτομο για τον εαυτό του δεν καθρεφτίζει απαραίτητα τις πραγματικές ικανότητες ή τα χαρακτηριστικά του, αλλά αφορά στον τρόπο που σκέφτεται ή αισθάνεται για αυτά», εξηγεί η Ψυχολόγος κ. Ιωάννα Τζόβολου.
Βέβαια, υπάρχουν και άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση σε μόνιμη βάση, η οποία έχει σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, την προσωπική και κοινωνική ζωή, στην καθημερινότητά τους.
«Όσοι έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση αποφεύγουν δύσκολες και απαιτητικές καταστάσεις προκειμένου να νοιώθουν ασφαλείς. Αλλά με τον καιρό αυτή η συμπεριφορά ενισχύει τους φόβους και τις ανασφάλειές τους. Μακροπρόθεσμα αντιμετωπίζουν υψηλότερες πιθανότητες ανάπτυξης ψυχολογικών προβλημάτων, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, αποφεύγουν τις κοινωνικότητες, αρνούνται τις προκλήσεις, σταματούν να δοκιμάζουν καινούργια δύσκολα πράγματα. Κάποιοι καταφεύγουν στη βία, ή στην κατάχρηση ουσιών συνήθειες όχι μόνο άχρηστες αλλά και επικίνδυνες.
Με στοχευμένες παρεμβάσεις όλοι μπορούμε να ενισχύσουμε αυτό το χαρακτηριστικό, προκειμένου να βελτιώσουμε κάθε πλευρά της ζωής μας», προσθέτει.
Η αρνητική εικόνα ενός ατόμου για τον εαυτό του συχνά ξεκινά από τα πρώτα χρόνια της ζωής, λόγω των δυσμενών, απαξιωτικών, εχθρικών, κακών μηνυμάτων που λαμβάνουν τα παιδιά από τους ενηλίκους άμεσα ή έμμεσα. Στην πορεία, θέματα προσωπικότητας υποδαυλίζουν την αυτοπεποίθηση, όπως η αρνητική σκέψη, η σύγκριση με άλλους ή ο καθορισμός ανέφικτων στόχων. Δύσκολες καταστάσεις, όπως μια απώλεια αγαπημένου προσώπου, η μακροχρόνια ανεργία, η αποτυχία επίτευξης ενός σημαντικού στόχου, μια σοβαρή ασθένεια ή ένας χωρισμός, βάλλουν την αυτοπεποίθηση.
Η χαμηλή αυτοπεποίθηση που σχηματίζεται από τέτοια αρνητικά γεγονότα, οδηγεί στην ανάπτυξη δυσλειτουργιών που μπορούν να προκαλέσουν δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές, οι οποίες με τη σειρά τους μειώνουν περαιτέρω την αυτοπεποίθηση και ενισχύουν τη συνέχιση των δυσπροσαρμοστικών συμπεριφορών, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Συνεπώς, η εύρεση τρόπων που μπορούν να βελτιώσουν την αυτοπεποίθηση είναι καταλυτική για την υγεία και την ευεξία. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αναπτυχθεί μεγάλος αριθμός παρεμβάσεων που αποσκοπούν στην αύξηση της αυτοεκτίμησης ή την προώθηση πιο θετικών αυτοαντιλήψεων.
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) έχει εδραιωθεί ως ο πιο συνηθισμένος τύπος παρέμβασης. Ο θεραπευτής εξηγεί αυτές τις γνωστικές διαδικασίες στους ασθενείς και τους βοηθά να αλλάξουν τις προκαταλήψεις που κρύβονται πίσω από τον φαύλο κύκλο, οι οποίες σχετίζονται με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται ή ερμηνεύουν τις καταστάσεις. Σπάζοντας τον, οι ασθενείς αρχίζουν να αποδέχονται τον εαυτό τους, να αναθεωρούν τους λόγους που τους οδήγησαν σε χαμηλή αυτοπεποίθηση και δημιουργούν θετικότερη εικόνα για τον εαυτό τους.
Σύμφωνα με την κ. Τζόβολου, ο πιο ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος για την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης είναι η επίσκεψη σε έναν ειδικό Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπευτή, που μέσω της ψυχοεκπαίδευσης θα υποστηρίξει την πορεία του προς τη βελτίωση της ψυχικής ανθεκτικότητας που οδηγεί σε υψηλότερη αυτοπεποίθηση.
Μέχρι τότε όποιος επιθυμεί μπορεί να δοκιμάσει να βελτιώσει ο ίδιος την αυτοπεποίθησή του, ακολουθώντας ορισμένα βήματα που στηρίζονται στη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.
Πρώτο βήμα
Αρχικά είναι απαραίτητο να εντοπίσει τις καταστάσεις που μειώνουν την αυτοπεποίθησή του, π.χ. μια αξιολόγηση στην εργασία του ή ένας καβγάς με τον/την σύντροφό του.
Δεύτερο βήμα
Το επόμενο βήμα είναι να συνειδητοποιήσει τις σκέψεις που κάνει για το γεγονός (αρνητικές, θετικές, λογικές, παράλογες).
Τρίτο βήμα
Κατόπιν έρχεται η ώρα της αμφισβήτησης, αφού δεν είναι πάντα οι πρώτες σκέψεις μας οι σωστές. Απαλλαγμένες από συναισθηματισμούς, προκαταλήψεις και εδραιωμένες πεποιθήσεις αποκαλύπτουν μια άλλη πραγματικότητα που δεν “αποσταθεροποιεί” την αυτοπεποίθηση.
Τέταρτο βήμα
Το τελευταίο βήμα είναι η αντικατάσταση των αρνητικών σκέψεων με θετικές.
Πρακτικά αυτό σημαίνει:
την αλλαγή της συμπεριφοράς από το «όλα ή τίποτα» στο «βήμα-βήμα»
τη μετατροπή των αρνητικών εμπειριών/ απόψεων/ γεγονότων/ επιτευγμάτων σε θετικά
τον εντοπισμό των ταλέντων του
την επεξεργασία κάθε περιστατικού που κλονίζει την αυτοπεποίθηση σε κατάσταση ηρεμίας, απαλλαγμένο από συναισθηματισμούς και εντάσεις
την τοποθέτηση των προσδοκιών και απαιτήσεων σε υγιείς βάσεις
την εστίαση στο δίδαγμα κάθε αρνητικής εμπειρίας
τη συγχώρεση για τους λανθασμένους χειρισμούς
την εστίαση σε θετικές σκέψεις/πράξεις
τον έπαινο για τα επιτεύγματα
την ενθάρρυνση για νέες προσπάθειες
την επιβράβευση για την επίτευξή τους
την ευγνωμοσύνη για το ποιόν
Τα παραπάνω δεν αποδίδουν χωρίς αγάπη και φροντίδα. Γι’ αυτό πρέπει:
Να δίνει προσοχή στην εξωτερική εμφάνιση: Δεν έχει σημασία να είναι ακριβά ή μοντέρνα τα ρούχα, αλλά το κατά πόσον όμορφα νοιώθει κάποιος φορώντας τα, καθώς αυτό ενισχύει την αυτοπεποίθηση και τον τρόπο που τον βλέπουν οι άλλοι
Να περιποιείται τον εαυτό του: Να φροντίζει να είναι πάντα καθαρός και ευπαρουσίαστος, καθώς η παραμέληση έχει αρνητική επίδραση στην αυτοπεποίθηση
Να ακολουθεί υγιεινή διατροφή: Η αντικατάσταση του πρόχειρου φαγητού, των γλυκών και κορεσμένων λιπαρών με φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ξηρούς καρπούς βελτιώνει την εμφάνιση και συνεπώς την αυτοπεποίθηση,
Να γυμνάζεται: Η άσκηση χαρίζει ενέργεια και ευεξία, που συμβάλλουν στη βελτίωση της διάθεσης και της παραγωγικότητας, αλλά και στη διατήρηση ενός όμορφου, ποθητού σώματος
Να ασχολείται καθημερινά με πράγματα που απολαμβάνει και είναι καλός/ή σε αυτά
«Τέλος, άλλη μια σημαντική παράμετρος είναι το περιβάλλον στο οποίο ζει και κινείται ένα άτομο με χαμηλή αυτοπεποίθηση. Όταν συναναστρέφεται με ανθρώπους επικριτικούς που αρέσκονται να μειώνουν τους άλλους δύσκολα θα μπορέσει να πάψει να αμφιβάλει για τον εαυτό του και για τα επιτεύγματά του. Η επιλογή θετικών ανθρώπων που κάθε σχόλιο ή συμβουλή τους είναι δοσμένη με κομψό και ειλικρινή τρόπο με στόχο τη βελτίωση, συμβάλει θετικά στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης.
Η αυτοπεποίθηση έχει τη δύναμη να χαρίσει επιτυχίες και χαρές. Ας δώσουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να τις απολαύσουμε», καταλήγει η κ. Τζόβολου.
