» Η αλήθεια είναι µόνον µία
Σε συνέχεια ‘‘γνώµης’’ που φιλοξενήθηκε στα ‘‘Χανιώτικα Νέα’’ στις 15Απρ. 2025 µε τίτλο ‘‘4 Μύθοι και µία Αλήθεια’’ για την διαχείριση των υδατικών πόρων στην Κρήτη, το επιµύθιο είναι
ι. ότι υπάρχει αυστηρή Ευρωπαϊκή και Εθνική νοµοθεσία που πρέπει να εφαρµόζεται και να µην επιτρέπει αυθαίρετες χρεώσεις, να ελέγχει την κακοδιαχείριση και να προωθεί την αξιοποίηση ΑΠΕ για την µείωση του κόστους,
ιι. ότι υπάρχει εγκεκριµένο Σ∆ΛΑΠ Σχέδιο ∆ιαχείρισης Υδάτων ανά ΛΑΠ που αφορά στην παρακολούθηση και την περιβαλλοντική προστασία των υδάτων και των ακτών και έχει πρόσφατα επικαιροποιηθεί για τους κινδύνους πληµµύρας,
ιιι. ότι ‘’ενιαία διαχείριση υδάτων’’ σηµαίνει ενιαίος φορέας και συµπληρωµατικές υποδοµές αξιοποίησης των υδατικών πόρων σε ευρύτερες περιοχές µε κοινά χαρακτηριστικά,
ιv. ότι λειψυδρία, ουσιαστικά είναι η έλλειψη υποδοµών επίσης η έλλειψη ορθολογικής διαχείρισης, συστηµατικής συντήρησης των εξοπλισµών και των δικτύων ώστε να έχουµε νερό όταν όπου και όσο χρειάζεται χωρίς σπατάλες και υπερκατανάλωση στην ύδρευση και την άρδευση. Σχετικά µε τον αναµενόµενο νέο φορέα µετά την ίδρυση και λειτουργία του Ο.∆.Υ.Θεσσαλίας αναµένεται η πρόταση της HVA International για την Κρήτη.
Ιστορικά αξίζει να αναφερθεί ότι το 1979 µε πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη τότε Υπουργού Συντονισµού ιδρύθηκε ο πρώην Ο.Α.∆Υ.Κ. Οργανισµός Ανάπτυξης ∆υτικής Κρήτης, που ήταν και ο πρώτος Αναπτυξιακός Οργανισµός όπως τους µάθαµε έκτοτε, µε κυρίαρχο στόχο την αξιοποίηση του πλούσιου υδατικού δυναµικού στα Χανιά και το Ρέθυµνο, υπό την καθοδήγηση του µελετητή Dr Παύλου Παυλάκη στα πρότυπα της γαλλικής Canale de Provence. Το έργο του Ο.Α.∆Υ.Κ. και η καθοριστική παρέµβαση στην τοπική ανάπτυξη έτυχε καθολικής αναγνώρισης όχι µόνο για τα υδραυλικά έργα που άλλαξαν ριζικά την εικόνα της άρδευσης, από τα ανοικτά αυλάκια σε κλειστά συστήµατα υπό πίεση που επέτρεψαν την στάγδην άρδευση µε εξοικονόµηση των πόρων, ακόµα την ενίσχυση της ύδρευσης, όσο και άλλα αναπτυξιακά έργα διαχείρισης λυµάτων, συγκοινωνιακά, κτηριακά, ευρωπαϊκά προγράµµατα, το LEADER κα. Βασικός συντελεστής επιτυχίας το καινοτόµο θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας και οι εργαζόµενοι, που επαναλήφθηκε δέκα χρόνια µετά µε την δηµιουργία του Ο.Α.ΝΑ.Κ. Αυτή την πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και την προσφορά του Ο.Α.∆Υ.Κ. στον τόπο τιµήσαµε το έτος 2000, µε την παρουσία του, σε εκδήλωση για τα ‘’εικοσάχρονα’’, οι εργαζόµενοι µε το Σωµατείο Εργαζοµένων και εγώ ως πρόεδρος, από κοινού µε τον Γενικό ∆ιευθυντή Ν. Παρασκάκη τον πρώην Μανώλη Σπανουδάκη, τον Πρόεδρο και Περιφερειάρχη Αθ. Καρούτζο. Έκτοτε µεσολάβησαν ριζικές αλλαγές στην αυτοδιοίκηση µε αιρετούς Νοµάρχες ακολούθησε η αιρετή Περιφέρεια οι Καποδιστριακοί και οι διευρυµένοι Καλλικρατικοί ∆ήµοι ενώ τα µεγάλα υδραυλικά έργα της Κρήτης υλοποιούνταν αποσπασµατικά όπως και το φλέγον από τότε έργο του ΒΟΑΚ.
Όλα τα παραπάνω οδήγησαν το 2013 µε επισπεύδοντα τον Μανούσο Βολουδάκη τότε Υφυπουργό ∆ιοικητικής Μεταρρύθµισης, στην δηµιουργία του Οργανισµού Ανάπτυξης Κρήτης, µε την συγχώνευση των πρώην Ο.Α.∆Υ.Κ. και Ο.ΑΝ.Α.Κ. και την µεταφορά των αρµοδιοτήτων των έργων και των εργαζοµένων των ΕΥ∆Ε ΒΟΑΚ και Αποσελέµη. Ο νέος Οργανισµός τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του είχε απορροφήσεις 40 εκ€ και πέτυχε να ολοκληρώσει και να διαχειριστεί τα σηµαντικότερα τότε έργα στο νησί µε ένα σύγχρονο Οργανόγραµµα και νέο Κανονισµό Λειτουργίας, µε στελέχη και εργαζόµενους µε σπουδαία εµπειρία για να αντιµετωπίσουν πρωτόγνωρα τεχνικά και οικονοµικά µεγέθη όπως και έγινε.
Σε αυτά τα έργα συµπεριλαµβάνεται η ολοκλήρωση και η παράδοση σε χρήση της παράκαµψη Αγ Νικολάου, µεγάλα συγκοινωνιακά έργα στον ΒΟΑΚ και τον ΝΟΑΚ, µελέτες µέχρι την Σητεία, ενώ πετύχαµε την διάσωση του υπό κατάσχεση κτιρίου του Ο.Α.ΝΑ.Κ. επί της Αγ Τίτου στο Ηράκλειο αν και παραµένει ανεκµετάλλευτο, ενδεικτικά ολοκληρώθηκε το πρότυπου έργο µε Φ/Β στην δεξαµενή του Τσιβαρά µε χρηµατοδότηση του ΚΑΠΕ, ενώ ξεκίνησαν και ολοκληρώθηκαν αδειοδοτήσεις ΑΠΕ 1MW που παρέµειναν ανεκµετάλλευτες, κυρίως όµως λειτούργησε παραγωγικά το 2016 η κορωνίδα, το σύνθετο έργο φράγµατος Αποσελέµη, δίνοντας ουσιαστική λύση στην ύδρευση των δήµων Ηρακλείου Χερσονήσου Αγ Νικολάου µε σηµαντικά έσοδα 2 εκ€ που αποτέλεσαν αποθεµατικό µέχρι το 2022 όταν σταδιακά εξανεµίστηκαν, ενώ σήµερα το Φράγµα Αποσελέµη δοκιµάζεται και αµφισβητείται θεσµικά και δηµόσια ο ρόλος του Οργανισµού. Σχετικά µε το Φράγµα Βαλσαµιώτη που παραµένει ανεκµετάλλευτο, αξίζει αναφοράς ότι έγινε έµφραξη και πλήρωση από τις πηγές Μεσκλών, όταν διαπιστώθηκαν κατασκευαστικές αστοχίες και άµεσα ξεκίνησε η αποκατάσταση µε κοστοβόρες τσιµεντενέσεις από τον ανάδοχο και ενεργοποιήθηκε ο τεχνικός σύµβουλος του έργου ∆ΕΗ φραγµάτων που σύστησε εµπειρογνώµονα τον Tomasz Najder που παρέδωσε την τεχνική του έκθεση στις 21.12.2015, στην συνέχεια ο Αν.Καθηγητής ΕΜΠ Μ Καββαδάς παρέδωσε έκθεση εµπειρογνωµοσύνης στις 29.11.2017, ακολούθησε η ακατανόητη παραλαβή του έργου το 2019, από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, χωρίς να έχει αποκατασταθεί, ενώ η τελευταία µελέτη αποκατάστασης παραδόθηκε από τον Μελετητή Ι. Ιωακειµίδη τον Μάιο 2020. Ανεκµετάλλευτη παραµένει και η Λιµνοδεξαµενη Οµαλού για 2 χρόνια µετά την ολοκλήρωσή της σε συνέχεια µιας 20χρονης προσπάθειας. Τα έσοδα από την λειτουργία αυτών των έργων σε συνδυασµό µε παρεµβάσεις εκσυγχρονισµού και συντήρησης αντλιοστασίων και δικτύων θα είχαν κοµβική σηµασία για την οικονοµική βιωσιµότητα του Οργανισµού και την αποφυγή αυξήσεων.
Αντίστοιχα τα στελέχη του Οργανισµού µε τεράστια γνώση και εµπειρία επέλεξαν να αποχωρήσουν είτε συνταξιοδοτήθηκαν είτε έχουν αποκλεισθεί και συνυπάρχουν µε συµβούλους ή παρατρεχάµενους, πάντως σίγουρα δεν εφαρµόζονται οι πρόνοιες του εσωτερικού κανονισµού υπηρεσιών για συµµετοχική διοίκηση ενώ τίθεται σε αµφισβήτηση η διαχειριστική επάρκεια του Οργανισµού εάν και όπου απαιτείται. Σε σύνολο εκατό είκοσι εργαζοµένων το 2013 έχουν αποµείνει λιγότεροι από εξήντα, ενώ οι πρόσφατες και µόνες προσλήψεις µε ΑΣΕΠ για µόνο οκτώ θέσεις, δύο δεν παρουσίασαν καν ενδιαφέρον, ενώ σε µία θέση δεν προσήλθε. Παράλληλα δεκάδες εργαζόµενοι απασχολούνται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας µε περιορισµένα δικαιώµατα εξέλιξης και ασφάλειας παρότι συνεισφέρουν σηµαντικά και ισότιµα και πρέπει να προστατευτούν σε όποια επικείµενη αλλαγή.
Η θητεία της διοίκησης από την λήξη της το 2023, ακόµα και µετά την προκήρυξη του ΑΣΕΠ, αν και προεξοφλήθηκε το αποτέλεσµα, δεν έχει ολοκληρωθεί µέχρι σήµερα 14 µήνες µετά, που παραµένει αυστηρά προσωποπαγής και συγκεντρωτική χωρίς λογοδοσία µόνο µε υποσχέσεις και δυσµενείς επιπτώσεις στην οικονοµική βιωσιµότητα του Οργανισµού.
Η δηµοσιοποιηµένη Έκθεση Ορκωτών Λογιστών από 31.7.24 για το έτος 2023 παρουσιάζει ζηµιές πάνω από 7εκ € σε οφειλές προς την ∆ΕΗ, µεγαλύτερες από τον ετήσιο κύκλο εργασιών που ήταν µόλις 6,2εκ € ενώ επισηµαίνεται ότι επιβαρύνθηκε µε τόκους υπερηµερίας σχεδόν 1εκ€ και πάντως αποδείχτηκαν άστοχες οι προβλέψεις εσόδων όπως το µνηµόνιο συνεργασίας µε την ∆ΕΠΑ, οδηγώντας σε αµφιλεγόµενης αποτελεσµατικότητας αυξήσεις κατά 30 % στην τιµή χρέωσης. Σίγουρα αναµένεται µε ενδιαφέρον η επερχόµενη φετινή Έκθεση Ορκωτών Λογιστών για το έτος 2024 µε επικρεµάµενο τον φόβο διαπίστωσης ζηµιογόνου αποτελέσµατος για τρίτο συνεχόµενο χρόνο και διπλασιασµό του ύψους των οφειλών σε 15 εκ€.
Σε αυτό το δυστοπικό περιβάλλον διοικητικά και οικονοµικά για τον ΟΑΚ Α.Ε. επίκειται η παρουσίαση της HVA International για την διαχείριση και διακυβέρνηση των υδάτων στην Κρήτη, όπως και η πρόταση για τον νέο Οργανισµό µε την εξίσωση να περιλαµβάνει την θεσµική ευθυγράµµιση µε τον Ο.∆.Υ.Θ. εστιάζοντας στην άρδευση, τις τοπικές ιδιαιτερότητες µη διαχωρισµένων δικτύων ύδρευσης άρδευσης, τους εύρωστους ΤΟΕΒ όπως της Ιεράπετρας µε µεγάλα υδραυλικά έργα που έχουν πρόσφατα υπογραφεί, το καθεστώς µε τις άδειες χρήσεις νερού, τις αρµοδιότητες συγκοινωνιακών έργων και προγραµµάτων ΕΕ.
Γνώρισα τον πρωθυπουργό κατά την επίσκεψη του στο Εργοστάσιο και τον ΧΥΤ το 2009 όπου συγκυριακά συνέπεσε µε επίσκεψη µαθητών και ήταν ο µόνος πολιτικός που επέδειξε ουσιαστικό ενδιαφέρον για την διαχείριση των απορριµµάτων στις δύο θητείες µου ως ∆ιευθύνων Σύµβουλος στην ∆Ε∆ΙΣΑ .
Πιστεύω και τώρα στην διαµορφωµένη κατάσταση ο πρωθυπουργός στον οποίο και απευθύνοµαι, είναι ο µόνος που µπορεί να δώσει λύσει στον γόρδιο δεσµό όπως έχει εξελιχθεί για την διακυβέρνηση των υδάτων στο νησί και την βιωσιµότητα του Οργανισµού Ανάπτυξης Κρήτης και των εργαζοµένων στο σύνολό τους.
*Ο Λευτέρης Κοπάσης, είναι ηλεκτρολόγος µηχανικός MSc πρώτος δ/νων σύµβουλος και πρώην πρόεδρος ∆.Σ., εκλεγµένο µέλος Α ΤΕΕΤ∆Κ πρώην πρόεδρος, δηµοτικός σύµβουλος Σφακίων, πρώην περιφερειακός σύµβουλος Κρήτης
