Έχετε ακούσει πολλές φορές ότι υπάρχουν άνθρωποι χωρίς όνομα; Κι όμως είναι δίπλα μας; Είναι ο Κύριος της Κυρίας Γεωργίας, είναι η μητέρα της Παναγιώτας, είναι η αδελφή της Μαρίας, είναι ο/η…
Η φύση της συνάντησης του πάσχοντος με τα πρόσωπα που προσφέρονται να βοηθήσουν. Στην προσπάθειά μας να μην μιλήσουμε για τον ασθενή και χωρίς να θέλουμε να αποκαλύψουμε το όνομά του, μιλάμε αφηρημένα και αόριστα για κάποιον που απλώς βοηθά. Κι όμως όλοι αυτοί, που ‘απλώς βοηθούν’, σηκώνουν ένα μεγάλο φορτίο δίπλα σε ένα πάσχοντα!
Οι «άνθρωποι χωρίς όνομα» είναι οι συγκινητικές προσωπικές ιστορίες των φροντιστών, μία κατηγορία ανθρώπων που ανακαλύφτηκε τώρα τελευταία. Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω πρόσφατα από τη θεατρική Ομάδα «ΈρΜα», στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, την παράσταση «Άνθρωποι Χωρίς Όνομα», η οποία επιχειρεί να θίξει το σημαντικό αυτό θέμα της έλλειψης ανακουφιστικής φροντίδας, ως παροχή του συστήματος υγείας της Χώρας μας. Το βασικότερο όμως στοιχείο που ανέδειξε η παράσταση είναι η αξία και η συμβολή των ανθρώπων αυτών στην φροντίδα αγαπημένων προσώπων, αλλά και την επίδραση που μπορεί να έχει η ευθύνη αυτή στην εξέλιξη της δικής τους ζωής. Χρόνιες νόσοι, που απαιτούν την παρουσία του φροντιστή, που δεν είναι άλλος από κάποιο συγγενικό συνήθως ή φιλικό πρόσωπο, χωρίς γνώσεις για τη διαχείριση της κατάστασης, χωρίς οικονομική ή άλλη στήριξη. Ίσως τελευταία να δίδεται ένα οικονομικό επίδομα.
Έτσι, εκτυλίσσονται διαδοχικά καθημερινές ιστορίες, που αποκαλύπτουν διαφορετικές όψεις και οπτικές του ίδιου προβλήματος. Αλλιώτικες δυσκολίες, ανόμοιες συνθήκες, ηλικίες, προσωπικές σχέσεις και χαρακτήρες. Οι φροντιστές, στην παράσταση, μπαίνουν μαζί με τους ασθενείς σε έναν αγώνα δρόμου για να κερδίσουν τη μάχη με τον Καρκίνο, το Αλτσχάιμερ και τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Θα λέγαμε ότι η όλη παράσταση αποτελεί ένα γυάλινο δωμάτιο, όπου ο θεατής μπορεί να κοιτάζει στο εσωτερικό του και να παρακολουθεί μικρές καθημερινές στιγμές των ηρώων αυτών.
Δεν είναι εύκολο να φροντίζεις και μάλιστα χωρίς να γνωρίζεις. Εδώ χρειάζεται να μάθεις τον ασθενή, να σε αποκαλύψει τον εαυτό του, να προσπαθήσεις να τον καταλάβεις, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να τον καταλάβεις. Κάθε μία ιστορία ξεχωριστή και κάθε φροντιστής ξεχωριστός!
Όπως γράφει ο Daniel Hinshaw στο βιβλίο του «Ο Ολικός πόνος και η φύση της Ίασης» (Εκδόσεις Εν Πλω), για να βοηθήσεις πρέπει να προβείς σε αποφάσεις και σε γνωριμία με τον εαυτό σου, το μέσα σου. Τι είναι ο πόνος για σένα, τι ο θάνατος, τι ο κρυμμένος άνθρωπος, ο εαυτός των προαιρέσεων, των λεπτομερειών, των εσωτερικών κινήσεων. Πριν δοθείς στη διακονία της ανακούφισης των άλλων πρέπει να γνωρίσεις την αλήθεια σου, να ανακουφιστείς ο ίδιος. Σε βοηθάει να λύσεις μέσα σου το πρόβλημα του πόνου, να αποδεχθείς την παιδαγωγία του, να τον υποδεχθείς ως ευεργεσία. Το ίδιο με τον θάνατο. Πώς να βοηθήσεις κάποιον που τον πλησιάζει, αν δεν βλέπεις το φως μετά την επίσκεψή του; Αν δεν είναι πόρτα που σου ανοίγει την όραση και σου ανασταίνει την αίσθηση του αληθινού κόσμου;
Συγχαίρουμε την Κάτια Παπαϊωάννου, την Ερμιόνη Πολιτίδου, την Μαρία Στεφανίδου (τη σκηνοθεσία έχει η Ερμιόνη Πολιτίδου) και την Ομάδα «ΈρΜα», η οποία συστάθηκε το 2020 από άτομα που ενδιαφέρονται να παρουσιάσουν πρωτότυπα έργα, με στόχο την αφύπνιση της κοινωνικής συνείδησης του κοινού, για θέματα που ελάχιστα έχουν απασχολήσει τον δημόσιο διάλογο, ειδικά αυτό της ανακουφιστικής φροντίδας.
Συγχαίρουμε επίσης την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας που στήριξε και τη συγγραφή του Λευκώματος «Άνθρωποι Χωρίς Όνομα, Οι αφανείς ήρωες της ιατρικής περίθαλψης» (Εκδόσεις ΕΥΡΑΣΙΑ, 55 σελίδες). Η ευχή μας είναι η θεατρική αυτή παράσταση να μην μείνει μόνο στα μεγάλα αστικά Κέντρα, αλλά να φτάσει μέχρι την ενδοχώρα εκεί όπου χρειάζεται στήριξη ολόκληρη η οικογένεια, αλλά και η τοπική κοινωνία, η οποία θα αποδεχθεί και θα ενσωματώσει στην καθημερινότητά της αυτά τα σοβαρά προβλήματα.
*Ο Κώστας Ζορμπάς γενικός διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης
