» Τι λένε τα στοιχεία του ΙΟΒΕ
O κατασκευαστικός τοµέας στην χώρα µας, είτε αυτός αφορά νεόδµητες κατοικίες, είτε ανέγερση ξενοδοχειακών µονάδων, είτε πολυκατοικιών και άλλων κτιρίων, τουριστικών και όχι µόνο µονάδων συνυπολογιζοµένων των έργων ανακαίνισης και ανακατασκευής γνωρίζει µεγάλη άνθηση το τελευταίο χρονικό διάστηµα.
Αυτό όπως θα δούµε και παρακάτω αυτό είναι δυσανάλογο µε το διαθέσιµο εργατικό δυναµικό που πλέον δεν επαρκεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε όλες τις γειτονιές της πρωτεύουσας και άλλων πόλεων στην Περιφέρεια συντελείται περίπου κάτι σαν οικοδοµικός οργασµός, µε ότι αυτό συνεπάγεται για την οικονοµία αλλά και την πληρότητα στις κατασκευαστικές εργασίες.
Μοιραία λοιπόν, όπως όλοι σας θα έχετε διαπιστώσει, τα τεχνικά κυρίως επαγγέλµατα είναι περιζήτητα σε όλους τους κατασκευαστικούς τοµείς.
Η µελέτη που διαπιστώνει ανάκαµψη
Την ισχυρή ανάκαµψη του τοµέα των Κατασκευών στην Ελλάδα και τις θετικές προοπτικές ανάπτυξης τα επόµενα χρόνια, αλλά µε σηµαντικές αβεβαιότητες, αποτυπώνει µελέτη του Ιδρύµατος Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) µε τίτλο «Τάσεις, προκλήσεις και προοπτικές ανάπτυξης των Κατασκευών στην Ελλάδα – 2025».
Η µελέτη παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση που διοργάνωσαν το Ταµείο Μηχανικών Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων – ΤΜΕ∆Ε, το Ινστιτούτο ΤΕΕ-ΤΜΕ∆Ε και το ΙΟΒΕ.
Σύµφωνα µε τη µελέτη του ΙΟΒΕ, η αξία παραγωγής του κλάδου των Κατασκευών εκτιµάται ότι έφτασε το 2024 τα 15,7 δισ. ευρώ, έχοντας υπερδιπλασιαστεί από το 2020, όταν είχε διαµορφωθεί σε 7,2 δισ. ευρώ.
Όπως εκτιµά το ΙΟΒΕ, τα έργα στο πλαίσιο του Ταµείου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και οι πόροι του ΕΣΠΑ 2021–2027 σε συνδυασµό µε τις ιδιωτικές επενδύσεις (περιλαµβάνοντας τις επενδύσεις σε κατοικίες) θα κινητοποιήσουν κατά την περίοδο 2025–2026 συνολικά πόρους άνω των 31 δισ. ευρώ, συµπεριλαµβανόµενης και της τραπεζικής χρηµατοδότησης.
Στον κλάδο των κατασκευών απασχολούνταν συνολικά 210 χιλ. εργαζόµενοι το 2024, αριθµός που ενισχύθηκε κατά 8,8% έναντι του 2023 (+17 χιλ. εργαζόµενοι), καλύπτοντας ένα µέρος των αυξηµένων αναγκών του κλάδου σε εργατικό δυναµικό. Στις δραστηριότητες Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών απασχολούνταν 90 χιλ. άτοµα το 2024, παρουσιάζοντας σηµαντική αύξηση από το 2020 (+21%).
Οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιπροσώπευαν το 6,0% του ΑΕΠ το 2024, έναντι 14,7% το 2007 και 4,0% το 2020, ενώ η απόκλιση για το 2024 σε σύγκριση µε τον µέσο όρο της ΕΕ-27 ήταν 4,9 ποσοστιαίες µονάδες.
Οι δηµόσιες επενδύσεις σε υποδοµές και κτιριακά έργα που έχουν ολοκληρωθεί ανήλθαν το 2023 σε 4.14 δισ. ευρώ. Από το 2019 το µέγεθος των εν λόγω δηµόσιων επενδύσεων έχει διπλασιαστεί, ενώ εκτιµάται ότι µέχρι το 2026 θα αυξηθεί περαιτέρω λόγω της υλοποίησης των προγραµµατισµένων έργων του Προγράµµατος ∆ηµοσίων Επενδύσεων.
Η συνολική αξία των υπογεγραµµένων συµβάσεων έργων του δηµοσίου (ανεξαρτήτως προϋπολογισµού –περιλαµβάνονται και µη τεχνικά έργα) αυξήθηκε από 2,3 δισ. ευρώ το 2018 σε 5,3 δισ. ευρώ το 2024. Η υψηλότερη συνολική αξία συµβάσεων έργων σηµειώθηκε το 2023 (6,2 δισ. ευρώ), υποχωρώντας στη συνέχεια κατά 14% το 2024.
Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των µεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου (µε υπογεγραµµένες συµβάσεις) ανήλθε το 2024 σε 13,07 δισ. ευρώ, σηµαντικά αυξηµένο κατά 6,6% έναντι του προηγούµενου έτους και περίπου διπλάσιο συγκριτικά µε τον µέσο όρο της περιόδου 2018-2022. Μαζί µε τις προς υπογραφή συµβάσεις, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των εν λόγω κατασκευαστικών οµίλων ανέρχεται σε 17,36 δισ. ευρώ.
Από το 2018 µέχρι το 2024 εκδόθηκαν οικοδοµικές άδειες που συνολικά αντιπροσώπευαν 191 χιλ. κατοικίες, συµβάλλοντας στην ενίσχυση της προσφοράς νέων κατοικιών.
Το 2024 ο αριθµός των νέων κατοικιών σύµφωνα µε τις εκδοθείσες οικοδοµικές άδειες ανήλθε σε 46,9 χιλ. σηµειώνοντας αύξηση κατά 32% έναντι του προηγούµενου έτους.
Ωστόσο, η ανοδική τάση στην έκδοση οικοδοµικών αδειών αντιστράφηκε τους πρώτους µήνες του 2025 (µείωση κατά 51% στο πλήθος και κατά 49% στην επιφάνεια των νέων κατοικιών έναντι του αντίστοιχου διαστήµατος του προηγούµενου έτους) εξαιτίας της αβεβαιότητας που προκλήθηκε από τις ρυθµίσεις του Ν.Ο.Κ. που ακυρώθηκαν από το Συµβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) και της αναστολής έκδοσης οικοδοµικών αδειών που έκαναν χρήση των κινήτρων αυτών.
Οι αποφάσεις του ΣτΕ και οι ρυθµίσεις που προσαρµόζουν την εθνική νοµοθεσία θα έχουν επιπτώσεις στην οικοδοµική δραστηριότητα (π.χ. κόστος αλλαγής οικονοµικών όρων συµβάσεων και πιθανές ζηµίες των αντισυµβαλλόµενων, πιθανή αναβολή κατασκευής οικοδοµών, ανάληψη κόστους αναθεώρησης µελετών, κόστος περιβαλλοντικού ισοδύναµου).
Προοπτικές ανάπτυξης
Με βάση την ανάλυση των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) εκτιµάται ότι τη διετία 2025-2026 επιχορηγήσεις και δάνεια ύψους 6,3 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν σε έργα που έχουν άµεση σχέση µε τις κατασκευές, κινητοποιώντας συνολικούς πόρους ύψους 8,7 δισ. ευρώ, οι οποίοι θα συµπληρώσουν άλλες επενδύσεις σε κατασκευές µε χρηµατοδότηση από το ΕΣΠΑ και άλλους δηµόσιους και ιδιωτικούς πόρους.
Τέλος, αξίζει να σηµειωθεί ότι οι σηµαντικές ελλείψεις εργατικού δυναµικού και οι δυσκολίες χρηµατοδότησης είχαν επίπτωση στην κατασκευαστική δραστηριότητα.
Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της µελέτης, το σύνολο των εργαζόµενων στις Κατασκευές θα µπορούσε να αυξηθεί την περίοδο 2025-2026 σε περίπου 236 χιλ. εργαζόµενους, επίπεδο που είναι κατά 26 χιλ. εργαζόµενους υψηλότερο σε σύγκριση µε το σύνολο της απασχόλησης στις Κατασκευές το 2024 (210 χιλ. εργαζόµενοι).
Προβλήµατα στις κατοικίες
Παρά τις αισιόδοξες αυτές προοπτικές υπάρχουν εντούτοις και αρνητικά σηµάδια. Επισηµαίνονται αν προκειµένου οι δυσµενείς επιπτώσεις στις επενδύσεις, κυρίως σε κατοικίες, εν αναµονή των νέων νοµοθετικών ρυθµίσεων και της ολοκλήρωσης του χωροταξικού και πολεοδοµικού σχεδιασµού της χώρας, λόγω της αβεβαιότητας που προκλήθηκε από την αντισυνταγµατικότητα των ευνοϊκών ρυθµίσεων του Νέου Οικοδοµικού Κανονισµού (Ν.Ο.Κ.) από το ΣτΕ, καθώς και τους πολεοδοµικούς περιορισµούς στην εκτός σχεδίου δόµηση.
