Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Αν αισθητικά Β, Γ.. Ζήτα τη χρυσή τομή

ΤΕΛΕΤΗ
Η αίγλη της θάλασσας
κι η περιέργεια των φύλλων
εξαγνίζει το καταφύγιο των ερώτων
Στο βωμό σημάδια από πρόσφατη θυσία…
…Πέρασε την Τάφρο
με το χέρι σταθερό δρέψετε τον καρπό
που κέρβεροι φυλάγαν
Μην επιτρέψετε στο ενάντιο πάθος
να σας το απαγορεύει
Την τελετή συνεχίστε σεμνοί

Από το ποίημα “Τελετή” της Βικτωρίας Θεοδώρου (1)
Η σεμνή τελετή που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 7 Νοεμβρίου στο μνημείο πεσόντων αεροπορίας στη Βίλα Κούνδουρου απ’ έξω, στο πλαίσιο της εορτής του προστάτη της Π.Α., μου δίνει τη δυνατότητα να αναδείξω τις ιστορικές θεματικές και μορφολογικές παραμέτρους ενός σύγχρονου εκλεκτικιστικού μνημείου με αρκετές πρωτότυπες σημάνσεις που το καταξιώνουν, έργο με οικουμενική αναγνωσιμότητα.
Επέλεξα το ποίημα αυτό της αγαπημένης φίλης, σπουδαίας και σεμνής ποιήτριας Βικτωρίας Θεοδώρου για να ξεκινήσω δομικά και αναλυτικά τη νέα φάση της αρθρογραφίας μου- που θα εμπεριέχει αισθητικά ιστορικά κείμενα με αυτοαναφορική-βιωματική προσέγγιση στο χθες και το σήμερα.
Σκοπός μου η εύπλαστη(2) πολιτιστική και παιδαγωγική αξιοποίηση δεδομένων που δυστυχώς θεωρούνται δευτερευούσης αναγκαιότητας αν και θα έπρεπε να είναι αναλογικά πρωταρχικής σημασίας, λόγω των ιστορικοπολιτισμικών συνιστωσών της χώρας μας, στη διαχείριση όχι μόνο του λαμπρού αρχαιολογικού μας πλούτου, αλλά και του σύγχρονου, όπως αυτός θα έπρεπε να αναδεικνύεται μέσα από τα σύγχρονα περιοδικά εκτιθέμενα μνημεία πλαστικής τέχνης. Από το Α έως το Aν υπάρχουν αμέτρητα ενδιάμεσα βιοσημεία.

ΩΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ Η ΤΕΧΝΗ
Όταν η Ένωση αποστράτων αξιωματικών Αεροπορίας παράρτημα Χανίων, προκήρυξε Πανελλήνιο διαγωνισμό για το μνημείο πεσόντων αεροπόρων, εργάστηκα με πάθος για 800 ώρες μελέτη, σχέδια, μακέτες σε τρεις κλίμακες για να προτείνω ένα έργο αντάξιο της μνήμης, του συμβόλου Ίκαρος-πτώση και φυσικά πηγή έμπνευσης ήταν η τοποθεσία που είχαν ανακοινώσει, πλάι στο αγαπημένο μου “δεύτερο σπίτι” την Βίλα Κούνδουρου. Ο στίχος της Β. Θεοδώρου «η αίγλη της θάλασσας» ήταν φάρος έμπνευσης για μένα, φυσικά με όλη τη βασική δραματικότητα του θέματος. Στις 26/2/2003 η εννεαμελής κριτική επιτροπή με δυο γλύπτες στη σύνθεση της(3) αποφάσισε ομόφωνα από τις 11 συμμετοχές, να μου δώσει το πρώτο βραβείο και την εντολή με το αντίστοιχο συμβόλαιο για την υλοποίηση της μελέτης. Η οποία δυστυχώς δεν ξεκίνησε αμέσως, λόγω της αντίδρασης ενός παράγοντα, συνταξιούχου ιπταμένου που έβρισκε καλή σαν πρόταση αλλά υπερβολικά τραγική για τα σύγχρονα δεδομένα. Τελικά, με την παράταση που μου δόθηκε, για ηπιότερο μήνυμα, με έκανε να ξαναδιαβάσω το εξαιρετικό βιβλίο του ΖΑΚ ΛΑΚΑΡΙΕΡ “τα φτερά του Ίκαρου”, (η πραγματεία των πτώσεων), «διαπιστώνει κανείς ότι, πολύ γρήγορα αυτό που έλκυσε το ενδιαφέρον των εικονογράφων ήταν η πτώση του Ίκαρου μάλλον παρά η πτήση του ή η κατασκευή των φτερών. Το θέμα της πτώσης δίνει σε κάθε αναπαράσταση μια όψη περισσότερο οπτική και θεαματική και περιέχει επίσης μιαν ηθική έννοια… το να πέφτεις από τον ουρανό έχει πάντα μιαν έννοια: πρόκειται ή για το ατύχημα ή για την τιμωρία.». Αυτό, έπρεπε ηθικά να το αναστρέψω, ο Ίκαρος, (σύγχρονος Έλληνας αεροπόρος δεν πέφτει από αλαζονεία, υπέρμετρη φιλοδοξία δηλαδή ένα είδος ύβρεως, αλλά ξαναγυρνώ στη Β. Θεοδώρου παραφράζοντας «στο βωμό της θυσίας για να προασπίσει (αμυντικά δρώντας) τα πατρογονικά ιδεώδη» αφήνοντας παρακαταθήκη στους νεώτερους, περάσετε την τάφρο, (εκλαμβάνεται και σαν χωροταξικός προσανατολισμός έξω από την τάφρο και τα τείχη της πόλης. «με χέρι σταθερό δρέψετε τον καρπό που» ο καρπός από το συμβολικό δέντρο του μνημείου είναι ένας συνδυασμός φλόγας και κύματος που χαρακτηρίζει την ελληνική εστία αλλά και την ιστορία της πάτριας γης που περιβάλλεται από θάλασσα. «Κέρβεροι φυλάγαν», Κέρβεροι στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι μαχητές των αιθέρων αεροπόροι. Μην επιτρέψετε στο ενάντιο πάθος να σας το απαγορεύει. Το ερμήνευσα με το αυτονόητο πάθος για την προστασία των ιδεωδών του έθνους στο πλαίσιο πάντα της ειρηνικής γειτνίασης και της όποιας ενάντιας αμφισβήτησης κεκτημένων με θυσίες και από τον αέρα με την προτροπή, συνεχίστε σεμνοί, εκλαμβάνω την αναγκαιότητα συνεχούς αφύπνισης.

ΝΕΑ ΦΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Τελειώνοντας το βιβλίο του ο Λακαριέρ παραθέτει έναν διάλογο φανταστικό που έχει με τον μυθολογικό υπερήρωα. Ίκαρος- «…εκείνος, όμως θα μπορέσει να σου μιλήσει για την Κρήτη, αφού συνέχεια έχεις αυτή τη λέξη στο στόμα. Ξέρει τα πάντα για την Κρήτη, για το Μίνωα, για την Πασιφάη και για το Μινώταυρο. Εγώ δεν ξέρω πια τίποτα για την Κρήτη εκτός από το ότι αποτελεί μέρος μιας άλλης ζωής. Φεύγοντας από εκεί, μπορεί να έχασα τη ζωή μου, αλλά κέρδισα την αθανασία». Αυτή την αθανασία που αντανακλά τη μυθολογική ιστορία του νησιού μας δυστυχώς δεν την αξιοποιούμε ούτε παιδαγωγικά, ούτε κοινωνικά, πολιτισμικά και φυσικά τουριστικά. Γι’ αυτό το λόγο η έμπνευσή μου ήταν προσδιορισμένη ως αναγκαιότητα χωροχρονική στην αρχή του νέου αιώνα αλλά με διαχρονική επίκληση για ένα έργο εκλεκτικίστικο όπου θα συνυπήρχαν ταυτόχρονα, το συμβολικό στοιχείο, το προσαρμοσμένο αρχαίο ελληνιστικό μπαρόκ (βλέπε ζωφόρο ναού της Περγάμου, Βερολίνο) με εκείνο ενός αναπαραστατικού σουρεαλισμού. Συνύπαρξης δηλαδή του κορμιού πέφτει σαν σε ελεύθερη πτώση μπρούμυτα με τα χέρια σε κίνηση χιαστί, και όπου οι ρίζες του δέντρου-πυρσού είναι σχοινιά-παλαμάρια (δείγμα του θαλασσινού προσανατολισμού). Οι φλόγες-κύματα θυμίζουν την πολύπαθη ιστορία της Κρήτης και το μνημείο αυτό βρήκε θεματικό “ισοδύναμο” μερικά χρόνια αργότερα στο ποίημα του Δημήτρη Κακαβελάκη “Κρήτη όνειρο μέγα” «Η Κρήτη όνειρο μέγα/Πάνω του φλόγες να το κατακάψουν/ όμως η Κρήτη θεμέλιο μαρτυρίας/ φλόγες σβήνει με αντι-στάσεις και ανα-κράξεις ειρήνης/ Τάλως Μίνως Ταύρος σφαδάζουν Δίας φευγάτος Ευρώπη στον Αδη…» φωτιά και τα κύματα που έπεσε ο Ίκαρος που φωτογραφίζεται στην ίδια ποιητική συλλογή.
«Kύματα ορμής/ κύματα στροφορμής/ μαζί με κύματα ήχου/ με την περιπέτεια να μένει μεσοπέλαγα Χωρίς τροπίδα.»
Ο σπουδαίος Χανιώτης ποιητής που σήμερα μιλάει στη διοργανωμένη από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. τιμητική εκδήλωση για τον μέγα θεατράνθρωπο, Κώστα Γεωργουσόπουλο σε μια βιωματική προσέγγιση στην προσωπικότητα και το έργο του, προβάλλεται από τους διοργανωτές με την αυτονόητη-μόνο-ιδιότητα του ως δημοσιογράφος προφανώς ερήμην του (το διασταύρωσα) αποσιωπάται η καταξιωμένη ιδιότητα του ποιητή, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Ο Δ. Κακαβελάκης έχει δημοσιεύσει πάνω από 20 εξαιρετικές ποιητικές συλλογές, σύγχρονης πρωτοποριακής μορφής μεταξύ αυτών και η “Αβυσσος” που χαρακτηρίστηκε από τον Γιώργο Μπαμπινιώτη «επανάσταση της γραφής». Αλήθεια, πόσο πρέπει να γράψει κανείς για να θεωρηθεί αξιόλογος ποιητής;

ΑΠΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ: ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ
Από το ποίημα του Δ. Κακαβελάκη “τα πιο νέα Μαθηματικά” «Πέλαγος βαθύ καταπίνει/ σπασμένο κουπί/ Που υπερ-υψωμένο/ Χτυπά ατσαλένια φτερά/ Που κατεβαίνουν χαμηλά/ Από τα ουρανού τη σκεπή… Να φωτίσει ενάντια/ Σε νέες γεωστρατηγικές που μέσα τους/ Χάνονται με προσταγές/ Τα σχήματα Γεωμετρίας.». Οταν η μακρόχρονη ενασχόλησή μου, απέδωσε ένα σύνθετο εντελώς πρωτότυπο, που δε μοιάζει σε κανένα μοντέλο θεματικής-μορφολογικής γλυπτής διατύπωσης, και έγιναν τα αποκαλυπτήρια του στις 21/5/2010, ο κόσμος είδε ένα έργο πόνημα στη διαχρονική χρήση της μαθηματικής χρυσής τομής δηλαδή του Λόγου Φ.1/1.618 (φυσικά χωρίς να μπορεί άμεσα να το αποδείξει.) Το έργο στηρίζεται σε ένα διπλό βάθρο-συνδυασμός σφαιρικού, κυβικού ύψους 2 m. Και πάνω σε αυτό ξεδιπλώνεται το δέντρο που περιέγραψα 1μ.74cm με εγγεγραμμένη την σπειροειδή ανέλιξη της κίνησης ενός κινητήρα αεροπλάνου. Μετά το τέλος του δέντρου-πυρσού, ξεκινά η πλαστική σύνθεση του νεαρού άνδρα (Ίκαρου) με σπασμένα φτερά σε διαγώνια και εναλλαγή κυμάτων στροφορμής με σχηματοποιημένες φλόγες. Η εναλλαγή αυτή πλήρες-κενό δημιουργεί την αίσθηση του πυρσού, που ανάβει διαρκώς στη μνήμη αυτών που έπεσαν μέσα από τα «ατσαλένια φτερά», δηλαδή την πολεμική μας αεροπορία. Χρυσή τομή του πάνω μέρους 2.81+1.74 Σύνολο ορειχάλκινου έργου 4.55 από το έδαφος 6,55, ένα έργο μεγάλο αλλά όχι υπερβολικό αφού η αρχαιοελληνική αντίληψη του μέτρου, αλλά και η έκταση της πλατείας με τα σχεδιασμένα κεκλιμένα που αναγράφονται οι 61 νεκροί αριστερά και δεξιά δεν το επέτρεπε. Έτσι κι αλλιώς η προβολή του τρισδιάστατου βιταλιστικού έργου με το ιδιαίτερο ντεκουπάρισμα συμβολικά απαραίτητα αλλά παράλογα στην πρώτη ματιά. (το γλυπτό δεν είναι ούτε ανάγλυφο ούτε επίπεδη ζωγραφική για να μείνει μετέωρη σχεδιαστικά η μορφή που πέφτει άρα, αφού δεν αναπαριστάται οπτικά το κενό της πτώσης χρειάζεται ένα εύρημα σύνδεσης με τη γη.)

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΤΙΚΑ Η ΤΙΜΗ
Για το έργο αυτό έχω ακούσει τόσο διαφορετικές απόψεις αφού η πολυσημία του όπως αναφέρθηκα απαιτούν αντίστοιχη ευαισθητοποίηση και προφανώς γνώση πλαστικών Τεχνών (δεν είναι π.χ. σαν τον Καγιαλέ που είναι ευανάγνωστη η ρεαλιστική του σύλληψη). Από την υμνητική άποψη του Νίκου Κούνδουρου(4) του γνωστού σκηνοθέτη, άγνωστου ως γλύπτη, το 2010 το χάζευε ώρα πολύ, συνάδελφοι όπως ο διακεκριμένος ζωγράφος Γιάννης Κλέαρχου Μαρκαντωνάκης (ζει στο Παρίσι) ό οποίος είπε «Γιάννη έκανες ένα παγκόσμιο έργο», μέχρι την υπάλληλο του βιβλιοπωλείου «είναι το γλυπτό μου, το ζω καθημερινά» ή οι απόψεις άλλων «αλλά και δεν καταλαβαίνω τι παριστάνει… μου αρέσει αλλά είναι περίεργο…» Αλήθεια, σε μια εποχή που και στην Κρήτη αναζητούμε επιχειρηματικές προτάσεις πρωτοτυπίας και καινοτομίας για να προσελκύσουμε ποιοτικό τουρισμό, γιατί να μην δίνουμε κίνητρα υλοποίησης και γλυπτών μνημείων που να μας συνδέουν και με το λαμπρό ιστορικό-μυθολογικό παρελθόν μας, έργα ποιότητας και μόχθου και όχι φυσικά σαν αυτό που έγινε για να τιμηθεί ο σύγχρονος Ίκαρος, ήρωας Κωνσταντίνος Ηλιάκης στην Κάρπαθο. Ένα πελώριο από μπετόν έργο! Που φτιάχτηκε σε ένα μήνα!! Ενώ το μνημείο πεσόντων αεροπορίας το “Σύμπλεγμα του Ίκαρου” (σχέδια, μακέτες έργο στο χαρτί, το γύψο τον μπρούντζο ξεπέρασε τις 3.000 ώρες δουλειάς.

Σημειώσεις:
(1) Από τη συλλογή “μειλίγματα” «Διάττων», Αθήνα 1990.
(2) Εύπλαστη προς κάθε κατεύθυνση και ένπλαστη φυσικά γι’ αυτό και η δήλωση του προέδρου της Ενωσης Αποστράτων Αεροπόρων Χανίων, αντιπτερ. ιπτάμενου Ε.Α. Αντώνη Καμπιανάκη έχει ιδιαίτερη σημασία. «Σε πείσμα των καιρών σε μια χώρα την Ελλάδα του 2015 που είναι αφιλόξενη για τους πολίτες της δηλώνουμε πως δεν ξεχνάμε την ιστορία και τους αγώνες, τις αγωνίες που βιώσανε οι νεκροί και με τις θυσίες τους».
(3) Επίσης υπήρχαν 3 αρχιτέκτονες, ο δήμαρχος Χανίων κ. Βιρβιδάκης και δυο εκπρόσωποι από Χανιά και Αθήνα των αποστράτων αεροπόρων αξιωματικών.
(4) Το Εικαστικό Εργαστήρι του Δήμου Χανίων, τον Μάιο του 2010, τίμησε τον Νίκο Κούνδουρο με έκθεση των μαθητών του με θέμα τις ταινίες του. Ημουν επιμελητής της έκθεσης.


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα