Γράφει ο ΔΗΜ. ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗΣ
JOHN J. MEARSHEIMER, καθηγητής πολιτικής επιστήμης και συνδιευθυντής προγράμματος Διεθνούς Πολιτικής Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου
Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, Δοκίμια πολιτικής θεωρίας και επιστήμης διευθυντής σειράς: Χάρης Βλαβιανός
Η αλήθεια για το ψέμα στη διεθνή πολιτική σκηνή
Ενα αποκαλυπτικό και τολμηρό βιβλίο ενός από τους κορυφαίους σύγχρονους πολιτικούς επιστήμονες της Αμερικής, που ερεύνησε και τεκμηρίωσε. Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα.
Για να τολμήσει να πει την αλήθεια για το ψέμα στη διεθνή πολιτική. Αλλά και για τα ψέματα που λένε οι ηγέτες για να παραπλανούν τους λαούς τους για εξουσιαστικές σκοπιμότητες και συμφέροντα.
Ο καθηγητής Μερσχάιμερ, ουσιαστικά, απορρίπτει το πολιτικό ψέμα, έστω κι αν αυτό σε κρίσιμες συγκυρίες μπορεί να συντελέσει σε αποφυγή κακού όπως π.χ. αναφέρει στο συμπέρασμά του ο συγγραφέας με την περίπτωση του Τζων Κένεντυ που λέει ότι: «πότε – πότε έχει νόημα να λένε ψέματα οι ηγέτες στους πολίτες όπως καλώς είπε (ο πρόεδρος Κένεντυ) ψέματα στον αμερικανικό λαό για τη συμφωνία που έκλεισε με τους σοβιετικούς για τους πυραύλους Jupiter στην Τουρκία. Αφού το ψέμα βοήθησε στη διευθέτηση της κρίσης των πυραύλων στην Κούβα και απέτρεψε ένα πιθανό πόλεμο ανάμεσα στις δύο αντίπαλες, τότε, πυρηνικές δυνάμεις.
Ομως, δεν απαλάσσει την ψευδολογία του Μπους για τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, προειδοποιώντας για τη συνεχιζόμενη κινδυνολογία (με τρομοκράτηση των αμερικανών) βασικά πολιτών για την ασφάλειά τους, ως δικαιολογία και για άλλες πιθανές “σταυροφορίες”. Με αποτέλεσμα τη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών αλλά και στην πρόκληση νέων καταστροφών, όπως το Ιράκ και το Βιετνάμ…»
Ομως, το βιβλίο “Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα” αφορά άμεσα και την ελληνική πολιτική πραγματικότητα (ιδιαίτερα τώρα, με τη βαριά κρίση που έχουν δημιουργήσει εδώ και χρόνια τα ζημιογόνα ψέματα των ηγετών μας). Για να μην ξέρει μεθαύριο που θα ψηφίσει ο λαός μας πού υπάρχει αλήθεια μέσα στο τόσο πολιτικό ψεύδος!
Ο Τζον Τζ. Μερσχάιμερ (καθηγητής πολιτικής επιστήμης και συνδιευθυντής του προγράμματος διεθνούς πολιτικής ασφάλειας στο πανεπιστήμιο του Σικάγου) είναι ένας από τους αμερικανούς πανεπιστημιακούς που τολμούν με επιστημονική εγκυρότητα και ευθύνη να λένε την αλήθεια.
Αυτός, λοιπόν ο τολμών την αλήθεια καθηγητής εξέδωσε ένα βιβλίο εξόχως αποκαλυπτικό ως προς την Αλήθεια για το ψέμα, στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Τίτλος του βιβλίου αυτού, του καθηγητή Μερτσχάιμερ είναι ο εξής: “Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα”.
Το βιβλίο αυτό πρωτοκυκλοφόρησε στην αγγλική γλώσσα το 2011 από τις εκδόσεις Oxford University Press, Νέα Υόρκη.
Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε τον Μάρτη 2012 σε ελληνική μετάφραση της Νίνας Μπουρή από τις εκδόσεις Πατάκη στη σειρά “Κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες” που τη διευθύνει ο δρ. Φιλοσοφίας, ποιητής και εκδότης του περιοδικού “ποιητική” Χάρης Βλαβιανός.
ΜΕ ΤΟΛΜΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΨΕΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Ομως, η πνευματική και επιστημονική τόλμη του καθηγητή Μερσχάιμερ εκφράσθηκε με δύο ακόμα σημαντικά βιβλία του:
α) “Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων” του απονεμήθηκε το βραβείο Joseph Lepgold Book Prize και
β) Το μπεστ σέλερ των New York Times με τίτλο: “Το ισραηλινό λόμπι και η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ” που έχει μεταφραστεί σε 19 γλώσσες στον κόσμο.
Ενα γεγονός όχι αδικαιολόγητο, αφού οι πολιτικοί στον κόσμο όλο, αλλά και στη χώρα μας από αρχαιοτάτων χρόνων ψεύδονται συνεχώς και ασύστολα. Για να φθάνουν τα ψέματα τους όπως οι ψευδολογίες των τελευταίων χρόνων που έχουν ειπωθεί (με πειστικότητα) έχουν δημιουργήσει τεράστιες και ανεπανόρθωτες καταστροφικές ζημιές στον ελληνικό λαό και στη χώρα.
ΤΡΑΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΨΕΥΔΟΛΟΓΙΑ
Για να φθάσουμε τώρα -για αυτά τα ψέματα και τις τραγικές συνέπειες τους σ’ ένα μεγάλο εθνικό αδιέξοδο. Μια βαρειά κρίση που μας “έριξε” σε αναγκαστικές εκλογές (Κυριακή 6 Μαΐου) χωρίς και την κρίσιμη αυτή ώρα να γνωρίζουμε την πραγματική αλήθεια. Αντίθετα έχουν συσσωρευτεί βουνά ψέματα χωρίς να μπορούμε να διακρίνουμε ανάμεσα σε σωρούς από λευκά – γκρι και μαύρα σύννεφα σε ποια συστάδα με σύννεφα βρίσκεται η αλήθεια.
Για να ψάχνουμε όλοι εμείς ενώ βουλιάζουμε λίγα βήματα πριν να ψηφίσουμε στους βυθούς της πολιτικής και ιδιαίτερα της κομματικής ψευδολογίας.
ΒΑΡΥ ΤΟ ΨΕΜΑ ΠΟΥ ΛΕΝΕ ΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΣΤΟ ΛΑΟ ΤΟΥΣ
Γι’ αυτό το μείζονος σημασίας θέμα της σύγχρονης πολιτικής πράξης – που έχει συνταυτιστεί με το ψεύδος γεννιέται το κρίσιμο ερωτηματικό που λέει: «μπορούμε να καταδικάσουμε ανεξαρτήτως δεδομένων, γενικά όλους τους πολιτικούς; είναι γι’ αυτούς το ψέμα ο βασικός τρόπος παραπλάνησης των πολιτών;»
Ομως, καμιά διάκριση δεν είναι ίσως πιο σημαντική από αυτήν ανάμεσα στο ψέμα που απευθύνεται προς μια άλλη χώρα και στο ψέμα που απευθύνει κάποιος ηγέτης στον ίδιο το λαό του.
Ενα αδιάψευστο γεγονός, το οποίο εμείς εδώ στην Ελλάδα, το είχαμε βιώσει ατομικά και συλλογικά εδώ και έξι ολόκληρα ΚΑΥΤΑ χρόνια, για να μην αναφερθούμε στα συνεχή πολιτικά ψεύδη που ήταν κυρίαρχα από την αρχή της δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους μας, κατά περίσταση και περίπτωση.
Γι’ αυτό το μεγάλο πρόβλημα της ψευδολογίας των πολιτικών στη διεθνή πολιτική σκηνή που το πραγματεύεται επιτυχώς στο βιβλίο του ο καθηγητής Μερσχάιμερ έγραψε ο πρόεδρος του παρατηρίου Ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα εξής:
«…Οι ηγέτες μπορούν να πουν ψέματα ο ένας στον άλλον χωρίς σοβαρές επιπτώσεις. Σπανιότερα όμως από όσο θα υπέθετε κανείς. Ωστόσο, όταν οι ηγέτες ψεύδονται στους πολίτες της… μπορεί να προκληθεί μεγάλη ζημιά, ιδιαίτερα στις δημοκρατίες».
Επίσης ο Moises Naim του αμερικανικού ιδρύματος Garnegie για τη διεθνή ειρήνη γράφει ότι για το πολύ ή λίγο ψέμα στη διεθνή πολιτική σκηνή, ο Τζον Μερσχάιμερ απαντά σε εκρηκτικά ερωτήματα στο βιβλίο του με τόλμη και πρωτοτυπία με την οξυδερκή μελέτη του που τον κατατάσσει σ´ έναν από τους πλέον προκλητικούς στοχαστές του κόσμου.
ΠΡΩΤΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΥ ΘΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ
Ακόμα, όμως, το βιβλίο αυτό αποτελεί την πρώτη συστηματική ανάλυση του ψεύδους ως εργαλείον διακυβέρνησης. Ενα βιβλίο που θα αλλάξει τις αντιλήψεις μας σχετικά με το γιατί λένε ψέματα οι ηγέτες κρατών και οι κυβερνήσεις τους.
Το βιβλίο αυτό έχει περιεχόμενα, πρόλογο, εισαγωγή και 9 κεφάλαια, τα εξής:
1) Τι είναι ψέμα; 2) απογραφή διεθνών ψευδών, 3) ψεύδη μεταξύ κρατών, 4) κινδυνολογία, 5) στρατηγικές συγκάλυψης 6) εθνικιστικοί μύθοι, 7) φιλελεύθερα ψεύδη 8) τα αρνητικά της διεθνούς ψευδολογίας 9) συμπέρασμα…
Στον πρόλογό του ο Τζον Μερσχάϊμερ γράφει, ότι: «Με δεδομένη την έλλειψη υλικού περί της διεθνούς ψευδολογίας και με το μεγάλο ενδιαφέρον που φαίνεται να υπάρχει για το θέμα, αποφάσισα να μετατρέψω ένα αδημοσίευτο άρθρο μου για το ψεύδος σε βιβλίο. Με στόχο να παρουσιάσω κάποιο πλαίσιο ανάλυσης που ίσως να μας βοηθήσει να οργανώσουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε για το Ψέμα στη διεθνή πολιτική…
Οπως συνέβη με τα βασικά πρόσωπα της κυβέρνησης Μπους που άσκησαν έντονη πίεση στις Ηνωμένες Πολιτείες να εισβάλουν στο Ιράκ. Υποστηρίζοντας τη βεβαιότητά τους πως ο Σαντάμ Χουσεΐν είχε στην κατοχή του όπλα μαζικής καταστροφής, με βάση αδιάσειστα στοιχεία. Με δημιουργία χορού πολεμόχαρων φωνών που συνέβαλαν να πειστούν πολλοί αμερικανοί ότι ήταν απαραίτητο να γίνει αφοπλισμός του Ιράκ και να φύγει ο Σαντάμ. Για να θεωρηθεί, σύμφωνα με την άποψη αυτή, αυτός ο πόλεμος αναγκαίος και όχι ως πόλεμος επιλογής…»
Η ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟ ΙΡΑΚ
Ομως, αυτός ο πόλεμος που επισώρρευσε τόσα δεινά στον ήδη βασανισμένο ιρακινό λαό αλλά και στους επιτιθέμενους στρατούς, με παράλληλη καταστροφή ενός από τους αρχαιότερους πολιτισμούς, στηρίχθηκε σ´ ένα υπερ-υψούμενο πολιτικό ψεύδος, στο οποίο συμμετείχε και η Αγγλία με πρωθυπουργό, τότε, τον κ. Μπλερ αλλά και άλλους ευρωπαϊκούς λαούς οι οποίοι ανοιχτά υποστήριξαν αυτό το τεράστιο ψεύδος, ενώ, άλλοι λαοί το κατηγόρησαν φαινομενικά, ενώ το συγκάλυψαν ουσιαστικά για να τηρήσουν τα προσχήματα…
ΑΛΛΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΨΕΜΑ;
Ο καθηγητής- συγγραφέας του βιβλίου “Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα και η αλήθεια για το ψέμα στη διεθνή πολιτική σκηνή” το διατυπώνει (σελ. 35-43) και τα κάτωθι για τον ορισμό του:
“Το να λέει κάποιος την αλήθεια (truth telling) σημαίνει πως κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να περιγράψει τα γεγονότα και να πει μια ιστορία με ευθύτητα και ειλικρίνεια…
Το κρίσιμο όμως σημείο είναι ότι αυτός που λέει την αλήθεια καταβάλει συνειδητή προσπάθεια να ξεπεράσει τις όποιες προκαταλήψεις ή τα όποια εγωϊστικά κίνητρα μπορεί να έχει ώστε να εκθέσει τα σημαντικά για την υπόθεση γεγονότα όσο πιο αμερόληπτα μπορεί. Αντιθέτως, η παραπλάνηση (deception) έγκειται στο ότι κάποιος κάνει ηθελημένα κινήσεις που έχουν σκοπό να εμποδίσουν τους άλλους να μάθουν την πλήρη αλήθεια για ένα συγκεκριμένο θέμα.
Με το ψέμα (lying) να είναι όταν κάποιος διατυπώνει μια δήλωση που γνωρίζει ή που υποπτεύεται ότι είναι ψευδής, με την ελπίδα ότι οι άλλοι θα πιστέψουν πως είναι αλήθεια. Με το ψέμα να είναι μια ενεργητική πράξη που στοχεύει στην παραπλάνηση του κοινού στόχου.
Με το ψεύδος, τη διαστρέβλωση ή την απόκρυψη πληροφοριών, συμπερασματικά, να βρίσκονται σε αντιδιαστολή με την Αλήθεια.
Μάλιστα με την καταισχύνη που επιφέρουν τα περισσότερα είδη ψεύδους, οι ηγέτες όταν πιστεύουν ότι υπάρχει σοβαρός λόγος να παραπλανήσουν μια άλλη χώρα ή τους πολίτες της συνήθως προτιμούν τη διαστρέβλωση και την απόκρυψη αντί του ψέματος. Γιατί κανείς δεν θέλει να τον αποκαλέσουν ψεύτη ακόμη κι αν το ψέμα του είναι για καλό σκοπό… Ομως, τα ψέματα στη διεθνή αλλά και στην εθνική σκηνή κάθε χώρας δημιουργούν, βασικά, μεγάλα προβλήματα είτε στη χρονική συγκυρία που λέγονται, είτε στον μετέπειτα χρόνο των, συνήθως, δυσμενών συνεπειών τους…
ΑΠΟ ΤΟ 1870 ο ΜΠΙΣΜΑΡΚ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΕΙΣ ΑΡΧΙΣΕ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΙΣΧΥΡΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
Ο καθηγητής και συγγραφέας του βιβλίου “Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα (και η αλήθεια για το ψέμα στην διεθνή πολιτική σκηνή)” στο τελευταίο ένατο κεφάλαιο του βιβλίου του αναφέρει παραδείγματα για μεγάλα ψέματα που βοήθησαν τους ψευδόμενους και ζημίωσαν φοβερά, τους άλλους που παρασύρθηκαν από αυτά.
Συγκεκριμένα αναφέρει διάφορα παραδείγματα για να πει: «Μάλλον το καλύτερο παράδειγμα όπου το ψέμα βοήθησε σημαντικά μια χώρα να αλλάξει την ισορροπία των δυνάμεων ήταν οι ψευτιές του γερμανού καγκελάριου Μπίσμαρκ.
Ψευτιές που εξώθησαν τη Γαλλία να μπει σε πόλεμο με την Πρωσία το 1870. Με την Πρωσία να κερδίζει μια αποφασιστική νίκη που οδήγησε στη δημιουργία μιας ισχυρής Γερμανίας στην καρδιά της Ευρώπης.
Εν τούτοις το ψέμα δεν λειτουργεί πάντα, γιατί, τώρα, οι ηγέτες είναι δύσκολο να ξεγελάσουν ξένες χώρες σε διακρατικό επίπεδο…
Βασικά, είναι πιο εύκολο για έναν ηγέτη να πει ψέματα στους πολίτες του- επειδή ο λαός έχει την προδιάθεση να εμπιστεύεται την κυβέρνησή του.
Αλλά, τελικά, ούτε τα ψέματα προς συμπολίτες και λαό πιάνουν πάντα…»
ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΟΙ ΣΕ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΨΕΥΔΟΛΟΓΙΑ
Σε όλη, όμως, αυτή την πραγματικότητα της διεθνούς αλλά και της κάθε εθνικής εξωτερικής και εσωτερικής ψευδολογίας τι να πούμε εμείς, σαν χώρα που τώρα δοκιμάζεται τόσο οδυνηρά για τις αμέτρητες εσωτερικές και εξωτερικές ΨΕΥΔΟΛΟΓΙΕΣ των εκάστοτε ηγεσιών μας, οι οποίες τελικά, μας έχουν οδηγήσει σ’ ένα πολύχρονο ψευδολογικό πολιτικό τοπίο. Για να φθάσουμε τώρα νά ’μαστε βουλιαγμένοι στη μολυσμένη λίμνη του ελληνικού ψευδολογισμού. Με το λαό, τώρα, ένα βήμα πριν από την κάλπη να μην ξέρει ποιο κόμμα βρίσκεται πιο κοντά στην πολιτική αλήθεια ή πιο μακριά από την ακύρωσή της.
Τέλος το βιβλίο αυτό, γραμμένο με τόλμη αλλά και με μεγάλη προσοχή, βάζει στο τέλος του συμπεράσματός του το καυτό ερώτημα: «Τι μαθήματα μπορούμε να πάρουμε για τη μελλοντική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ από αυτή την εξέταση της διεθνούς ψευδολογίας;»
Για να εκθέσει ένα πολύ επικίνδυνο σκεπτικό για το μέλλον, λέγοντας, τελικά, ότι:
«…Με δεδομένο το πόσο ασφαλής είναι στην πραγματικότητα η Αμερική, ο μόνος τρόπος για να δικαιολογήσουν οι ηγέτες της τις φιλόδοξες παγκόσμιες σταυροφορίες είναι να πείθουν τον αμερικανικό λαό ότι κάποια σχετικά ασήμαντα προβλήματα αποτελούν στην πραγματικότητα τρομερούς και αυξανόμενους κινδύνους».
ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ
«Επομένως, με δεδομένες τις παγκόσμιες φιλοδοξίες της Αμερικής θα πρέπει να περιμένουμε να αποτελεί η κινδυνολογία μόνιμο χαρακτηριστικό του λόγου περί εθνικής ασφαλείας της χώρας μέσα στα επόμενα χρόνια. Με τα νέα αυτά να είναι άσχημα, διότι η κινδυνολογία όχι απλώς διαβρώνει τους δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καταστροφές όπως το Ιράκ και το Βιετνάμ…»
Για να πούμε με τη σειρά μας: Ελληνες δημοκράτες γρηγορείτε και συνεγερθείτε, με ελληνική ευθύνη, μπροστά στις κάλπες της 6ης Μαΐου. Ο οικονομικός πόλεμος που μας βομβαρδίζει από όλες τις πλευρές, πρέπει να μας δώσει δύναμη αντίστασης πέρα από πολιτικά ψεύδη των πολιτικών κόσμου, Ευρώπης, Ελλάδας και πέρα από αποπροσανατολισμούς και παραπλάνησης. Χρέος ελληνικό, για καθένα μας να αναζητήσουμε τη δική μας αλήθεια!
