Μέρος B?
Γράφουν οι: καθηγητής ΚωνσταντΙνος ΖοπουνΙδης
Πολυτεχνείο Κρήτης
δρ ΧρΗστος Μ. ΛεμονΑκης
μέλος του Εργαστηρίου Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης και επιστημονικός συνεργάτης
Τμ. Χρηματοοικονομικής & Ασφαλιστικής Επιστήμης, ΤΕΙ Κρήτης.
Χαρακτηριστικά και αναπτυσσόμενη κριτική
Αρκετές φορές υπογραμμίζεται η ολιγωρία του πολιτικού προσωπικού της χώρας στην αντιμετώπιση της κρίσης. Επιπλέον, καταλογίζεται σε αυτό το γεγονός ότι βρίσκεται πάντοτε ένα βήμα πίσω από τις εξελίξεις και δεν υπάρχει ξεκάθαρη στοχοθέτηση για το ποια κατεύθυνση είναι η πλέον κατάλληλη, λαμβάνοντας υπόψη την κρισιμότητα των καιρών. Στην ίδια προοπτική φαίνεται ωστόσο, να κινούνται και οι προτεινόμενες από το ΔΝΤ πολιτικές, λαμβάνοντας υπόψη τα σημερινά στοιχεία της ελληνικής πραγματικότητας.
Σαφώς, δεν μπορεί κανείς να μην εκθειάσει το γεγονός ότι μερικές από τις ορθές πολιτικές που έπρεπε να έχουν ληφθεί εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα, έρχεται σήμερα το ΔΝΤ να τις προωθήσει, μέσω των χρηματοδοτικών του εργαλείων, υπαγορεύοντάς τις ουσιαστικά. Σαφώς θετική προσέγγιση λαμβάνουν και οι προτάσεις του για αυξημένη παραγωγικότητα της εργασίας, μείωση της γραφειοκρατίας στον δημόσιο τομέα, ενίσχυση της διαφάνειας, πάταξη της φοροδιαφυγής κ.ά.
Η κυρίαρχη όμως θεώρηση εντοπίζεται στην υιοθέτηση ενός προγράμματος ´κονσέρβα´, μη συμβατού σε σχέση με τα χαρακτηριστικά, τα δεδομένα και τις αντοχές της ελληνικής οικονομίας, το οποίο αποδεδειγμένα δεν έχει φέρει αποτελέσματα ήδη στα δύο χρόνια λειτουργίας του. Άλλωστε, γεγονός είναι ότι το ελληνικό πρόβλημα ενώ αποτελεί -από μόνο του- ένα case study, σε σχέση με τα χαρακτηριστικά και το επίπεδο δυσκολίας του (ήδη διδάσκεται σε πολλές Οικονομικές Σχολές σε Πανεπιστήμια των Η.Π.Α.), δεν φάνηκε να δίνεται εξ αρχής η δέουσα σημασία και ανάλυση όλων των επιμέρους συνιστωσών του από μέρους και του ΔΝΤ.
Ειδικότερα μπορούν να αναφερθούν τα εξής στοιχεία:
Οι συνεχείς επανεκτιμήσεις στις προβλέψεις του ΔΝΤ, είναι πλέον θεσμός. Αποτέλεσμα αυτού είναι να εντείνεται το κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας στη χώρα. Παρά το κούρεμα των ομολόγων και μετά από τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις του ΔΝΤ, δημιουργείται ένα ´χρηματοδοτικό κενό´ της Ελλάδας κατά την περίοδο 2015 – 2020 ύψους από 32 δισ. έως 67 δισ. , γεγονός που καλλιεργεί το έδαφος για την ανάγκη και νέου, τρίτου πακέτου διάσωσης! Στη νέα έκθεση, υπό ένα δυσμενές σενάριο, η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ ενδέχεται να ξεπεράσει το 171% το 2014, έναντι των αρχικών εκτιμήσεων για διαμόρφωσή στα επίπεδα του 160%. Υπάρχουν ελάχιστες προβλέψεις, τις οποίες το ΔΝΤ να έχει ορθώς εκτιμήσει.
Προβλέψεις πολλών αναλυτών σημειώνουν ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο και η δυναμική που έχει προσλάβει, σε συνδυασμό με την ύφεση, απειλούν τη συνοχή του κοινωνικού ιστού και τη σταθερότητα της χώρας. Η όξυνση της ελληνικής κρίσης δημιουργεί σημαντικά γεωστρατηγικά προβλήματα και ενδεχομένως να αποτελέσει πηγή έντασης και αποσταθεροποίησης στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Αυτές τις παραμέτρους δεν φαίνεται να τις λαμβάνουν υπόψη στο ΔΝΤ, σε συνδυασμό βέβαια και με τις συνέπειες της πολιτικής του σε όλο τον ευρωπαϊκό Νότο, που φαίνεται να ακολουθεί την πορεία της Ελλάδας πολύ σύντομα.
Στον εργασιακό τομέα, η εμμονή του ΔΝΤ στη δημοσιονομική προσαρμογή οδήγησε σε σημαντική αύξηση της ανεργίας στη χώρα μας, με το ποσοστό της τον Ιανουάριο του 2012 να ανέρχεται στο 21,8% έναντι 14,8% τον Ιανουάριο του 2011 και 21,2% τον Δεκέμβριο του 2011, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οδηγώντας τη χώρα σε κοινωνικό αναβρασμό και ανατρέποντας όλα τα σενάρια των εκτιμήσεων από μέρους του ΔΝΤ. Όσο βυθίζεται η χώρα στην κρίση τόσο θα διαιωνίζεται το σπιράλ της ύφεσης και του αδιεξόδου. Τώρα το ΔΝΤ, αλλάζει τις προτεραιότητές του, προκρίνοντας τη λύση της επιτάχυνσης στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, σε βάρος της δημοσιονομικής πολιτικής.
Από την άλλη, ενώ το ευρώ θα έπρεπε να είχε προστατεύσει την ελληνική οικονομία από τον πληθωρισμό, βλέπουμε τις τιμές των προϊόντων να αυξάνονται. Αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο επειδή η ελληνική αγορά δεν είναι ανταγωνιστική. Το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας αντιμετωπίστηκε τα προηγούμενα χρόνια με αυξήσεις στους ονομαστικούς μισθούς πάνω από τα όρια της οικονομίας. Το ΔΝΤ δεν φαίνεται να έχει προσδώσει τη δέουσα σημασία στον προσδιορισμό και την εκτίμηση των παραμέτρων ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της εργασίας, πέραν αυτής που υπαγορεύεται μέσω της μείωσης των μισθών. Επιπλέον, δεν υπάρχει σε κανένα μνημόνιο οποιασδήποτε μορφής διασύνδεση της ανάπτυξης μέσω των επενδύσεων και της ανταγωνιστικότητας της εργασίας.
Σημαντικές είναι και οι παρεμβάσεις στην εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας, όπου το ΔΝΤ ουσιαστικά εμφανίζεται να προασπίζεται τα συμφέροντά του, προκρίνοντας τα κόμματα που στηρίζουν το πρόγραμμα προσαρμογής. Υπό διαφορετικές συνθήκες αυτό θα αποτελούσε κατάφωρη και νομικά ´κολάσιμη´ παραβίαση του διεθνούς παράγοντα στα τεκταινόμενα της Ελληνικής πολιτικής ζωής.
Τέλος, αναφέρεται από πολλούς τελευταία η ανάγκη ενός σχεδίου Μάρσαλ για την Ελλάδα. Ο επικεφαλής αναλυτής της Τράπεζας της Βρέμης, Φόλκερ Χελμάγιερ τονίζει με έμφαση ότι επειδή «η Γερμανία είναι κερδισμένη από την κρίση υπάρχουν χρήματα για την τελική σωτηρία της χώρας». H πρότασή του είναι όλο και πιο ενδιαφέρουσα όταν γνωρίζουμε πλέον με σιγουριά ότι η Ιταλία και η Ισπανία βρίσκονται στο ´χείλος του γκρεμού´.
