Ρ ι ζ ί τ ι κ α (τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης)

Γράφει ο πρωτοπρεσβύτερος ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΧΥΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
Με ανείπωτη χαρά δέχτηκα το νέο πόνημα, με τον υπό παρουσίαση τίτλο ´Ριζίτικα, τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης´, του αγαπημένου και σεβαστού φίλου μου Σταμάτη Αποστολάκη, που είχε την καλοσύνη να μου στείλει και μάλιστα με εγκάρδιες ευχές στην ονομαστική μου εορτή.
Διπλή χαρά. Από ένα φίλο κι από ένα δάσκαλο. Φίλο, γιατί στην εποχή μας κι αυτό το άνθος της φιλίας, όπως και τ’ άλλα, της ντομπροσύνης, της ανθρωπιάς, του φιλότιμου, της άδολης συντροφικότητας και αγάπης, άρχισε να σπανίζει, γι’ αυτό και χαλαρώνει ο κοινωνικός μας ιστός επικίνδυνα.
Και δάσκαλο, γιατί κι ο τύπος του παλιού δασκάλου, του αφοσιωμένου, του ακούραστου, που πέρα από το φτωχικό μεροκάματο και χωρίς τη φρενίτιδα των σημερινών συνδικαλιστικών διεκδικήσεων, εργαζότανε μερόνυχτα, διαλέγοντας σαν τη μέλισσα τη γύρη από τα άνθη του λαϊκού μας πολιτισμού, για να φτιάξει το μέλι να θρέψει τις καρδιές των παιδιών, που του εμπιστεύονταν η οικογένεια και η πατρίδα. Αυτός ο δάσκαλος της παράδοσης, ο φτωχός σε υλικά αγαθά, που με επιμέλεια κι υπομονή ζητιάνευε το μετάξι της καθημερινότητας από τους μεταξοσκώληκες της πικρής ζωής, της όμορφης ζωής, του έρωτα, του γάμου, της συντεκνιάς και του θανάτου, για να υφάνει τον χρυσό χιτώνα της παράδοσης, με τον οποίο  σκέπαζε  στοργικά τα παιδικά όνειρα να μην κρυώσουν από το ψύχος της αμάθειας, της άγνοιας, της απόρριψης, της αθεΐας και των κάθε λογής αγέρηδων, που έρχονται ρεφουλιές – ρεφουλιές να ξεριζώσουν, ό,τι τίμιο και όμορφο φύτρωσε και κάρπισε με την πίστη, το μεράκι, τον κόπο και το φιλότιμο σ’ αυτόν εδώ τον τόπο.
Ενας τέτοιος αληθινός δάσκαλος, που τιμά τον τίτλο του διδασκάλου είναι ο Σταμάτης Αποστολάκης. Τιμημένος από τους απλούς ανθρώπους του λαού ολοκλήρου της Κρήτης, των ανθρώπων της έρευνας και των Γραμμάτων, αλλά και από το ανώτερο πνευματικό Ιδρυμα της Ελλάδος, την Ακαδημία Αθηνών, εξακολουθεί ακμαιότατος να πλουτίζει τις βιβλιοθήκες και τις γνώσεις μας με τα μοναδικά στο είδος τους βιβλία, που περιέχουν τον αμητό βαθιάς και επίπονης μελέτης και έρευνας και  αναφέρονται στη ζωοφόρο πολύχρωμη και πλουσιόδωρη παράδοση του κρητικού μας λαού.  
Στο βιβλίο αυτό, τυπωμένο σε (ματ χαρτί), φιλόξενο για τον αναγνώστη, ανθολογούνται στις 572 σελίδες του, 799 δημοτικά τραγούδια της Κρήτης. Μέσα σ’ αυτά, που είναι ο καθρέπτης της ψυχής του λαού μας και μέσα από αυτά αναδύονται η πνευματικότητα, η ανθρωπιά, η πίστη, η αρχοντιά, η λεβεντιά και το φιλότιμο, το γέλιο και το κλάμα, η ζωντάνια και η ομοιογένεια της ελληνικής γλώσσας και φυλής από την εποχή του Ομήρου ίσαμε τα χρόνια του Κορνάρου και των σημερινών ανώνυμων και επώνυμων, επί το πλείστον ανώνυμων, ριμαδόρων και ποιητών ώς του συνθέτη του ύμνου της Κρήτης των χρόνων της Γερμανικής κατοχής «Χίτλερ να μη το καυχηθείς».
Το βιβλίο αποτελείται από την εισαγωγή και, αφού μας δώσει το στίγμα  της έκδοσης, που δεν είναι άλλο παρά η ευγενής φιλοδοξία του συγγραφέα να παρουσιάσει ένα μόνο μέρος από την απέραντη προσφορά της Κρήτης στο δημοτικό μας τραγούδι, αναφορικά με την καθόλου δημιουργία του ελληνικού τραγουδιού και κυρίως του ριζίτικου, αναφέρεται συνοπτικά στις επιμέρους ενότητες: α) «Η μουσική των ριζίτικων τραγουδιών, β) «Συλλογείς και συλλογές ριζίτικων τραγουδιών» και γ) «Η παρούσα έκδοση», με την οποία ο συγγραφέας κλείνει την εισαγωγή του με την πεποίθηση ότι έπραξε ό,τι  μπορούσε, ώστε να συγκροτηθεί αυτό το έργο και να παραδοθεί στο αναγνωστικό κοινό όσο πιο άρτια γίνεται.
Κατόπιν ακολουθούν τα τραγούδια, που έχουν χωρισθεί σε δώδεκα ενότητες: α’) Ακριτικά – Ηρωικά, β’) Ιστορικά, γ’) Παραλογές, δ’) Ερωτικά – του Γάμου – της Ξεφάντωσης, ε’) Νανουρίσματα – Ταχταρίσματα – Παιδικά, στ’) Της Ξενιτιάς, ζ’) Μοιρολόγια – του Κάτω Κόσμου – του Χάρου, η’) Θρησκευτικά – Λατρευτικά, θ’) Γνωμικά, ι’) Ποιμενικά – Ζωοκλοπής, ια’) Εργατικά και ιβ’) Σατιρικά – Ευτράπελα.
Σε κάθε ενότητα προτάσσεται ξεχωριστό εισαγωγικό κείμενο με πολύτιμες πληροφορίες και σχόλια.  
Ακολουθεί η κατάταξη των Τραγουδιών σε μουσικές ομάδες: α’) Της Στράτας, β’) Της Τάβλας και γ’) Τα Ιδιόμελα. Και το βιβλίο ολοκληρώνεται με:
Βιβλιογραφία, πλουσιότατη – 177 αναφορές.
Ευρετήρια: α’) Κυρίων ονομάτων και β’) Τόπων.
Γλωσσάρι, εκτενές του Κρητικού ιδιώματος και η έκδοση κλείνει με Γενικό Ευρετήριο ονομάτων των τραγουδιών.    
Ο συγγραφέας επάξια θεωρεί το έργο του αυτό «έργο ζωής», για το οποίο με καύχηση σημειώνει στην Εισαγωγή του βιβλίου: «Πάνω από σαράντα χρόνια φλογίζεται κι αναφλογίζεται, με τον ίδιο πάντα ιερό πόθο ο συγγραφέας του, για να ερευνήσει τον χώρο του τραγουδιού που τον ανάθρεψε, τον άνδρωσε και δίπλα στον οποίο, τέλος, γέρασε». Ναι, αγαπημένε μου φίλε «γέρασε», μα σε αυτά τα πλούσια χρόνια που σου χάρισε ο Θεός, τρύγησες με πόθο και πόνο τους χυμούς του λαϊκού μας πολιτισμικού ανθώνα,  για να χαρίσεις στις επερχόμενες γενιές αυτό το μέλι που διαιωνίζει τη νεότητα της προσωπικότητάς σου, που θα μένει ακμαία και ακατάβλητη στον αιώνα. Να είσαι καλά, να σε προστατεύει ο δημιουργός Θεός, να περπατάς τη στράτα Του όπως πάντα και σαν καλός δάσκαλος να μας χαρίσεις και άλλους πνευματικούς καρπούς των κόπων και της σοφίας σου.