Γράφει ο ΣΤΑΜΑΤΗΣ Απ. ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ,
δάσκαλος – λαογράφος
Απρίλης· ο τέταρτος μήνας του χρόνου, ανοιξιάτης, γελαστός, πασχαλιάτικος, χαρά Θεού! Ευχή μας να τον διέλθουμε όλοι με υγεία και κάθε ατομικό, οικογενειακό και επαγγελματικό καλό!
Για τα έθιμα της Πρωταπριλιάς δε λέμε προσώρας τίποτε, μια και πέρασε η μέρα εκείνη· κι ως του χρόνου, έχει ο Θεός και ψέματα να σκαρώσουμε οφθαλμοφανή και κέφι να κάνουμε!
Η κυρίαρχη γιορτή της βδομάδας που λήγει (1 – 7/4) είναι η αυριανή ημέρα της Ανάστασης του Λαζάρου, του φίλου του Χριστού! Με τη θριαμβευτική μάλιστα είσοδο του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα, την επόμενη μέρα (Κυριακή των Βαΐων) το σκηνικό γίνεται ιδιαίτερα αισιόδοξο, αλλά μόνο για μια μέρα· γιατί από το ίδιο βράδυ της Κυριακής των Βαΐων άρχονται οι Ακολουθίες του Νυμφίου και το στιχηρό ιδιόμελο του πρώτου ήχου απόψε στις εκκλησίες μας συγκλονίζει το εκκλησίασμα. Ας το σιγοψάλλουμε:
´- Ερχόμενος ο Κύριος προς το εκούσιον πάθος, τοις Αποστόλοις έλεγεν εν τη οδώ· Ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα, και παραδοθήσεται ο Υιός του ανθρώπου, καθώς γέγραπται περί αυτού.
– Δεύτε ουν και ημείς, κεκαθερμέναις διανοίαις συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι’ αυτόν ταις του βίου ηδοναίς· ίνα και συζήσωμεν αυτώ και ακούσωμεν βοώντος αυτού· Ουκέτι εις την επίγειον Ιερουσαλήμ διά το παθείν, αλλά αναβαίνω προς τον Πατέρα μου και Πατέρα υμών και Θεόν μου και Θεόν υμών· και συνανυψώ υμάς εις την άνω Ιερουσαλήμ, εν τη βασιλεία των Ουρανών´.
Οντως θεόπνευστο τροπάριο!
Και μετά τα εισαγωγικά αυτά, ας δούμε τι μας έχει η στήλη μας στη συνέχειά της, για σήμερα!
Πρώτα – πρώτα οι υποχρεώσεις της στήλης:
Δήμου Ακρωτηρίου: ´Πεπραγμένα συνεδρίου: ´για την Κρητική Μαντινάδα´, Ακρωτήρι, Β’ εκδ. 2007, σχ. 8ο, σελ. 336.
Οταν προ μηνός και πλέον γράφαμε για τα Πεπραγμένα Συνεδρίου στ’ Ακρωτήρι για το Ριζίτικο τραγούδι, είχαμε υποσχεθεί στους αναγνώστες μας ότι θα συμπληρώναμε σύντομα το δημοσίευμά μας εκείνο, με το δεύτερο ιδιαίτερα ενδιαφέρον συνέδριο και τα πρακτικά του, που ως γνωστόν, πραγματοποιήθηκε κι εκείνο στ’ Ακρωτήρι και είχε ιδιαίτερη απήχηση στους μετέχοντες.
Επειδή τα Πρακτικά του συνεδρίου για την Κρητική μαντινάδα διατίθενται από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων ομού με τα Πρακτικά για το Ριζίτικο τραγούδι, παρακληθήκαμε από πολλούς αναγνώστες της στήλης να αναφερθούμε στις ενδιαφέρουσες εισηγήσεις που περιλαμβάνονται στον τόμο για να κατατοπιστούν οι ενδιαφερόμενοι κι αυτό κάνουμε σήμερα ευχαρίστως!
Ο τόμος απλώνεται σε 336 σελίδες και οι εισηγήσεις που περιλαμβάνει έγιναν από πανεπιστημιακούς δασκάλους, κορυφαίους πνευματικούς ανθρώπους και ειδικούς μελετητές του χώρου, ώστε ο τόμος συνιστά έργο υψηλού κύρους. Οι δε εισηγήσεις αναφέρονται στην ουσία, στο περιεχόμενο, στην τεχνική, στην αναπόφευκτη κακοποίηση, αλλά και στο μέλλον της κρητικής μαντινάδας, του πολύτιμου αυτού θησαυρού της Κρητικής Δημοτικής μας Ποίησης!
Οι τίτλοι των εισηγήσεων – μελετών του τόμου έχουν ως εξής:
Γρηγόρης Σηφάκης, Η σημασία ενός συνεδρίου για τη μαντινάδα.
Ερατοσθένης Καψωμένος, Η Κρητική μαντινάδα. Η δομή, η αισθητική και η θεματολογία της.
Ελευθερία Γιακουμάκη, Μαντινάδες. Λογότυπα ή αυθόρμητες δημιουργίες;
Τασούλα Μαρκομιχελάκη – Μίντζα, Λυρικά, γνωμικά και σατιρικά δίστιχα στο Κρητικό Θέατρο: Μια πρώτη προσέγγιση μέσα από έργα του Γεωργίου Χορτάτση.
Λίτσα Χατζοπούλου, Η μαντινάδα στο έργο Κρητών λογοτεχνών: Ι. Κονδυλάκης – Ν. Καζαντζάκης – Π. Πρεβελάκης.
Μιχάλης Πατεράκης, Σατιρικά επιγράμματα της αρχαιότητας και σύγχρονα σατιρικά δίστιχα της Ανατολικής Κρήτης.
Φάνης Ι. Κακριδής, Ευχή ανεκπλήρωτη.
Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Η γλώσσα της κρητικής μαντινάδας.
Κώστας Δ. Μουτζούρης, Η μοίρα, ο όρκος, η κατάρα και η ευχή, στην κρητική μαντινάδα.
Αλέξανδρος Παπαδερός, Η κρητική μαντινάδα και τα σύγχρονα παθήματά της.
Γεωργ. Ν. Αικατερινίδης, Η επίκληση Αγίων στην κρητική μαντινάδα.
Κωστής Φραγκούλης, Κρητική μαντινάδα.
Γεώργιος Ψυχουντάκης, Πως φτιάχνεται μια μαντινάδα.
Βασίλης Γ. Χαρωνίτης, Η μαντινάδα στην καθημερινή ζωή του Κρητικού.
Οδυσσέας Τσαγκαράκης, Η αυτοέκφραση στην κρητική μαντινάδα.
Αθανασία Ψαρουλάκη, Η διαλεκτική σύνθεση αρχαιοελληνικών και χριστιανικών στοιχείων στη μαντινάδα.
Ευτύχιος Ι. Τωμαδάκης, Ο φυσικός κόσμος στην κρητική μαντινάδα.
Γιάννης Ευθυβούλου Τσουδερός, Θάνατος, Αδης, Απάνω και Κάτω Κόσμος, Μαύρη γης στην παλιά κρητική μαντινάδα.
Σταμάτης Αποστολάκης, Θεός και Διάβολος στην κρητική μαντινάδα.
Κώστας Μουτζούρης, Συνόψιση των συμπερασμάτων (όπως έγινε κατά τη λήξη των εργασιών του συνεδρίου).
Προηγήθηκαν των ανακοινώσεων, όπως είναι φυσικό, οι χαιρετισμοί Αρχών, Φορέων και Διοργανωτών και έκλεισαν οι εργασίες του περιεκτικότατου αυτού συνεδρίου, που άφησε εποχή, με προκήρυξη παγκρήτιου διαγωνισμού για μαντινάδα και νεοριζίτικο τραγούδι. Με θέμα: την Ειρήνη, τη Φιλία, τον Ερωτα, την Αγάπη και τον σχετικό διαγωνισμό, αναφέρεται στη συνέχεια ο δήμαρχος (τότε) Ακρωτηρίου κ. Αντώνης Γιαννακάκης και ο γενικός συντονιστής και επιμελητής του τόμου φιλόλογος Κώστας Μουτζούρης. Ακολούθησαν οι βραβευθέντες και επαινεθέντες και ο όλος τόμος κλείνει με το επιλογικό: Στον απόηχο του συνεδρίου για την Κρητική μαντινάδα του καθηγητή Ευτύχη Ι. Τωμαδάκη.
Πρόκειται για τόμο που πρέπει να κοσμεί τις βιβλιοθήκες μας και να μελετάται από τους εραστές του Κρητικού Λαϊκού μας Πολιτισμού.
Για άλλη μια φορά, συγχαρητήρια στους συντελεστές της διοργάνωσης και στους συμμετάσχοντες στο συνέδριο αυτό, που άφησεν εποχή!
***
Η σημερινή μας συνεργασία έχει χρέος της να κλείσει με μια αναφορά: In memorian, αφιερωμένη στην αρχόντισσα του ήθους και της πένας, την αξέχαστη φίλη που μας άφησεν μόλις προχθές χρόνους, τη Δήμητρα Σπίθα – Πιμπλή (Νεάπολη, 1926 – Χανιά, 2012).
Η σελίδα που έχω την τιμή να διαβάζετε αυτήν την ώρα, φιλοξένησε πρώτη την παρουσίαση των ποιητικών της συλλογών: ´Ωδή στην Ανοιξη´ και ´Δρόμοι επιστροφής´ και τα σχετικά κείμενά μας διαβάζαμε -καθώς θυμάμαι- σε μια διαλεκτή συντροφιά στο φιλόξενο σπίτι του επίσης αξέχαστου Σελινιώτη και συγχωριανού μας γιατρού Αντώνη Λαδάκη, εκεί απέναντι από την είσοδο του σταδίου.
Δεν τη λησμονούμε εκείνη τη φιλολογική βραδιά, όπως και τη συμμετοχή μας στην παρουσίαση του έργου της: ´Σπηλιά Κισάμου´ εκεί στην ειδυλλιακή βρύση της πανέμορφης Σπηλιάς, ένα καλοκαιρινό απόβραδο.
Δεν ξεχνούμε ακόμη τη γενναία της απόφαση, τα άδολα πειράγματά μας και κυρίως τον θαυμασμό μας, όταν συνταξιούχος πια γιατρός, το 1987, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ρεθύμνης) ύστερ’ από επιτυχείς κατατακτήριες εξετάσεις και το 1991 που πήρε το πτυχίο της και τους δρόμους για τη Βενετία, που απέφεραν αγλαούς καρπούς στην Επιστημονική έρευνα και κύρια στην Κρητική ιστορία, με το έργο της: ´Περιγραφή του διαμερίσματος των Χανίων από τον Ιερώνυμο Σεμιτέκολο, του 1639´ και άλλα μελετήματα πολύτιμα.
Συνυπάρξαμε αρμονικά και δημιουργικά στην Ενωση Πνευματικών Δημιουργών Χανίων και στην Ι.Λ.Α.Ε.Κ. και καμαρώναμε προσωπικά, κάθε φορά που βρισκόμασταν στη Νεάπολη – Λασιθίου, για τη φιλία μας, αλλά και για τη βαθύτατη εκτίμηση που έτρεφε εκεί η γενέθλια γη και οι άνθρωποί της!
Εζησε και πορεύτηκε αξιοπρεπέστατα ως άνθρωπος, ως επιστήμονας, ως σύζυγος, ως μητέρα. Η μνήμη της θα παραμείνει στα Χανιά μας αλησμόνητη, αγαθή.
Να ’ναι ελαφρύ το χώμα που τη σκέπασε.
Αρχόντισσα του ήθους Δήμητρα, δεν σε ξεχνούμε!…
Εδώ, όμως, τελειώσαμε και για σήμερα. Τα ξαναλέμε -συν Θεώ- την άλλη βδομάδα, ως τότε γεια σας!
