Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΜΙΧΕΛΑΚΗΣ
Ανθρακες οι θησαυροί με την αποθεματοποίηση!
Πενιχρή συμμετοχή κυρίως από Ισπανία.
Προσφορές μόνο για 43.000 τόνους αντί των 100.000 που προκηρύχθηκαν με επιδότηση 1,3 ευρώ ανά τόνο και ημέρα!
Ολοκληρώθηκε, τελικά, με πολύ χαμηλή συμμετοχή και πολύ χαμηλή επιδότηση, η διαδικασία των διαγωνισμών που προκηρύχθηκαν από την Ε.Ε. για την εφαρμογή του μέτρου της Ιδιωτικής Αποθεματοποίησης. Οι διαγωνισμοί αυτοί, που αφορούσαν την αποθεματοποίηση 100.000 τόνων «παρθένου» ελαιολάδου για 6 μήνες, δεν αφορούσαν μόνο την Ισπανία, όπως αρχικά ανακοινώθηκε, αλλά όλες τις ελαιοπαραγωγής χώρες της Ε.Ε., επομένως και την Ελλάδα.
Ωστόσο, η συμμετοχή στους διαγωνισμούς, που έγιναν σε δυο φάσεις (19 – 25 Οκτωβρίου η πρώτη και 26 Οκτωβρίου έως 8 Νοεμβρίου η δεύτερη), όπως αναμενόταν, δεν ήταν καθόλου ικανοποιητική. Οι προσφορές που εγκρίθηκαν και στις δυο φάσεις ανήλθαν συνολικά για όλη την Ε.Ε. σε μόνο 44.338 τόνους, αντί των 100.000 που είχαν προκηρυχθεί και η επιδότηση που καθορίστηκε ήταν 1,3 ευρώ ανά τόνο και ημέρα, δηλαδή σε 0,04 ευρώ ανά κιλό τον μήνα.
Από το σύνολο των προσφορών οι 34.432 έγιναν κατά τη δεύτερη φάση, ενώ το κύριο μέρος τους, 44.045 τόνοι, προέρχονταν από την Ισπανία. Συμμετοχή από την Ελλάδα δεν υπήρξε, όπως αναμενόταν, καμία.
Βασικές αιτίες στις οποίες πρέπει να αποδοθεί η χαμηλή συμμετοχή και η ενδεχόμενη πιθανή αποτυχία ως προς τη βελτίωση των τιμών, του μέτρου είναι όχι μόνο η απαγορευτική προθεσμία των 5 ήμερων που δόθηκε για την υποβολή προσφορών, αλλά κυρίως η πολύ καθυστερημένη εφαρμογή του και ο επιλεκτικός περιορισμός του μόνο για την ποιοτική κατηγορία (κοινού) «παρθένου» δηλαδή για ελαιόλαδο οξύτητας 0,8 – 2,0 βαθμούς και όχι για εξαιρετικό παρθένο και βιομηχανικό.
Απορίες για τη σκοπιμότητα αποθεματοποίησης μόνο κοινού «παρθένου»!
Στόχος η άνοδος των τιμών ή αποζημίωση στους Ισπανούς για τους αλκυλεστέρες;
Σκέψεις για περιορισμό του ορίου αλκυλεστέρων, ώστε να ευνοηθούν τα ελληνικά ελαιόλαδα.
Η πολύ καθυστερημένη εφαρμογή του μέτρου της ιδιωτικής αποθεματοποίησης, σε εποχή που ήδη άρχισε η συγκομιδή της νέας εσοδείας και επιλεκτικά μόνο για «παρθένο ελαιόλαδο» (οξύτητας 0,8 – 2,0 βαθμών) δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά..
Υπόψη ότι ο ΣΕΔΗΚ έγκαιρα, με σχετικό υπόμνημα που είχε υποβάλει φέτος στις 5 Μαρτίου, είχε ζητήσει από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΑΑΤ) να εισηγηθεί στην ΕΕ την εφαρμογή του μέτρου. Το ΥΑΑΤ πράγματι μαζί με Υπουργεία άλλων χωρών υπέβαλε το αίτημα στην ΕΕ αλλά δεν έγινε τότε αποδεκτό.
Ακολούθησαν επανειλημμένα αιτήματα χωρίς αποτέλεσμα και μόνο πρόσφατα η ΕΕ με ανακοίνωση του επιτρόπου Γεωργίας Ρουμάνου κ. Dacian Ciolos έκανε δεκτό το αίτημα της υπουργού Γεωργίας της Ισπανίας κας Rosa Aguilar επιλεκτικά μόνο για (κοινό) «παρθένο», γεγονός που ευλόγα δημιουργεί πολλές απορίες.
Έτσι, πολλοί διερωτώνται αν η έγκριση δόθηκε με σκοπό τη βελτίωση των τιμών για την οποία προορίζεται ή για απλή αποζημίωση των Ισπανών ελαιοπαραγωγών με την επιδότηση της αποθεματοποίησης, σαν αντιστάθμισμα για το πρόβλημα που τους δημιουργήθηκε με τον Κανονισμό 61/2011, που καθιερώνει τους «Αλκυλεστέρες» σαν νέα παράμετρο για τον χαρακτηρισμό του «εξαιρετικού παρθένου».
Η απορία αυτή, βέβαια, δημιουργείται από το γεγονός ότι πολλά ισπανικά «παρθένα» ελαιόλαδα έχουν υψηλές περιεκτικότητες σε «αλκυλεστέρες», πράγμα που δεν επιτρέπει εύκολα την παράτυπη ανάμειξη και διοχέτευσή τους στην αγορά ως «εξαιρετικών παρθένων».
Το όλο πρόβλημα επιδεινώθηκε σημαντικά μετά από τη δημοσίευση της έρευνας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, η οποία αποκάλυψε μη κανονικότητα σε εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα της Ε.Ε., γεγονός που προκάλεσε σοβαρά προβλήματα διοχέτευσης στη διεθνή και κυρίως στην αγορά των ΗΠΑ «εξαιρετικών παρθένων ελαιόλαδων» ευρωπαϊκής προέλευσης!
Βέβαια, το όλο θέμα των αλκυλεστέρων αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τη διάθεση των «εξαιρετικών παρθένων ελαιόλαδων» και οπωσδήποτε ευνοεί τα ελληνικά, τα οποία φαίνεται να έχουν σαφώς χαμηλότερες περιεκτικότητες σε αλκυλεστέρες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της παράτυπης ανάμιξης ελληνικών με ισπανικά που προορίζονταν για εστιατόρια που, όπως τελευταία δημοσιεύσαμε, αποκαλύφθηκε στην Ιταλία.
Ήδη, όπως πληροφορούμαστε, το θέμα απασχολεί πολιτικούς αλλά και ειδικούς και γίνονται σκέψεις για προτάσεις μείωσης της περιεκτικότητας σε αλκυλεστέρες σε χαμηλότερα όρια, ώστε να ευνοηθούν τα ελληνικά ελαιόλαδα. Ίδωμεν.
Ορους για την ονομασία προέλευσης του ελαιολάδου, καθιερώνει η Ιταλία
Ενώ στην Ελλάδα τα θέματα που σχετίζονται με τις ετικέτες δεν φαίνεται να απασχολούν, με αποτέλεσμα να αγοράζουμε ένα προϊόν με ελληνικό όνομα και να βρίσκουμε στη συνέχεια αν έχουμε το κουράγιο να ψάξουμε, με μικρά – μικρά γράμματα, συνήθως στο πίσω μέρος της συσκευασίας, προέλευση π.χ. Κίνα, Αίγυπτος, Τουρκία κ.ά., στην Ιταλία τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Ο τρόπος -και κυρίως το μέγεθος- των γραμμάτων με τα οποία αναγράφεται ο τόπος προέλευσης του ελαιολάδου στις ετικέτες των μέσων συσκευασίας ρυθμίζεται με το νέο Νομοθετικό Διάταγμα 5464, που έθεσε σε ισχύ η κυβέρνηση από τον περασμένο Αύγουστο.
Η έκδοση του Διατάγματος ζητήθηκε από τους Ιταλούς παραγωγούς γιατί είχαν διαπιστώσει ότι οι ιταλικές βιομηχανίες τυποποίησης ελαιολάδου, εκμεταλλευόμενες την αδυναμία των Ιταλών καταναλωτών στα ιταλικά λάδια, διέθεταν με τα δικά τους ιταλικά εμπορικά ονόματα, ελαιόλαδο που προερχόταν από άλλες χώρες όπως π.χ. και από την Ελλάδα. Το νέο Διάταγμα αναμένεται μαζί με την καθιέρωση του Made in Italy να συμβάλει στις υψηλότερες τιμές παραγωγού, που συνήθως διαμορφώνονται στην Ιταλία.
Υπόψη ότι η Ιταλία καίτοι δεύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, είναι η πρώτη σε συνολική κατανάλωση. Και ενώ παράγει ετησίως περίπου 550.000 τόνους ελαιολάδου καταναλώνει περίπου 800.000 τόνους. Επομένως ένα μεγάλο μέρος του ελαιολάδου που καταναλώνει εισάγεται.
Το νέο Διάταγμα αναφέρει ότι ο τόπος της καταγωγής του ελαιολάδου πρέπει να γράφεται με ευανάγνωστους χαρακτήρες και μάλιστα στο ίδιο οπτικό πεδίο με την κατηγορία του ελαιόλαδου. Και μάλιστα διευκρινίζει ότι ευανάγνωστη γραφή σημαίνει ότι τα πεζά γράμματα πρέπει να είναι τουλάχιστον 12 χιλιοστά σε ύψος εκτός των μικρών δοχείων, των οποίων η μεγαλύτερη πλευρά είναι μικρότερη από 80 τετραγωνικά εκατοστά, στα οποία το μέσο μέγεθος των χαρακτήρων μπορεί να είναι μικρότερο, αλλά όχι λιγότερο από 9 χιλιοστά. Και για να αποφευχθούν παρανοήσεις και καταστρατηγήσεις το Υπουργείο δημοσίευσε έναν οδηγό για το μέγεθος των χαρακτήρων στον όποιο θέτει το ύψος του γράμματος “x” σαν μέτρο του μεγέθους των γραμμάτων
Το Διάταγμα διευκρινίζει επίσης ότι το φόντο της ετικέτας πρέπει να είναι τέτοιο ,ώστε να μην παρεμποδίζει την ανάγνωση της προέλευσης.
Μια παρόμοια Νομοθεσία, που λέγεται ότι μελετά η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, εφαρμοζόμενη σε όλα τα Κοινοτικά Κράτη, ασφαλώς θα αποκαθιστούσε, θα ευνοούσε την Ελλάδα για την προώθηση του ελαιολάδου της όχι βέβαια στην Ιταλία αλλά σε άλλες χώρες. Ωστόσο μια τέτοια εξέλιξη φαίνεται να βρίσκεται πολύ μακριά!
Αγνοια των καταναλωτών για την ποιότητα ελαιολάδου!
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που έκανε το Ερευνητικό Κέντρο Ελαιοκομίας του Πανεπιστημίου Davis, της Καλιφόρνιας, στις ΗΠΑ οι καταναλωτές της Καλιφόρνιας μεταξύ των έξτρα παρθένων ελαιόλαδων, προτιμούν το ταγγό ελαιόλαδο αντί το πικρό και πικάντικο ελαιόλαδο που θεωρούν ως καλύτερο οι εμπειρογνώμονες δοκιμαστές .
Η διαπίστωση αυτή, επισημαίνει το Πανεπιστήμιο, φέρει στο προσκήνιο τη συνεχή ανάγκη για εκπαίδευση των καταναλωτών, προκειμένου να κρατηθεί η ποιοτική παραγωγή ελαιολάδου της Καλιφόρνιας σε ανοδική τροχιά.
Ωστόσο η διαπίστωση αυτή στις ΗΠΑ, θα πρέπει να ανησυχήσει και τους αρμόδιους στην Ελλάδα όπου φαίνεται ότι οι καταναλωτές κάτω από την επήρεια συνεχών και παραπλανητικών διαφημίσεων αγνοούν όχι μόνο τις διαφορές μεταξύ των έξτρα παρθένων αλλά και τις διαφορές μεταξύ έξτρα παρθένων και «κουπέ» όπως ονομάζονται τα μίγματα ραφιναρισμένου και παρθένου!
Τι διαπίστωσε η έρευνα στην Καλιφόρνια
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 74% των καταναλωτών έδειξε να μην ικανοποιείται από τα ελαιόλαδα που χαρακτηρίζονται ως υψηλής ποιότητας από τους γευσιγνώστες εμπειρογνώμονες.
Σε ποσοστό 44% των καταναλωτών της έρευνας φαίνεται ότι άρεσαν οι γεύσεις που θεωρούνται αρνητικές, όπως οι γεύσεις τάγγισης, μούχλας και κρασιού, ενώ η πικρή και πικάντικη γεύση των υψηλής ποιότητας ελαιόλαδων, φαίνεται να μην άρεσε στους καταναλωτές, πράγμα που οι ερευνητές εκτίμησαν ότι αποτελεί μια φυσική αντίδραση των νέων καταναλωτών, επειδή δεν έχουν συνηθίσει αυτές τις γεύσεις, όπως στον καφέ ή στις μπίρες.
Απο την έρευνα διαπιστώθηκε επίσης ότι οι καταναλωτές αυτοί προτιμούν τα ελαιόλαδα με φρουτώδη χαρακτηριστικά, που χαρακτηρίζονται σαν γεύσεις καρυδιού, ώριμου φρούτου, πράσινου τσαγιού, βουτύρου, πράσινου φρούτου και γρασιδιού. Τα χαρακτηριστικά αυτά μαζί με την πικράδα και το πικάντικο θεωρούνται σαν θετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, σύμφωνα με τα πρότυπα του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (ΔΣΕ).
Ποια ελαιόλαδα προτιμούνται στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα είναι γνωστό ότι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν πολυδιαφημισμένα ελαιόλαδα κουπέ το ίδιο ή και ακριβότερα από τα ποιοτικά έξτρα παρθένα, στη λιανική! Και είναι φανερό ότι αυτό οφείλεται στο ότι το ευρύ κοινό δεν πρέπει να γνωρίζει ότι τα «κουπέ» είναι μίγματα, από ραφιναρισμένο σε υψηλό ποσοστό και λίγο παρθένο και ότι φέρουν (νόμιμα) στην ετικέτα τους τον τίτλο: «Ελαιόλαδο αποτελούμενο από εξευγενισμένα και παρθένα ελαιόλαδα». Όπως δεν πρέπει να γνωρίζουν το ότι η λέξη «εξευγενισμένα» σημαίνει «ραφιναρισμένα», δηλαδή λάδια κακής ποιότητας που με χημικές επεξεργασίες βελτιώθηκαν ως προς την οξύτητα αλλά έχασαν σχεδόν όλα τα ευεργετικά για την υγεία μικροστοιχεία τους και ενδεχομένως απέκτησαν επικίνδυνα χημικά κατάλοιπα;
Επομένως, είναι φανερό ότι και στην Ελλάδα χρειάζεται ανάλογη έρευνα με εκείνη στις ΗΠΑ καθώς και εκστρατεία ενημέρωσης των καταναλωτών.
Προχωρεί η συγκομιδή με κυμαινόμενες ενδείξεις για την ποιότητα και σχετικά καλές αποδόσεις.
Αρχισε και επεκτείνεται σε όλη την Κρήτη η συγκομιδή του ελαιόκαρπου με τις καιρικές συνθήκες που επικράτησαν τελευταία (αρκετές βροχές και χαμηλές θερμοκρασίες) να είναι ευνοϊκές για την εξέλιξη του καρπού και τη μη εξέλιξη του δάκου. Το αποτέλεσμα βέβαια θα είναι καλύτερο εάν ακολουθήσουν μέρες με ηλιοφάνεια, ώστε να ευνοηθεί και ο σχηματισμός του λαδιού στον καρπό που -όπως είναι γνωστό- πραγματοποιείται κυρίως το φθινόπωρο.
Οι πρώτες ενδείξεις για την ποιότητα του ελαιολάδου δεν κρίνονται ιδιαίτερα ικανοποιητικές καθώς οι οξύτητες στο παραγόμενο ελαιόλαδο κυμαίνονται κατά μ.ο. στα ελαιοτριβεία από 0,4 έως 0,6 βαθμούς για τα ελαιόλαδα από τις ελιές που συγκομίζονται με ραβδισμό. Ωστόσο, παρατηρούνται και περιπτώσεις με παρτίδες λιανολιάς εμφανίζονται με οξύτητες 1 – 2,5 βαθμούς πράγμα που δείχνει ότι υπάρχουν περιοχές με σημαντικές δακοπροσβολές.
Οι ενδείξεις για τις αποδόσεις κρίνονται σχετικά καλές για την αρχή της περιόδου και κυμαίνονται από 4,5 – 5,7/1
Τα αποτελέσματα για την ποιότητα, οπωσδήποτε, δεν μπορούν να αποδοθούν στην κακή εφαρμογή της δακοκτονίας, διότι βρισκόμαστε στην αρχή της συγκομιδής και, όπως είναι γνωστό, πρώτα συγκομίζονται τα ελαιόδεντρα που είναι πιο ευαίσθητα για δακοπροσβολή. Στην πορεία με την πρόοδο της συγκομιδής αναμένεται να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα, εκτός εάν φανεί ότι η εφαρμογή της δακοκτονίας, όπως υποστηρίζουν πολλοί παραγωγοί, είχε πράγματι, πολύ δυσμενείς συνέπειες.
Τιμές: Καθηλωμένες στην Κρήτη για τα παλιά, αυξημένες στην Πελοπόννησο για τα καινούργια ελαιόλαδα
Οι τιμές που προσφέρονται στην Κρήτη (Πιν.1) αφορούν προς το παρόν κυρίως ελαιόλαδα παλαιάς εσοδείας και κυμαίνονται από 2 έως 2,20 ευρώ το κιλό, ενώ στην Πελοπόννησο λάδια νέας εσοδείας, πωλήθηκαν την περασμένη βδομάδα 2,45 ευρώ. Αυτό βέβαια αποτελεί μια καλή ένδειξη, για την αρχή της περιόδου, καίτοι η αυξημένη παραγωγή 1,4 εκατ. τόνους που -όπως λέγεται- αναμένεται στην Ισπανία, εάν πράγματι είναι τόσο μεγάλη, δεν είναι βέβαιο ότι θα αφήσει ανεπηρέαστες τις τιμές και στις άλλες χώρες.
Οπωσδήποτε, οι εξελίξεις αυτές θέτουν επί τάπητος την επανεξέταση της μεθοδολογίας με την οποία εκτιμούν τα διαφορά κράτη την παραγωγή τους, γιατί υπάρχει φόβος πως οι εκτιμήσεις είναι επηρεασμένες από την εποχή των επιδοτήσεων ανά κιλό, με συνέπεια να δημιουργείται κλίμα υπερπροσφοράς που οπωσδήποτε λειτουργεί σε βάρος των τιμών.
*Ο δρ Νίκος Μιχελάκης είναι επιστ. σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ και πρώην δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων (nmixel@otenet.gr).
