Γράφει ο Αρτεμ. Κωνσταντίνος Σταυρουλάκης*
Τα βασικά για το «Εργόσημο»
Ποιους αφορά;
α) Το κατ´ οίκον απασχολούμενο προσωπικό για την αμοιβή και παρακράτηση εισφορών. Υπάγονται ενδεικτικά οι εξής εργασίες ή υπηρεσίες:
Οι υπηρεσίες οικογενειακής βοηθητικής φροντίδας (οικιακή καθαριότητα, γενικό νοικοκυριό). Οι κηπουρικές εργασίες. Οι μεμονωμένες μικροεπισκευαστικές εργασίες, που δεν συνιστούν οικοδομικές εργασίες (όποιες δηλαδή δεν ασφαλίζονται με τα λεγόμενα «οικοδομικά ένσημα» π.χ. υδραυλικές επιδιορθώσεις, η επισκευή ντουλαπιών κ.τ.λ.). Η παράδοση ιδιαιτέρων μαθημάτων. Η φύλαξη και μεταφορά παιδιών, νηπίων και βρεφών. Η υποστήριξη με την παροχή κάθε μορφής βοήθειας και φροντίδας σε ηλικιωμένα άτομα καθώς και σε άτομα με ειδικές ανάγκες συμπεριλαμβανομένης και της διευκόλυνσης για συμμετοχή σε πολιτιστικές, θρησκευτικές, ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Οι αισθητικές φροντίδες (κομμωτική, περιποίηση προσώπου και σώματος). Η περιποίηση ή νοσηλευτική φροντίδα αρρώστων ή κατάκοιτων ατόμων. Η βοήθεια σε άτομα με προβλήματα κινητικότητας (φυσικοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, συνοδεία εκτός οικίας).
Αλλά όλα αυτά μονάχα αν παρέχονται αποκλειστικά κατ´ οίκον του εργοδότη.
Ειδικά εφαρμόζεται για εκτός της οικίας εργασιών όπως η συμμετοχή σε προγράμματα αποκατάστασης ατόμων σε Ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή σε Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης Ατόμων με Αναπηρία, που χαρακτηρίζονται από νοητική στέρηση (Σ.Υ.Δ.).
β) Τους εργάτες γης (περιστασιακοί ή όχι) (ημεδαποί ή αλλοδαποί), που απασχολούνται σε γεωργικές / κτηνοτροφικές επιχειρήσεις – εκμεταλλεύσεις (ατομικές ή με μορφή Ο.Ε. – Ε.Ε.) και οι οποίοι ασφαλίζονται στον ΟΓΑ ως αυτοτελώς απασχολούμενοι Οι διατάξεις του εργοσήμου δεν έχουν εφαρμογή στους απασχολούμενους με αμοιβή στην πρωτογενή αγροτική δραστηριότητα σε επιχειρήσεις με μορφή Α.Ε. και ΕΠΕ, στους απασχολούμενους σε κτηνοτροφικές επιχειρήσεις – εκμεταλλεύσεις ενσταυλισμένου τύπου (βουστάσια, ιπποφορβεία, πτηνοτροφεία, χοιροτροφεία, μονάδες εκτροφής αιγοπροβάτων και παρεμφερείς προς αυτά επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις) καθώς και στους αλιεργάτες της παράκτιας και μέσης αλιείας.
Ποιος είναι ο Υπόχρεος έκδοσης του Εργοσήμου;
Είναι αυτός που δέχεται τις εργασίες των εν λόγω προσώπων.
Ποιος έχει το δικαίωμα εξαργύρωσής του;
Το έχει το πρόσωπο που παρείχε την εργασία από τις Τράπεζες ή ΕΛΤΑ, αφού προηγουμένως έχουν παρακρατηθεί οι αναλογούσες ασφαλιστικές εισφορές.
Ποια η διαδικασία χρησιμοποίησης του Εργόσημου;
Ο εργοδότης απευθύνεται στην Τράπεζες ή ΕΛΤΑ με τον ΑΜΚΑ του, δηλώνει αν είναι ΙΚΑ ή ΟΓΑ, το είδος της παρεχόμενης εργασίας (π.χ. οικιακές εργασίες) και καταθέτει το ποσό του Εργοσήμου, το οποίο αντιστοιχεί στην αμοιβή του εργαζόμενου συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών εισφορών. Η τράπεζα , ΕΛΤΑ κ.τ.λ., αξιοποιώντας τον ΑΜΚΑ, συνδέεται με τη βάση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο κατά τη στιγμή της έκδοσης και αναζητά τα στοιχεία του εργοδότη. Στη συνέχεια παρουσιάζει τα στοιχεία για επιβεβαίωση στον εργοδότη, ο οποίος με τη σειρά του τα επιβεβαιώνει. Πριν την έκδοση του εργοσήμου, ο φορέας έκδοσης αποστέλλει ηλεκτρονικό μήνυμα στην ΗΔΙΚΑ Α.Ε. με τα στοιχεία του εργοσήμου προς έκδοση.
Επί του αντιτύπου – αποκόμματος για τον εργοδότη αναγράφονται κατά την έκδοση του Εργοσήμου τα ακόλουθα στοιχεία:
α) Ο φορέας έκδοσης του Εργοσήμου β) Ο αρμόδιος φορέας κοινωνικής ασφάλισης (Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. ή Ο.Γ.Α.) γ) Ο μοναδικός αριθμός του Εργοσήμου δ) Ο ΑΜΚΑ του εργοδότη ε) Τα ονομαστικά στοιχεία του εργοδότη, όπως αυτά αναφέρονται στο Αρχείο του ΑΜΚΑ – ΕΜΑΕΣ στ) Το ποσό του Εργοσήμου, το οποίο αποτελεί την αμοιβή του εργαζομένου ζ) Οι ασφαλιστικές εισφορές η) Η ημερομηνία έκδοσης του Εργοσήμου θ) Η ημερομηνία λήξης του Εργοσήμου ι) θέση για αναγραφή ονοματεπώνυμου του εργαζομένου.
Επί του αντιτύπου – αποκόμματος για τον εργαζόμενο αναγράφονται τα ακόλουθα στοιχεία:
α) Όλα τα παραπάνω στοιχεία β) Η ημερομηνία πληρωμής γ) Γραμμωτός κώδικας, ο οποίος θα λειτουργήσει βοηθητικά κατά τη στιγμή εξαργύρωσης του Εργοσήμου (προαιρετικά).
Το ποσόν του Εργοσήμου δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 5 ?. Ο χρόνος ισχύος του ορίζεται στους τέσσερεις (4) μήνες από την ημερομηνία έκδοσής του. Μετά τη λήξη της περιόδου αυτής το Εργόσημο δεν μπορεί να εξαργυρωθεί από τον εργαζόμενο. Εργόσημο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί από τον εργοδότη μπορεί να ακυρωθεί και να εξαργυρωθεί από τον ίδιο εντός τριών (3) μηνών από την ημερομηνία έκδοσής του.
Μετά τη λήξη ισχύος του, το Εργόσημο ακυρώνεται αυτομάτως από τον φορέα έκδοσης και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον εργοδότη για πληρωμή ή να εξαργυρωθεί από τον εργαζόμενο. Σε περίπτωση απώλειας ή καταστροφής Εργοσήμου, που δεν έχει εξαργυρωθεί μόνο ο εργοδότης έχει δικαίωμα να ζητήσει την επανέκδοσή του υποβάλλοντας σχετικό αίτημα στον φορέα έκδοσης.
?1η Παραλλαγή εργοσήμου: «Ειδική συναλλαγή εργόσημου» όταν έχουν όλοι τραπεζικό λογαριασμό:
Στην περίπτωση που τόσο ο εργαζόμενος όσο και ο εργοδότης τηρούν τραπεζικό λογαριασμό σε οποιαδήποτε τράπεζα, θα μπορεί να διενεργείται από τον εργοδότη ειδική συναλλαγή «εργοσήμου», που ο εργοδότης καταθέτει το συνολικό ποσό αμοιβής του εργαζόμενου και ασφαλιστικών εισφορών στον λογαριασμό του εργαζόμενου. Η ειδική συναλλαγή φροντίζει για τις λειτουργίες που είναι απαραίτητες για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών προκειμένου στον λογαριασμό του εργαζόμενου να κατατεθεί το καθαρό ποσό πληρωμής (μεικτή αμοιβή – ασφαλιστικές εισφορές). Κατά τη διαδικασία έκδοσης ισχύουν όσα αναφέρονται στην παρ. 3. Συμπληρωματικά, ο εργοδότης συμπληρώνει τον αριθμό λογαριασμού IBAN του εργαζόμενου.
?2η Παραλλαγή εργοσήμου: «Η Εργοκάρτα»
Για τη διευκόλυνση των συναλλασσομένων, μπορεί να χρησιμοποιείται ειδική προπληρωμένη ή άλλη τραπεζική κάρτα, με την ένδειξη «Εργοκάρτα» ή άλλο δηλωτικό αναγνωριστικό, την οποία μπορούν να προμηθεύονται οι εργαζόμενοι από τα τραπεζικά ιδρύματα
Η ειδική αυτή κάρτα, θα έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
α) Θα φέρει το λογότυπο ενός διεθνή οργανισμού πληρωμών (π.χ. Visa, MasterCard). β) Θα δύναται να χρησιμοποιηθεί τόσο εντός Ελλάδος όσο και στο εξωτερικό. γ) Θα δύναται να εκτελεί αναλήψεις σε ΑΤΜ και αγορές σε μηχανήματα EFT/POS δ) Η κάρτα θα παραδίδεται (μαζί με το αντίστοιχο PIN της) σε σφραγισμένο φάκελο και θα φέρει chip. ε) Η κάρτα θα μπορεί να διατεθεί και σε εργαζόμενους οι οποίοι δεν διατηρούν τραπεζική σχέση. Κατά τη διαδικασία εξαργύρωσης του εργοσήμου, ο εργαζόμενος θα εισάγει την κάρτα στην ειδική υποδοχή ΑΤΜ και στη συνέχεια θα πληκτρολογεί τον ΑΜΚΑ του ή το pin που του έχει δοθεί και τον μοναδικό αριθμό του εργοσήμου. Μετά την ολοκλήρωση των βημάτων της διαδικασίας (έλεγχος, ταυτοποίηση κ.ά.) το καθαρό πληρωτέο ποσό θα πιστώνεται στην κάρτα και οι αναλογούσες ασφαλιστικές εισφορές θα πιστώνονται στον λογαριασμό του αρμόδιου φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Με την ολοκλήρωση της συναλλαγής, το ΑΤΜ ή / και το ΑΜΠ θα τυπώνει απόδειξη.
Παρέχεται δυνατότητα επιλογής ασφαλιστικού φορέα;
Η δυνατότητα επιλογής ασφαλιστικού φορέα στους νέους ασφαλισμένους δεν παρέχεται στα πρόσωπα που εμπλέκονται με το Εργόσημο.
Πώς εκπίπτουν φορολογικά οι ασφαλιστικές εισφορές του Εργοσήμου;
Οι ετήσιες καταβληθείσες εισφορές εκπίπτουν κατά τα 2/3 από το φορολογητέο εισόδημα του εργοδότη και κατά το 1/3 από το φορολογητέο εισόδημα του εργαζόμενου.
Ως δικαιολογητικό για την προαναφερθείσα έκπτωση του φόρου εισοδήματος συνυποβάλλεται με τη φορολογική δήλωση η ετήσια απολογιστική κατάσταση του ΙΚΑ ή του ΟΓΑ, που έχει σταλεί στον εργοδότη.
Πότε είναι η έναρξη εφαρμογής του Εργοσήμου;
α) Για τους κατ´ οίκον απασχολούμενους που ασφαλίζονται ήδη και υποβάλλονται για αυτούς Α.Π.Δ. θα αρχίσει από 1-1-2012.
β) Για τους κατ´ οίκον απασχολούμενους οι οποίοι ασφαλίζονται με βάση το δελτίο παροχής υπηρεσιών (μπλοκ), η ασφάλιση με τις κοινοποιούμενες διατάξεις έχει αρχίσει από 1-11-2011.
γ) Για τα λοιπά υπαγόμενα πρόσωπα ο νέος τρόπος αμοιβής και παρακράτησης εισφορών εφαρμόζεται υποχρεωτικά από 12-9-2011.
Ποιες είναι οι ποινές επί των παραβάσεων του Εργοσήμου;
Η παράβαση των διατάξεων περί εργοσήμου και η μη πληρωμή με εργόσημο συνεπάγεται πρόστιμο ίσο με το 50πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη της 31ης Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, το οποίο επιβάλλεται από τον αρμόδιο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.
* οικονομολόγος Πανεπιστημίου Μακεδονίας
fotakado@otenet.gr
Πηγές:
* N. 3863. Κεφ. 4ο. άρθρο 20 (ΦΕΚ Α 115/15.07.2010)
* Υπ. Εργασίας Αρ. πρωτ.: 14913/343/Φ10034/27.6.2011
* Εγκύκλιος Ι.Κ.Α. Αρ. 68/9.9.2011
* Εγκύκλιος Ο.Γ.Α. αριθ. 9/12.9.2011
