Γράφει η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΕΡΕΖΑΚΗ*
Το πρόβλημα της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών είναι ένα πρόβλημα που δυστυχώς πλήττει κυρίως τη νεολαία ενός τόπου. Δυστυχώς, βάσει της τελευταίας πανελλήνιας επιδημιολογικής μελέτης του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής το 2007, διαπιστώθηκε ότι χρήση παράνομων ουσιών (έστω και μια φορά σ’΄ όλη τη ζωή) αναφέρει το 12% των μαθητών ηλικίας 13 – 18 ετών, με αναλογία αγοριών / κοριτσιών 3 προς 1.
Ενας έφηβος ξεκινά τη χρήση κατά μέσο όρο στην ηλικία των 14 – 15 ετών, κάνοντας χρήση πρώτα των νόμιμων εξαρτησιογόνων ουσιών (τσιγάρο, αλκοόλ, ηρεμιστικά) και στη συνέχεια χρήση παράνομων, όπως είναι το χασίς. Η κάνναβη είναι η περισσότερο διαδεδομένη παράνομη ουσία μεταξύ των εφήβων.
Οσο πιο νωρίς η οικογένεια ενός νέου ανθρώπου αντιληφθεί ότι το παιδί που μεγαλώνει στους κόλπους της, κάνει χρήση ή πειραματίζεται με ουσίες και προσέλθει για βοήθεια σε ένα θεραπευτικό πρόγραμμα τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες απεξάρτησής του. Το κράτος χρειάζεται να παρέχει δυνατότητες θεραπείας για τους ανθρώπους που κάνουν χρήση και που πολύ συχνά δυστυχώς εξαιτίας της χρήσης τελούν κάποιες παράνομες πράξεις με αποτέλεσμα να συλλαμβάνονται από τις διωκτικές Αρχές και στη συνέχεια να φυλακίζονται. Όπως επίσης στις διάφορες ´τιμωρίες´ που επιβάλλει, χρειάζεται να μην αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο τον νεαρό έφηβο χρήστη ή μεγαλέμπορο.
Σίγουρα τα όποια κατασταλτικά μέτρα που παίρνει η Πολιτεία, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν πανάκεια, δεν αρκούν εάν η κοινωνία και ιδιαίτερα οι νέοι δεν αντιληφθούν τους πραγματικούς κινδύνους που κρύβει η εξάρτηση από τις ουσίες.
Τα νεαρά παιδιά χρειάζεται να αντιληφθούν ότι μπορεί κάποιος να μην εκτίσει μεγάλο διάστημα ή καθόλου διάστημα στη φυλακή επειδή είναι χρήστης, αλλά θα ´τιμωρηθεί´ πολύ πιο σοβαρά, αφού ο ίδιος θα οδηγήσει τον εαυτό του σε μία φυλακή όπου θα χάσει τον αληθινό του εαυτό και την ευκαιρία να συνάψει αληθινές ανθρώπινες σχέσεις, με αγάπη, αυτοσεβασμό και νόημα. Tα προβλήματα μέσα από τη χρήση ναρκωτικών δεν εξαφανίζονται, δεν λύνονται. Απλά στα ήδη υπάρχοντα προβλήματα του ατόμου προστίθεται άλλο ένα ακόμη πιο σοβαρό, αυτό της εξάρτησης: Ψυχικής και σωματικής. Ετσι μέσα από την χρήση ναρκωτικών ουσιών, ουσιαστικά ο νέος άνθρωπος απειλείται να χάσει κάποια στιγμή όχι μόνο την ίδια του την ζωή αλλά και όσο ζει να ´ζει´ σαν πεθαμένος, αφού χάνει την επαφή του με τον εαυτό του, τα συναισθήματά του και τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν. Η αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής είναι το ζητούμενο. ´Όταν αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες μας είτε μόνοι είτε με την βοήθεια άλλων (γιατί σε καμία περίπτωση το να ζητήσεις βοήθεια δεν είναι ντροπή ούτε υποτιμητικό, ίσα – ίσα φανερώνει εσωτερική δύναμη αφού αναγνωρίζεις το όποιο πρόβλημά σου και αναζητάς βοήθεια για να το αντιμετωπίσεις ), τότε η ζωή μας γίνεται πραγματικά πιο ´όμορφη´. Κι εδώ χρειάζεται να πάρει την ευθύνη του ο νέος, επιλέγοντας ρεαλιστικές λύσεις και όχι φανταστικές. Κι αυτό διότι όταν ένας νέος επιλέξει τη χρήση έχει κι αυτός σε ένα βαθμό ευθύνη, διότι γνωρίζει ότι παίρνει ναρκωτικά, ότι με αυτόν τον τρόπο δεν λύνει τα προβλήματά του, αλλά παρόλους τους κινδύνους, ρισκάρει.
Όμως ένας νέος άνθρωπος είναι πάντα ένας άνθρωπος που ακόμη δεν έχει διαμορφωθεί πλήρως, άρα τις περισσότερες ευθύνες χρειάζεται να τις αναζητήσουμε σε εμάς τους ενηλίκους. Αναλογιζόμενοι και κάνοντας την αυτοκριτική μας όσο αφορά στη συμπεριφορά μας απέναντι στα νέα παιδιά, χρειάζεται να αναρωτηθούμε:
Μήπως οι νέοι εξαρτώνται και ψάχνουν διαφυγή, επειδή δεν βιώνουν την πραγματική αγάπη και αποδοχή των ενηλίκων που τους περιβάλλουν;
Μήπως οι νέοι εξαρτώνται, γιατί κανείς δεν τους βοήθησε να πιστέψουν στον εαυτό τους, ότι μπορούν να τα καταφέρουν;
Μήπως γιατί εμείς οι ´μεγάλοι´ φοβηθήκαμε να τους βάλουμε όρια, όπου κι όποτε χρειαζόταν, από φόβο μήπως άραγε χάσουμε την αγάπή τους;
Μήπως γιατί δεν τους βοηθήσαμε να ενηλικιωθούν δίνοντας τους ευθύνες και αρμοδιότητες που αντιστοιχούν στην ηλικία τους, καθηλώνοντάς τους με αυτόν τον τρόπο σε μια φάση αδράνειας; Και τέλος μήπως τους τα παρέχουμε όλα πριν ακόμη τα ζητήσουν;
Όλα αυτά επισημάνθηκαν για να τονίσω την αναγκαιότητα που υπάρχει για την πρόληψη του φαινομένου, μέσα από την υλοποίηση διαφόρων προγραμμάτων, που ως σκοπό τους έχουν κυρίως την ανάπτυξη των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των νέων παιδιών και την αναδόμηση των θεσμών κοινωνικοποίησης της οικογένειας και του σχολείου. Ας στραφούμε, επομένως, με ιδιαίτερη προσοχή στην αιτιολογία της γέννησης του φαινομένου της εξάρτησης, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζουμε ποτέ και τη σημασία της καταστολής αλλά και της θεραπείας και επανένταξης των ανθρώπων που προσπαθούν να ξανακερδίσουν τη ζωή τους, για μια ολόπλευρη αντιμετώπιση της μάστιγας των ναρκωτικών.
*κοινωνιολόγος και εργαζόμενη στο Κέντρο Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών Νομού Χανίων σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ
