Αναπτυξιακή στασιμότητα, αν όχι οπισθοδρόμηση, παρατηρείται επί σειρά ετών στον Νομό Χανίων καθώς μια σειρά από μεγάλα έργα είτε εξακολουθούν να παραμένουν «στα χαρτιά» είτε προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς.
Η μελετητική «ανωριμότητα», η μη αποτελεσματική διεκδίκηση για την ένταξη των μεγάλων έργων με υψηλούς προϋπολογισμούς στα τομεακά προγράμματα των Υπουργείων, ο φόβος του πολιτικού κόστους αλλά και η αδυναμία τοπικών αιρετών αρχόντων και φορέων να συνεργαστούν αρμονικά αποτελούν τους σημαντικότερους λόγους, για τους οποίους ο Νομός Χανίων παρακολουθεί, τα τελευταία χρόνια, τα «τρένα της ανάπτυξης» να περνούν, χωρίς, ωστόσο, να σταματούν στο δυτικό άκρο της Κρήτης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 4 Ιανουαρίου 2005, δηλαδή έξι ολόκληρα χρόνια πριν, τα «Χανιώτικα νέα» παρουσίασαν -σε τρισέλιδο ρεπορτάζ- τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα που είχε αφήσει ως «κληρονομιά» το 2004 στο νέο έτος. Αρκετά από εκείνα τα έργα παραμένουν σε εκκρεμότητα μέχρι και σήμερα, γεγονός που καταδεικνύει το αναπτυξιακό έλλειμμα καθώς τα ίδια έργα συζητούνται για πολύ περισσότερα χρόνια, χωρίς, ωστόσο, να υπάρχει ικανοποιητικό αποτέλεσμα, δηλαδή «ωρίμανση», έγκριση χρηματοδότησης, δημοπράτηση, εκτέλεση, ολοκλήρωση και παράδοση προς χρήση.
Γράφαμε τότε -τον Γενάρη του 2005- για τη διαχείριση των απορριμμάτων, τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), το φράγμα Βαλσαμιώτη, τον βιολογικό καθαρισμό του βόρειου άξονα, τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, τη σχολική στέγη, τη Δημοτική Αγορά των Χανίων, το λιμάνι της Σούδας, το εθνικό στάδιο Χανίων και την παλιά πόλη και το ενετικό λιμάνι.
Ορισμένα από αυτά τα ζητήματα – έργα έχουν σημειώσει μεγάλη ή μικρή πρόοδο, χωρίς, ωστόσο, να λείπουν τα προβλήματα.
Η διαχείριση των απορριμμάτων, με τη λειτουργία του εργοστασίου και του ΧΥΤΑ στην Κορακιά Ακρωτηρίου, προχωρά ικανοποιητικά, ενώ θετικά εξελίσσεται και η ανακύκλωση σε τοπικό επίπεδο.
Η λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού του βόρειου άξονα αποτελεί μια ευχάριστη πραγματικότητα για την τουριστική περιοχή δυτικά των Χανίων, ωστόσο απαιτούνται συμπληρωματικά έργα για την ένταξη στο δίκτυο και των περιοχών των παλιών, πλέον, Δήμων Βουκολιών και Κολυμπαρίου.
Όσο για τη σχολική στέγη, έχουν γίνει βήματα προς τα εμπρός, θα πρέπει, ωστόσο, κατά γενική ομολογία να γίνουν ακόμη περισσότερα, για την ικανοποίηση των υφιστάμενων αναγκών, ειδικά σε ό,τι αφορά τα Νηπιαγωγεία, πολλά από τα οποία στεγάζονται σε εντελώς ακατάλληλα κτήρια.
Το φράγμα Βαλσαμιώτη κατασκευάζεται και αναμένεται να παραδοθεί στα τέλη του 2011 ή έστω στις αρχές του 2012, σύμφωνα με επίσημα χείλη.
Στα υπόλοιπα, ωστόσο, μεγάλα αναπτυξιακά έργα παρατηρείται στασιμότητα, ενώ στον σχετικό κατάλογο έργων είτε υπήρχαν ήδη από τότε (2005) είτε έχουν προστεθεί στη συνέχεια και άλλα, τα οποία παραμένουν, επίσης, «στον αέρα».
Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα, ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, το εθνικό στάδιο Χανίων, η Δημοτική Αγορά και το γενικό πολεοδομικό σχέδιο της πόλης των Χανίων και της περιαστικής περιοχής, ενώ μείζον ζήτημα αποτελεί και η αντιμετώπιση του έντονου κυκλοφοριακού προβλήματος.
Ταυτόχρονα, έχουν «βαλτώσει» οι όποιες προσπάθειες για την αξιοποίηση συγκεκριμένων χώρων – κτηρίων, όπως είναι το παλιό Ψυχιατρείο, το παλιό Νοσοκομείο και το στρατόπεδο Μαρκοπούλου.
Στασιμότητα παρατηρείται και σε άλλα μεγάλα έργα σε επίπεδο Νομού, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η αναβάθμιση του λιμανιού της Κισάμου, η κατασκευή βιολογικών καθαρισμών στην Παλιόχωρα και στη Γεωργιούπολη και η κατασκευή του δρόμου που θα συνδέει το αεροδρόμιο με το λιμάνι της Σούδας και τον ΒΟΑΚ. Αναλυτικότερα:
Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης
Τον Γενάρη του 2005 γράφαμε για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης και ειδικά για το τμήμα Χανιά – Ρέθυμνο:
«Έργο δεκαετιών. Όταν συζητείτο η υλοποίησή του πολλοί από εμάς ήμασταν αγέννητοι! Κι όμως… Η ολοκλήρωση της νέας εθνικής οδού Χανίων – Ρεθύμνου εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να παραμένει ζητούμενο. Ζητούμενο, που θα τεθεί επί τάπητος στο αναπτυξιακό συνέδριο που διοργανώνεται στα Χανιά από 14 έως 16 Ιανουαρίου, είναι και η αναβάθμισή του. Δεν έχει καν ολοκληρωθεί στο σύνολό του και όμως η αναβάθμιση είναι αναγκαία. Περνάνε τα άτιμα τα χρόνια, βλέπετε…
Από πού να ξεκινήσει κανείς; Κόμβοι χρειάζονται. Παράλληλοι δρόμοι χρειάζονται. Διαπλατύνσεις είναι αναγκαίες σε πολλά τμήματα του δρόμου (κατά συνέπεια απαιτούνται και απαλλοτριώσεις). Ο φωτισμός και η σήμανση θα πρέπει να βελτιωθούν αισθητά. Ζητούμενο είναι ακόμη και η καθαριότητα στη νέα εθνική οδό, που πολλές φορές, λόγω της γνωστής νοοτροπίας οδηγών και επιβατών, θυμίζει τον… παλιό Κουρουπητό. Το γεγονός ότι ήδη, μετά από πρόταση του Τμήματος Δυτικής Κρήτης του ΤΕΕ, εκπονείται μελέτη για την αναβάθμιση του τμήματος από Γεωργιούπολη μέχρι Επισκοπή Ρεθύμνου είναι θετικό. Είναι το πρώτο βήμα. Απομένουν, ωστόσο, πολλά ακόμη ώστε ο συγκεκριμένος δρόμος, που τα τελευταία χρόνια έχει χαρακτηριστεί ταχείας κυκλοφορίας, να είναι ένας δρόμος ασφαλής για τους οδηγούς. Όσο για τις -ορθές κατά γενική ομολογία- προτάσεις για σύνδεση του Βόρειου Οδικού Άξονα με το λιμάνι της Κισάμου και για νέα χάραξη στην περιοχή της Γεωργιούπολης; Ζήσε Μαύρε μου να φας τριφύλλι…».
Χωροταξικός – πολεοδομικός σχεδιασμός
Ο,τι και να πει κανείς για το συγκεκριμένο μείζον αναπτυξιακό ζήτημα και τις παλινωδίες που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, λίγο είναι. Υπενθυμίζουμε, απλά, ότι στις αρχές του 2005 σημειώναμε τα εξής:
«Άλλο ένα ζητούμενο και μάλιστα μεγάλο. Και επειδή το… ψάρι βρωμάει από το κεφάλι θα πρέπει να τονίσουμε ότι ζητούμενο είναι κατ? αρχάς ο χωροταξικός σχεδιασμός σε επίπεδο χώρας. Σε ό,τι αφορά ειδικά τον Νομό Χανίων η μελέτη επέκτασης του γενικού πολεοδομικού σχεδίου Χανίων και περιαστικών Δήμων εκκρεμεί μέχρι και σήμερα, παρά το γεγονός ότι από τα τέλη του 2001 έχει εγκριθεί πίστωση ύψους 145 εκατομμυρίων δραχμών για την εκπόνησή της. Πιστώσεις υπάρχουν, λοιπόν. Τότε, γιατί δεν προχωρά; Η μελέτη του σημαντικότερου εργαλείου για τη σωστή ανάπτυξη του Νομού και ειδικότερα των Δήμων Χανίων, Σούδας, Ακρωτηρίου, Ελευθερίου Βενιζέλου, Θερίσου και Νέας Κυδωνίας δεν προχωρά γιατί, όπως τα γεγονότα αποδεικνύουν, ορισμένοι δήμαρχοι τσακώνονται μεταξύ τους για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι: Κοινώς, επιθυμούν να μη ´φορτωθούν´ οχλούσες δραστηριότητες διότι φοβούνται το πολιτικό κόστος. Το θέμα έχει φτάσει μέχρι τον γενικό γραμματέα της Περιφέρειας Κρήτης Σεραφείμ Τσόκα, ο οποίος αντί να το ´ξεμπλοκάρει´, ώστε να δημοπρατηθεί η εκπόνηση της μελέτης, τηρεί σιγή ιχθύος. Ελπίζουμε όχι για πολύ…
Στις υπόλοιπες περιοχές του Νομού, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, επικρατεί αναρχία, με χαρακτηριστικότερο, ίσως, παράδειγμα την περιοχή του Αποκόρωνα».
Δημοτική Αγορά
Τα εκατονταετή γενέθλια της αρχόντισσας της πόλης μας, της Δημοτικής Αγοράς των Χανίων, θα γίνουν το 2013, όπως όλα δείχνουν, με το παλιό, φθαρμένο «φόρεμα». Σημειώναμε χαρακτηριστικά, τον Γενάρη του 2005:
«Πριν από λίγες ημέρες ο δήμαρχος Χανίων Κυριάκος Βιρβιδάκης εξέφρασε την πεποίθηση ότι το 2005 θα είναι η χρονιά -και- της Δημοτικής Αγοράς. Από το… στόμα του και στου… Σουφλιά τ? αυτί (αν δεν απομακρυνθεί από τη θέση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, στον ανασχηματισμό που αναμένεται). Και πάλι, βέβαια, δεν είναι βέβαιο ότι ο κ. Σουφλιάς θα προχωρήσει στη γενναία χρηματοδότηση που απαιτείται για την ολοκλήρωση, κατ? αρχάς της μελέτης (περίπου 1 εκατ. ευρώ) και στη συνέχεια για την αποκατάσταση του συγκεκριμένου ιστορικού διατηρητέου μνημείου. Άλλωστε, ο Σαρακατσάνος δεν φημίζεται για την ακοή του! Ήδη, πάντως, ο Δήμος Χανίων έχει προχωρήσει σε έξι συγκεκριμένες παρεμβάσεις στην Αγορά και προσδοκά ότι μέσα στο 2005 θα γίνουν ακόμη περισσότερα βήματα για το σήμα – κατατεθέν της πόλης των Χανίων. Οι καταστηματάρχες, από την πλευρά τους, γνωστοποίησαν πρόσφατα ότι αφού είδαν κι απόειδαν ότι οι υποσχέσεις δεν γίνονται πράξη θα ξεκινήσουν εκστρατεία ευαισθητοποίησης των απανταχού Χανιωτών, ώστε να επιτευχθεί η αποκατάσταση της Αγοράς. Για να δούμε τι… ψάρια θα πιάσουν…».
Λιμάνι Σούδας
Ορισμένα έργα αναβάθμισης έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στο λιμάνι της Σούδας. Με καθυστέρηση, ωστόσο, και με ρυθμούς… χελώνας! Αναφέραμε το 2005:
«Υποσχέσεις για αναβάθμιση, εξαγγελίες έργων, νέες υποσχέσεις… Αξέχαστη η -προεκλογική- δέσμευση, στις αρχές του 2000, για κατασκευή σημαντικών έργων στο λιμάνι της Σούδας, με στόχο την αναβάθμισή του. Τρία δισεκατομμύρια δραχμές είχαν εξαγγελθεί τότε, όταν κλιμάκιο υπουργών είχε επισκεφθεί τα Χανιά. Τι είχε γίνει μέχρι πρόσφατα; Μία μεγάλη τρύπα στο νερό. Για το έργο υπήρχε χωροταξική μελέτη (μελέτη Ρογκάν), που καλύπτει, ουσιαστικά, τα 3/5 των διαδικασιών ωρίμανσης ενός έργου. Απέμενε η μελέτη του έργου, αυτή, καθ? εαυτή. Ε, χρειάστηκαν 4,5 σχεδόν χρόνια για να εκπονηθεί και πρόσφατα το ΥΠΕΧΩΔΕ ανακοίνωσε ότι τα έργα στο λιμάνι της Σούδας, προϋπολογισμού 11,5 εκατομμυρίων ευρώ, θα δημοπρατηθούν τον Φεβρουάριο. Πάλι καλά…».
Παλιά πόλη – λιμάνι
´Με τα Νεώρια τι γίνεται;», αναρωτιόμασταν εν έτει 2005. Πέντε χρόνια μετά το ερώτημα παραμένει επίκαιρο. Γράφαμε τότε για την παλιά πόλη και το λιμάνι: «Εδώ το ζητούμενο είναι ο κοινός φορέας διαχείρισης για να μην επικρατεί… αλαλούμ. Έχει διατυπωθεί κατ? επανάληψη σαν πρόταση, έχει αντιμετωπιστεί θετικά, αλλά… ως εκεί. Λιμενικό Ταμείο, Δήμος Χανίων, Αρχαιολογία (Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Κλασικών Αρχαιοτήτων, Εναλίων Αρχαιοτήτων), Λιμεναρχείο αλληλομπερδεύονται, αλληλοκατηγορούνται με αποτέλεσμα σημαντικά έργα να καθυστερούν, παρεμβάσεις να μην υλοποιούνται και όλα αυτά να αποβαίνουν σε βάρος του λιμανιού που -κατά γενική ομολογία- αποτελεί το ´κόσμημα´ των Χανίων. Σημαντικό γεγονός είναι ότι, έστω και με αρκετή καθυστέρηση, τα έργα για την αποκατάσταση του φάρου και του λιμενοβραχίονα ξεκίνησαν και πλέον προχωρούν κανονικά. Μάλιστα, εκτός απροόπτου, θα ολοκληρωθούν μέσα στο 2005. Προχωρούν επίσης τα έργα στο φρούριο του Φιρκά. Με τα Νεώρια τι θα γίνει;»
Εθνικό στάδιο
Το θέατρο του παραλόγου σε όλο του το μεγαλείο. Το αποτέλεσμα; Γνωστό. Επισημαίναμε στις 5 Ιανουαρίου 2005: «Εδώ παπάς, εκεί παπάς, πού ?ναι ο παπάς; Το ύψος των κερκίδων αποτέλεσε την αφορμή για να ´κολλήσει´ ένα σημαντικό αθλητικό έργο. Ίσως το σημαντικότερο για τον Νομό. Το εθνικό στάδιο των Χανίων είναι ένα βήμα πριν την κατάρρευση και αντί το έργο να προχωρήσει με ταχύτατους ρυθμούς… προέκυψαν οι κερκίδες και το ύψος τους. Σαν να λέμε: Εδώ ο κόσμος καίγεται…
Το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι: Υπάρχει κοινή συνισταμένη; Δηλαδή, συμφωνούν όλοι ότι το έργο -στο σύνολό του- είναι το ζητούμενο και πρέπει οπωσδήποτε να γίνει; Αυτό πρέπει να ξεκαθαριστεί απ? όλες τις πλευρές. Από κει και πέρα, το ύψος των κερκίδων δεν είναι πρόβλημα, αρκεί να υπάρξει καλή θέληση και όχι… καπετανάτα. Το έργο πρέπει να προχωρήσει μέσα στο 2005, σημειώνουν με αγωνία αθλητικοί παράγοντες και αθλητές. Θα προχωρήσει όμως;»
