Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Σχέδιο πόλεως και μελέτες

Κύριε διευθυντά,
διαβάσαμε πριν λίγες ημέρες στα ´Χ.Ν.´ την πρόταση του διακεκριμένου μέλους του ΤΕΕ/ΤΔΚ, κ. Ν. Ξυνίδη (τρεις φορές έχει εκλεγεί πρόεδρος παλαιότερα) και νυν εκλεγμένου δημοτικού συμβούλου της πλειοψηφίας, για τη διάνοιξη των οδών Χατζημιχάλη Γιάνναρη και Σκαλίδη.
Το σχέδιο πόλεως του 1946 (ΒΔ 335/Α/1946) προέβλεπε την κατεδάφιση των κτισμάτων της βόρειας πλευράς στους δρόμους αυτούς που συνορεύουν με τη νότια τάφρο και την επίχωση τμήματος της τάφρου, ώστε το τελικό πλάτος δρόμου να φτάσει τα 22 μέτρα.
Το 1972 (επί χούντας) είχαν κατατεθεί περίπου 8.000.000 δρχ. ως απαλλοτρίωση της οδού Σκαλίδη. Οι ιδιοκτήτες των ακινήτων ΟΥΔΕΠΟΤΕ δέχτηκαν αυτά τα χρήματα ούτε τα πήραν (οι ενστάσεις που προβλέπονται σ? αυτές τις περιπτώσεις δεν έγιναν λόγω χούντας).
Όλοι επίσης γνωρίζουμε ότι με το ίδιο σχέδιο πόλεως, ολόκληρη η παλιά πόλη αγνοήθηκε και τα οικοδομικά τετράγωνα είναι ανεξάρτητα από τους υπάρχοντες δρόμους και τα ιστορικά μνημεία.
Το 1965 η παλιά πόλη Χανίων κηρύχθηκε ιστορικό μνημείο με την ΥΑ 6478/65 (ΦΕΚ 523/Β/16-8-65). Έτσι σώθηκε όση σώθηκε από το σχέδιο πόλεως του 1946, τους βομβαρδισμούς και τον αναδασμό.
Πιστεύοντας ότι εκφράζω την πλειοψηφία των συμπολιτών μας, χαίρομαι που σώθηκε η παλιά πόλη Χανίων από το σχέδιο του ?46.
Η μελέτη Καλλιγά ? Ρωμανού που εκπονήθηκε το 1975 και ουδέποτε θεσμοθετήθηκε, προτείνει τη διατήρηση του ιστού και των κτισμάτων της παλιάς πόλης καθώς και την ανάδειξη των ενετικών τειχών με απαλλοτριώσεις που αφορούν τη Χατζημιχάλη Γιάνναρη και Σκαλίδη. Δηλαδή προβλέπει τον διαχωρισμό της παλιάς πόλης από τη νεότερη του 20ού αιώνα σύμφωνα με τα παγκόσμια πρότυπα της εποχής της εκπόνησης της μελέτης.
Τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια μεταξύ του Δήμου Χανίων, ΥΠΠΟ και ΥΠΕΧΩΔΕ (τώρα ΥΠΕΚΑ) υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση και δημιουργήθηκε το Γραφείο Παλιάς Πόλης. Ανάλογα με τις πενιχρές χρηματοδοτήσεις το Γραφείο Παλιάς Πόλης έχει κάνει σημαντικό έργο.
– Έχει αναστηλωθεί ο Φάρος.
– Έχει αναστηλωθεί ο Μιναρές του Αγίου Νικολάου.
– Έχει πλακοστρωθεί η παλιά πόλη κ.λπ.
Η επέκταση της πόλης στις αρχές του 20ού αιώνα έγινε βάσει του ρυμοτομικού σχεδίου του 1903, από την πόρτα Ρεθυμνιώτα (Κεράδικα) και από τις διανοίξεις των τειχών (Χάληδων, Δασκαλογιάννη). Αργότερα η Αγορά κτίστηκε επάνω στον νότιο προμαχώνα του ενετικού τείχους.
Στην Ανατολική πλευρά του νοτίου τείχους είναι πολύ δύσκολη η ανάδειξη των ενετικών οχυρώσεων λόγω των κτισμάτων που υπάρχουν επάνω και των κατεδαφίσεων που έχουν συντελεστεί. Εκεί καταστράφηκαν  οι οχυρώσεις πάνω από την επιφάνεια του εδάφους για την επέκταση της πόλης και οι τάφροι σκεπάστηκαν με σημερινούς δρόμους (Νικηφόρου Φωκά).
Στη Δυτική πλευρά, οδός Χατζημιχάλη Γιάνναρη και Σκαλίδη, η τάφρος παρέμεινε και χωρίζεται από τους δρόμους με κτήρια διαφόρων εποχών και διαφορετικής αρχιτεκτονικής αξίας. Παραδοχή αυτής της αρχιτεκτονικής αξίας είναι ο Χρυσόστομος και η Δημοτική Πινακοθήκη στην οδό Χάληδων.
Ανέφερα τα παραπάνω διότι είναι απαραίτητη ή όσον το δυνατό πληρέστερη γνώση των νομικών (και όχι μόνο) παραμέτρων για την τοποθέτηση του κάθε ενός από μας, αλλά πολύ περισσότερο αυτών που έχουν αυξημένες ευθύνες για την εφαρμογή της νομοθεσίας καθώς και τον καθορισμό των προτεραιοτήτων.
Τα τελευταία χρόνια, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων έγινε από το ΤΕΕ/ΤΔΚ καταγραφή εφτακοσίων περίπου κτισμάτων έξω από τα τείχη (εκτός των ήδη κηρυγμένων διατηρητέων) που προτείνεται να προστατευτούν με τρεις βαθμίδες προστασίας.
Επιπλέον μετά από διερεύνηση του ΤΕΕ/ΤΔΚ και της επιτροπής του Δήμου Χανίων η παλιά πόλη Χανίων πληροί τρεις προϋποθέσεις για να ενταχθεί στον εθνικό κατάλογο της UNESCO με σημαντικότερη ότι είναι παλίμψηστον και συνεχώς κατοικημένη για τρεις τουλάχιστον χιλιετηρίδες.
Όταν το ΤΕΕ/ΤΔΚ πρότεινε την ένταξη της παλιάς πόλης Χανίων στον εθνικό κατάλογο της UNESCO η πρόθεσή του ήταν και είναι η εξής:
α) Να διερευνηθεί η δυνατότητα ένταξης.
β) Να γίνουν τα απαραίτητα θεσμικά βήματα:
– Θεσμοθέτησης του ρυμοτομικού της παλιάς πόλης.
–  Άρση αναδασμού κ.λπ.
γ) Τα έργα που γίνονται να γίνονται με γνώμονα τους διεθνής κανόνες και συμβάσεις για τη διατήρηση και ανάδειξη των παγκόσμιων Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Η καθ? αυτή ένταξη στην UNESCO είναι πραγματικά δευτερεύον ζήτημα.
Το θέμα είναι να προστατεύσουμε και να αναδείξουμε την παλιά πόλη των Χανίων ως μνημείο του τόπου μας, όχι ως κονσέρβα αλλά ως ζωντανή πόλη που κατοικείται διαρκώς για χιλιετηρίδες. Να αναδείξουμε την ταυτότητα της πόλης μας σε κάθε ιστορική φάση της ύπαρξής της.
Οι μικρές ιδιοκτησίες και τα χαμηλά λιθόκτιστα κτήρια, που περιβάλλουν την παλιά πόλη στο δυτικό τμήμα της νότιας τάφρου, αποτελούν προστατευτικό φίλτρο, ώστε απέναντι από τα ενετικά τείχη να μη φιγουράρουν πανύψηλες πολυκατοικίες που δημιουργούν κενό πέντε αιώνων ζωής της πόλης.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων συνέστησε ειδική ομάδα μελέτης να μελετήσει αποκλειστικά αυτό το θέμα.
Η άποψη αυτή του Συλλόγου έχει δημοσιευτεί παλιότερα στην παρούσα εφημερίδα και με λίγα λόγια, μετά από επιτόπια έρευνα, προτείνει:
– Tη διατήρηση ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ιστορικών κτισμάτων με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον στο νότιο όριο της τάφρου, ώστε η τάφρος να είναι επισκέψιμη και ορατή αλλά χωρίς να εξαφανίζονται τα ίχνη της επέκτασης της πόλης έξω από τείχη. Με τη διατήρηση αυτή προσπαθεί να αναδείξει τα κλειδιά της κατανόησης των στοιχείων του πολεοδομικού ιστού, ώστε αυτός να είναι αναγνώσιμος και κατανοητός και για τις επόμενες γενιές. Επίσης προστατεύει τον πολεοδομικό ιστό της πόλης των Χανίων των αρχών του 20ού αιώνα. Αφήνει να φανεί το ´φίλτρο´ της ´γραμμικής πόλης´ με την ιδιοκτησία της ´λωρίδας´, το οποίο προστατεύει την παλιά πόλη Χανίων, που είναι διατηρητέο μνημείο, από την ´επίθεση´ των υψηλών κτισμάτων μεγάλου όγκου που θα την ´πνίξουν´ και θα την υποβαθμίσουν, εάν εφαρμοστεί το σχέδιο πόλης του ?46 με τον υψηλό συντελεστή που έχει σε συνδυασμό με τις διατάξεις του ΓΟΚ για Pilotis ? γκαράζ κ.λπ.
Με την πρόταση για διατήρηση των διακεκριμένων κτισμάτων ή τις συστάδες, η οδός Κισάμου θα αναλάβει τα ιστορικά βάρη της σαν ακρογωνιαίος λίθος της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης.
Επειδή ως αφορμή για τη διάνοιξη της οδού Χατζημιχάλη Γιάνναρη και Σκαλίδη χρησιμοποιείται η κυκλοφορία των οχημάτων, υπενθυμίζω ότι:
Έχει προβλεφθεί η εγκατάσταση του ΚΤΕΛ στη συμβολή της οδού Ζυμβρακάκηδων και της οδού Μουρνιών. Το σωστό, λοιπόν, είναι να προχωρήσουν οι θεσμικές διαδικασίες (μελέτη εφαρμογής), ώστε να μετεγκατασταθεί ο σταθμός υπεραστικών λεωφορείων. Αυτή η μετεγκατάσταση θα απελευθερώσει μεγάλο μέρος της πόλης από τον περιττό κυκλοφοριακό φόρτο που δημιουργούν τα λεωφορεία. Δίδει και τη δυνατότητα στον Δήμο να προτείνει τη χρήση του εναπομείναντος σημαντικού ελεύθερου χώρου στο κέντρο της πόλης (ίσως γκαράζ;).
Να εφαρμοστεί η εγκεκριμένη κυκλοφοριακή μελέτη και η πρόβλεψη του ποδηλατοδρόμου που και αυτό θα ανακουφίσει την πόλη από κυκλοφοριακό φόρτο.
Παρακαλώ τον κ. Ξυνίδη, που πιστεύω ότι στον νέο Δήμο θα έχει αυξημένες αρμοδιότητες, να συνδράμει στην προκήρυξη ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ στην περιοχή της συμβολής της παλιάς με τη νέα πόλη, όπως έχει οριοθετηθεί από την ομάδα εργασίας του ΤΕΕ/ΤΔΚ για την UNESCO.
Αυτή η μελέτη ανάπλασης θα απαντήσει σε πολλά διλήμματα που υπάρχουν σε σχέση με το εμπορικό κέντρο.
Ένα σχέδιο πόλης που δεν ήταν δυνατό να εφαρμοστεί για 64 χρόνια, μάλλον δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες της πόλης. Αυτό πρέπει να προβληματίσει τους τοπικούς υπευθύνους.
Τελειώνοντας προτείνουμε να ενισχυθεί η προγραμματική σύμβαση ώστε να καταλήξει στη θεσμοθέτηση του ρυμοτομικού της παλιάς πόλης.
Να συνεχίσει να υπάρχει η ομάδα της διερεύνησης για την ένταξη στον εθνικό κατάλογο της UNESCO που δημιούργησε η απερχόμενη Δημοτική Αρχή. Αυτή η ομάδα θα τροφοδοτεί τον αρμόδιο αντιδήμαρχο με προτάσεις για την ανάδειξη της παλιάς πόλης και θα θέτει προτεραιότητες.
Να ληφθούν υπ? όψιν οι απόψεις των κατ? εξοχήν αρμοδίων φορέων της πόλης δηλαδή του ΤΕΕ/ΤΔΚ και του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων.

Γεωργία Νικηφοράκη,
αρχιτέκτων μηχανικός


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα