Αναγκαία η ύπαρξη των εφημερίδων

Αβέβαιο είναι το μέλλον των εφημερίδων, ως έντυπα, στην ´ψηφιακή´ εποχή. Ομως, η Δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά χωρίς την κριτική των εφημερίδων. Αλλωστε, ο ρόλος του Τύπου είναι ακριβώς αυτός: Να ελέγχει την εξουσία προς όφελος της κοινωνίας.
Οι επισημάνσεις αυτές γίνονται από έναν άνθρωπο, ο οποίος έχει ταυτίσει τη ζωή του με τον χώρο των ΜΜΕ. Πρόκειται για τον σύμβουλο της δημόσιας τηλεόρασης της Αγγλίας, δηλαδή του BBC και πρώην αρχισυντάκτη των βρετανικών εφημερίδων ´Daily Telegraph´ και ´Scotsman´, John Mc Gurk.
Ο κ. John Mc Gurk βρέθηκε προ ημερών στα Χανιά και μεταξύ άλλων επισκέφτηκε το Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου (ΙΕΤ) στους Αγίους Πάντες Αποκορώνου αλλά και τα γραφεία των ´Χανιώτικων νέων´. Αλλωστε, ο ίδιος διατηρεί στενούς ´δεσμούς´ με τα Χανιά καθώς εδώ έχει σπίτι η σύντροφός του, η οποία είναι ζωγράφος με διεθνή ακτινοβολία.
´Είναι ανάγκη να υπάρχουν πλουραλιστικά και δυναμικά ΜΜΕ είτε έντυπα είτε στο διαδίκτυο, στην τηλεόραση ή στο ραδιόφωνο´, τόνισε μιλώντας στην εφημερίδα μας, ενώ δεν παρέλειψε να επισημάνει τη σημασία της ποιοτικής δημοσιογραφίας και της επανακατάρτισης των δημοσιογράφων, ενώ όσον αφορά τον ρόλο της ηλεκτρονικής ενημέρωσης επισημαίνει πως ´το μέλλον είναι διαδικτυακό´.  
– Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το μέλλον του Τύπου;
´Μακάρι να είχαμε μια απάντηση. Διότι οι πωλήσεις των εφημερίδων σε παγκόσμια κλίμακα πέφτουν, η διαφημιστική μερίδα έχει μειωθεί δραματικά και η οικονομική κρίση έχει συμβάλει σ? αυτό. Με την έκρηξη του διαδικτύου οι νέοι άνθρωποι δεν αγοράζουν πια εφημερίδες, οι αναγνώστες μεγαλύτερης ηλικίας μειώνονται και δεν αναπληρώνονται από καινούργιους. Όσον αφορά το μέλλον των εφημερίδων δεν θα επιβιώσουν όλες. Ήδη στη Βρετανία πολλές τοπικές εφημερίδες και free press έντυπα έχουν κλείσει, ενώ οι περισσότερες μεγάλες εφημερίδες έχουν χάσει πολλά χρήματα. Επομένως μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί τρόπος καμία εφημερίδα να καταστεί πραγματικά επικερδής διαδικτυακά (μέσω του ίντερνετ).
Οι διαφημίσεις στις διαδικτυακές εφημερίδες αυξάνονται αλλά το κέρδος τους δεν πλησιάζει καν το κέρδος που αποκομίζεται από τις έντυπες εφημερίδες. Αυτό εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς.
Νομίζω ότι θα επιβιώσουν λίγες εφημερίδες. Θα χρειαστούν ιδιαίτερα έξυπνες λύσεις για να επιβιώσουν και σίγουρα οι εφημερίδες με τις λιγότερες εύστοχες λύσεις θα καταρρεύσουν´.
– Πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος του ίντερνετ ως προς αυτή την κατεύθυνση;  
´Είναι τεράστιας σημασίας. Το μέλλον είναι διαδικτυακό. Όσο προχωράμε προς το μέλλον όλο και περισσότεροι άνθρωποι στηρίζονται όλο και λιγότερο στον Τύπο. Όλο και πιο πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στην on line ενημέρωση. Οι εφημερίδες, που δεν φροντίζουν να οργανώσουν άρτια τη διαδικτυακή τους μορφή, οδεύουν προς την καταστροφή´.
– Ενέχει το ίντερνετ κινδύνους σχετικά με την ποιότητα της πληροφορίας που διαχέεται μέσω των blogs και των ιστότοπων;
´Η δημοσιογραφία του πολίτη, όπως την ονομάζουμε στην Αγγλία, είναι μεγίστης σημασίας. Υπάρχουν πολίτες -δημοσιογράφοι που με τη συμμετοχή τους στα blogs και με φωτογραφίες που τραβάνε με τα κινητά τους τηλέφωνα ή βίντεο, αναδεικνύουν κάποιες ειδήσεις σε πρώτα θέματα. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις, ωστόσο, τι είναι ακριβές και τι όχι. Νομίζω ότι ο σχολιασμός είναι φτηνός αλλά αυτό που έχει σημασία είναι τα γεγονότα και η έγκαιρη πληροφορία. Σ? αυτό πιστεύω ότι υπερτερούν οι εφημερίδες και οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι: Ο καθένας μπορεί να κάνει σχολιασμό αλλά δεν μπορεί να προβάλλει τα πραγματικά γεγονότα και την ουσιαστική πληροφορία. Και γι? αυτό η ποιοτική δημοσιογραφία είναι τόσο σημαντική. Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως είναι πώς να διατηρήσεις την ποιοτική δημοσιογραφία. Η κυκλοφορία μειώνεται, οι διαφημίσεις το ίδιο, οι περισσότερες εφημερίδες σήμερα μειώνουν τα φύλλα κυκλοφορίας τους, τους δημοσιογράφους και ψάχνουν τρόπους επιβίωσης. Το πρόβλημα είναι να διατηρήσεις προσωπικό και πηγές ενημέρωσης, ώστε να παρέχεται σοβαρό υλικό´.
– Πώς μπορεί να επιτευχθεί η ισορροπία ανάμεσα στην ποιότητα και την ποσότητα όσον αφορά το μέλλον του Τύπου;
´Για να επιτευχθεί η ποιότητα χρειάζεται «να σκάψεις για ιστορίες», δηλαδή πολυδάπανη έρευνα σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, με έντονη προσωπική εμπλοκή. Όλο αυτό βέβαια είναι πολύ χρονοβόρο. Όπως προανέφερα είναι εύκολος ο σχολιασμός αλλά δύσκολο να παρέχεις ουσιαστική πληροφορία για ένα πρωτεύον θέμα. Οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι και οι εφημερίδες σε αντίθεση με τους bloggers, που απλά δημοσιεύουν τις σκέψεις τους, μπορούν να παρέχουν ποιοτικό υλικό. Γι? αυτό και είναι σημαντικός ο ρόλος του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου που άρχισε να λειτουργεί στα Χανιά.  Η ιδέα του ότι έρχονται σε επαφή δημοσιογράφοι και άνθρωποι των Γραμμάτων σε μια προσπάθεια να προφυλαχθεί το μέλλον των εφημερίδων και να διδαχτούν οι νέοι αυτό το επάγγελμα κρίνεται τόσο σημαντική. Διότι δεν μπορεί να υπάρξει Δημοκρατία χωρίς τις εφημερίδες. Αντιθέτως μπορούν να υπάρξουν εφημερίδες χωρίς τη Δημοκρατία. Πρέπει να υπάρχουν πλουραλιστικά και δυναμικά ΜΜΕ είτε είναι έντυπα είτε στο διαδίκτυο, στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο. Να υπάρχει αυτός ο πλουραλισμός και η ποικιλία απόψεων´.
– Μπορούμε σήμερα να μιλάμε για την ελευθερία του Τύπου ή γίνεται όλο και πιο δύσκολο κάτω από τις σύγχρονες οικονομικές – πολιτικές συνθήκες;
´Στη Βρετανία για κάποιες μικρές εφημερίδες που δυσκολεύονται οικονομικά έχουν γίνει κάποιες κινήσεις από το κράτος για να βοηθηθούν. Αυτό βέβαια είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο γιατί η δύναμη της εφημερίδας είναι να μπορεί να σχολιάσει και να ασκήσει κριτική ελεύθερα. Οπότε θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο για μια τοπική εφημερίδα να κρίνει την κυβέρνηση ή την τοπική Αρχή, τη στιγμή που υποστηρίζεται οικονομικά από αυτούς. Οι μεγάλες εφημερίδες ποτέ δεν θα δέχονταν κρατική οικονομική υποστήριξη. Είναι πολύ σημαντικό γι? αυτές να μπορούν να αποστασιοποιηθούν για να σχηματίσουν άποψη, κάτι που αποτελεί μέρος μιας δημοκρατικής διαδικασίας. Η Δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά χωρίς την αδυσώπητη κριτική των εφημερίδων´.
– Ποιος είναι ο απόηχος στο εξωτερικό από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα;
´Η εικόνα που μας παρουσιάζουν στην Αγγλία είναι πολύ θολή, παρόλο που η Ισπανία, η Πορτογαλία και τώρα η Ιρλανδία βρίσκονται σε παρόμοια θέση. Η πραγματικότητα είναι ότι και η Βρετανία βρίσκεται στην ίδια θέση. Η κρίσιμη διαφορά μεταξύ Αγγλίας και Ελλάδας είναι ότι εμείς δεν είμαστε στο ευρώ. Οπότε εμείς μπορούμε να υποτιμήσουμε κάτι που εσείς δεν μπορείτε. Έτσι κατά κάποιον τρόπο το ευρώ παγίδευσε την Ελλάδα σ? αυτή την οικονομική κρίση. Η κατάσταση στην Αγγλία δεν είναι πολύ καλύτερη από την Ελλάδα, η ανεργία αυξάνεται, οι τιμές ανεβαίνουν, όλοι πρέπει να ανεχθούν αυξήσεις στα πάντα. Ακόμη και ο δημόσιος τομέας κατακερματίζεται αλλά η εικόνα που έχουμε είναι ότι η Ελλάδα διανύει μια πολύ δύσκολη περίοδο´.
– Με βάση την προσωπική σας εμπειρία τι βλέπετε να αλλάζει μελλοντικά στην Ελλάδα;
´Οι άνθρωποι θα χρειαστεί να δουλεύουν περισσότερες ώρες, να συνταξιοδοτούνται αργότερα και να αποταμιεύουν περισσότερο για το μέλλον. Αυτά βέβαια πιστεύω ότι ισχύουν για όλες τις χώρες´.
– Ποια είναι η γενική γνώμη που επικρατεί στην Ευρώπη για τη διαχείριση του Έλληνα πρωθυπουργού όσον αφορά την οικονομική κρίση;
´Επικρατεί η άποψη ότι ο Παπανδρέου αποδεικνύεται πολύ θαρραλέος και δίδεται η εντύπωση ότι παίρνει την κατάσταση πολύ σοβαρά σε αντίθεση με προηγούμενες κυβερνήσεις. Πρέπει να συνεχίζει να παρουσιάζει ένα πολύ αξιόπιστο σχέδιο, αν πρόκειται να κερδίσει την υποστήριξη των άλλων χωρών της Ευρώπης. Εντείνεται η εντύπωση ότι ο Παπανδρέου «χτίζει» την αξιοπιστία της χώρας που είναι τόσο απαραίτητη για την επιβίωση της Ελλάδας στην οικονομική κρίση´.
– Ποια είναι η σχέση σας με τα Χανιά;  
´Επισκέπτομαι τα Χανιά τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο και ο λόγος που γνώρισα αυτόν τον τόπο είναι η σύντροφός μου η Fionna Carlisle  (Φιόνα Καρλάιλ), διεθνούς εμβέλειας ζωγράφος, η οποία διέμενε για πολλά χρόνια στα Χανιά και πλέον διατηρεί σπίτι. Έρχομαι εδώ όσο πιο συχνά μπορώ για να απολαύσω την κρητική ζωή, τον ήλιο, τη γενικότερη ατμόσφαιρα´.
– Και η σχέση σας με τον Τύπο;
´Δούλεψα 37 χρόνια σε εφημερίδες στην Αγγλία, πρώτα ως ρεπόρτερ κι έπειτα ως αρχισυντάκτης (executive editor) σε τέσσερις εφημερίδες, δύο μεγάλης εμβέλειας  και δύο περιφερειακές. Μετά εργάστηκα στο Λονδίνο στη Daily Telegraph ως αρχισυντάκτης (managing editor). Μάλιστα πριν 18 μήνες στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος  της συγκεκριμένης εφημερίδας βρέθηκαν τα οικονομικά σκάνδαλα στελεχών της Βρετανικής Βουλής´.