Tου
Δ. KAKABEΛAKH
Συμβολή στη διαλογική θεωρία του δικαίου και του δημοκρατικού κράτους δικαίου, με συγγραφέα έναν
από τους μεγαλύτερους σήμερα στοχαστές και φιλοσόφους της Ευρώπης και του σύγχρονου κόσμου.
Ενα τολμηρό πνεύμα που κατηγορεί τον καπιταλισμό πως, μετά την πτώση του υπαρκτού Σοσιαλισμού δεν προώθησε δραστικά την κοινωνιοκρατική λειτουργία της Δημοκρατίας αλλά άφησε να δημιουργηθούν στην παγκόσμια κοινωνία καταστάσεις που εμπνέουν φόβο, χωρίς αναγέννηση της κοινωνικής αλληλεγγύης «με αποτέλεσμα, τώρα, να βασιλεύει η παγκόσμια μικροψυχία. Με το καθεστώς, μιας πλήρως εκκοσμικευμένης πολιτικής να μην μπορεί να αντέξει το κράτους δικαίου, σε μια φθαρμένη δημοκρατία.
«Μετά την κατάρρευση του κρατικού Σοσιαλισμού και το τέλος του Παγκόσμιου Εμφυλίου πολέμου, καταφαίνεται το θεωρητικό σφάλμα της αποτυχούσας πλευράς: εξέλαβε το σοσιαλιστικό όραμα ως το συγκεκριμένο σχεδίασμα και τη βίαιη επιβολή μιας συγκεκριμένης μορφής ζωής. Όταν, όμως, θεωρεί κανείς το «σοσιαλισμό» ως την επιτομή των αναγκαίων όρων για χειραφετημένες μορφές ζωής, που είναι απόρροια της συναίνεσης των ίδιων των ενδιαφερόμενων, διακρίνει ότι η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ αυτό-οργάνωση μιας κοινότητας αποτελεί τον κανονιστικό πυρήνα και αυτού του σχεδίου. Αλλά και η πλευρά που παρουσιάζεται ως επιτυχούσα, δεν απολαμβάνει το θρίαμβό της, τη στιγμή που θα μπορούσε να παραλάβει ακέραιη την κληρονομιά της ηθικοπρακτικής αυτοσυνείδησης της νεωτερικότητας διστάζει να προωθήσει δραστικά την κοινωνιοκρατική και οικολογική εξημέρωση του καπιταλισμού μέσα στις διαστάσεις της παγκόσμιας κοινωνίας οι οποίες εμπνέουν το φόβο?
Χωρίς ανανέωση της κοινωνικής αλληλεγγύης? Και χωρίς την ιστορικά ΜΟΝΑΔΙΚΗ αποστολή της προσαρμογής των κοινωνιών του κρατικού σοσιαλισμού στους μηχανισμούς ενός διαφοροποιημένου οικονομικού συστήματος μέσα σ? ένα εφιαλτικό τοπίο σύγχρονων προβλημάτων?
Με αποτέλεσμα σ? αυτό το τοπίο η σημερινή πολιτική (οι απόψεις αυτές του Γερμανού φιλοσόφου Χάμπερμας εκφράστηκαν στην τελευταία 10ετία του 20ου αιώνα, 5, μόλις, χρόνια πριν από την είσοδό μας στον ακόμα περισσότερο εφιαλτικό 21ο αιώνα), που αρθρώνεται στις δυτικές κοινωνίες, στη βάση του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, χάνει τον προσανατολισμό και την ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΗ της. Εντεύθεν, δε, των ρητορικών σχημάτων βασιλεύει η ΜΙΚΡΟΨΥΧΙΑ. Όπου, ακόμη και στις εδραιωμένες δημοκρατίες, οι υφιστάμενοι θεσμοί της ελευθερίας δεν είναι πλέον υπεράνω ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗΣ?».
Για να προσθέσει ο Γιούργκεν Χάμπερμας στον πρόλογο του βιβλίου του, που θεωρήσαμε ανάγκη να θυμίσουμε τον προφητικό λόγου του, στις δύσκολες μέρες που ζούμε, και τα εξής:
ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΡΙΖΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
«?Μολονότι οι πληθυσμοί φαίνονται να επείγονται μάλλον για περισσότερη παρά για λιγότερη δημοκρατία υποστηρίζουν ότι υπάρχει ένα ακόμη μύχιο αίτιο της ανησυχίας η υποψία ότι υπό το καθεστώς μιας πλήρως εκκοσμικευμένης πολιτικής δεν είναι δυνατόν, χωρίς ριζική δημοκρατία να υπάρξει και να αντέξει το κράτος δικαίου»?
Μέγας λόγος, ενός μεγάλου σύγχρονου φιλοσόφου της μεγάλης κοινωνιολογικής σκέψης. Ζούμε την πραγματικότητα της σύγχρονης εκφυλισμένης δημοκρατίας μας, με την αναγκαία σωστή δικαιοσύνη να υπερμεγεθύνεται, χωρίς να μπορεί να δικαιώσει τις κοινωνικές προσδοκίες. Όπως, δεν μπορούν να δημιουργήσουν αποτελεσματική ασφάλεια για τους πολίτες τα μεγεθυνόμενα, επίσης, αστυνομοκρατικά κράτη μας, ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα της μεγάλης ανασφάλειας των πολιτών, μέσα σε εντεινόμενη βία, παρανομία, επιθετικότητα.
ΔΕΝ ΗΡΘΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Στο έργο αυτό ασχολείται και με τη συνεχιζόμενη ροή της ιστορίας, που δεν τελειώνει σύμφωνα με τις προβαλλόμενες σύγχρονες θεωρίες για το τέλος της, το οποίο δεν συνέβη. Παρά το γεγονός του τέλους των μεγάλων ιδεολογικών κατασκευών που ανατρέπονται από την πραγματική πορεία της ιστορίας.
Μέσα σ? αυτήν την πραγματικότητα ο Γιούργκεν Χάμπερμας φιλόσοφος και παραγωγός λόγου, ανέπτυξε ριζοσπαστικό επιστημονικό έργο. Με ένα στοχασμό, που σήμερα από μια πλευρά είναι πιο ώριμος και από την άλλη πιο επιφυλακτικός.
Μέσα από αυτήν την αντίληψη η κριτική σκέψη του Χάμπερμας είναι πιο κατανοητική. Αλλά, στο πεδίο των πρακτικών λόγου γίνεται πιο σκληρή, αυστηρή ακόμα και ανατρεπτική. Έτσι, στον θεωρητικό λόγο του περί κράτους και δικαίου η κριτική του είναι μαλακή, άτολμη, ακόμα ανεκτική και, ίσως, και δικαιολογητική.
Αυτή η αντίφαση που εκδηλώθηκε στα τέλη του 20ου αιώνα, στη σκέψη πολλών διανοούμενων της δύσης, αποτελεί έκφραση που διαπερνά φορείς αυτής της αντιφατικής εποχής.
ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΕΞΟΥΣΙΑ
Η έκδοση του πολυσέλιδου αυτού βιβλίου έγινε από τις εκδόσεις Λιβάνη, με υπεύθυνο της σημαντικής αυτής σειράς με τίτλο «ΛΟΓΟΣ» τον σημερινό καθηγητή της πολιτικής οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Πειραιώς κ.Νικόλαο Κοτζιά, ο οποίος, επέλεξε και προώθησε σ? αυτή τη σειρά, σημαντικού ενδιαφέροντος βιβλία, ενώ ο ίδιος έχει συγγράψει ένα πολυεπίπεδο επιστημονικό έργο, με αξιόλογα βιβλία για οικονομία, παγκοσμιοποίηση, γεωοικονομία, εξωτερική πολιτική κλπ.
Στη σημαντική εισαγωγή του στο βιβλίο ο επιμελητής της σειράς, καθηγητής Νίκος Κοτζιάς αναφέρεται στη νεωτερικότητα, το κράτος δικαίου, το επιστημονικό παράδοξο και κάνει μια σύγκριση.
Ο Ν.Κ. αναλύει τη σημασία του έργου, που το θεωρεί έργο ανατροπής της θέσης για το τέλος της ιστορίας. Στη συνέχεια αναφέρεται στη θεωρία της Δημοκρατίας και τη δημιουργία. Για να αναφέρει ότι: «Σημαντικό στοιχείο της πνευματικής αντίστασης, απέναντι σε κάθε είδους εξουσίας και κατ? επίφαση ορθολογισμούς». Αυτή όμως, η αντίσταση πραγματοποιεί δημιουργία χωρίς ανασύνθεση των ιδεών και γνωστοποίηση επιστημονικών προτάσεων για την εξασφάλιση χώρου ελευθερίας θεωρητικής σκέψης.
Αντίθετα, η άγνοια και ο λόγος που παράγεται απ? αυτήν, δεν είναι χώρος δημοκρατικής πνευματικής παραγωγής αλλά πνευματικής αυτοπαγίδευσης ή και συναλλαγής? Βασικά, η δύναμη του βιβλίου του Γ. Χάμπερμας, βρίσκεται στο βάθος με το οποίο εντοπίζει και αναλύει τα ζητήματα του δικαίου και του κράτους δικαίου.
Ο Χάμπερμας συνενώνει τη φιλοσοφία του δικαίου με ένα νέο τρόπο κωδικοποίησης, κατανόησης και ανάλυσης της υπάρχουσας γνώσης στον γνωστικό τομέα που εξετάζει όσο και ένα νέο ερμηνευτικό σχήμα (πράγμα που δεν είχε ξαναεπιχειρήσει με το επικοινωνιακό πράττειν, σε μια συγκεκριμένη σφαίρα ανθρώπινης δραστηριότητας, το ΔΙΚΑΙΟ και το κράτος Δικαίου.
«ΧΩΡΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΚΕΨΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ»
Επισημαίνει, όμως, αποφασιστικά (ίσως καταγγελτικά) ο Νίκος Κοτζιάς στην εισαγωγή του (αναφερόμενος στο συνήθως σύγχρονο αντιεπικοινωνιακό περιβάλλον, ότι: «Χωρίς ελεύθερη σκέψη δεν υπάρχει και ελεύθερη κοινωνία. Γιατί χωρίς ορθολογική πνευματική παραγωγή, χωρίς λόγο, δεν υπάρχει και η προοπτική, τόσο για τη θεωρία όσο και για τα αποτελέσματα των κοινωνικών επιστημών, να μετασχηματιστούν σε παραγωγικό ιστό του κοινωνικού γίγνεσθαι? Όμως, πολλοί υποτιμούν τα δύσκολα, και διανοουμενίστικες ακροβασίες?
Αλλά, (συνεχίζει) δεν περνάει μέρα που να μην κάνουν ορισμένοι ασκήσεις αντι-διανοουμενισμού από τα Μ.Μ.Ε. Ενώ, κάθε φορά κάτοχοι της πολιτικής, οικονομικής εξουσίας είναι έτοιμοι να δείξουν ποικιλότροπα το πόσο λίγο υπολογίζουν το διανοητικό έργο, εκτός και αν τους στηρίζει ή συμβάλλει άμεσα στην ανατροπή τους?
Στην ουσία, το βιβλίου του Χάμπερμας, είναι ένα έργο που εντάσσεται στο μεγάλο δρόμο της απαίτησης και του δικαιώματος της κριτικής σκέψης? Με λόγο ευθύνης που εκφέρει πάνω στην πρακτική του πραγματικού και πολιτικού γίγνεσθαι.
ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΜΟΝΟ ΜΕ ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
Πάνω σ? αυτό το επικοινωνιακό πράττειν και στον ελεύθερο-δημιουργικό κριτικό λόγο, που υποστηρίζει ο Χάμπερμας (ως λίθο της δημοκρατίας) είμαστε υποχρεωμένοι να εστιάσουμε στη βαθειά σκέψη για «νομιμοποίηση του δικαίου της κρατικής εξουσίας μέσα από την ηθική και το λόγο της? Τόσο για τις αρμοδιότητες, όσο και για την αποστολή του νόμου. Γιατί το δίκαιο και η κοινωνία συνδέονται κατά τον Γ. Χάμπερμας μέσω της κοινωνικής ενσωμάτωσης που πραγματώνεται με τα μέσα της θεωρίας των συστημάτων και όχι μόνο της ΑΓΟΡΑΣ, του χρήματος και της διοικητικής εξουσίας.
Με αυτές τις έννοιες ο Χάμπερμας επισημαίνει ότι το κράτος δικαίου πρέπει να γίνει αντικείμενο υπεράσπισης ενάντια σε όσους έχουν καταληφθεί από το «άγχος της εξουσίας».
Βασικά, ο Χάμπερμας (αντιτίθεται από τον αντίπαλό του συντηρητικό στοχαστή Λούμαν, θεωρεί ότι το κράτος δικαίου και το δίκαιο δεν κοιτά τον εαυτό του μέσα από τον εαυτό του και δειλά βλέπει την κοινωνία να χάνεται σ? ένα παιχνίδι από καθρέφτες, αλλά τη βλέπει να αυτοποιείται και να καθρεφτίζεται μέσα από το σύστημα δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
ΑΝΑΓΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΛΟΓΟ
Με δυνατότητα συμμετοχής του κάθε ανθρώπου στο δημόσιο λόγο και το διαλογισμό (όχι βέβαια με τις αποπροσανατολιστικές μεθόδους που χρησιμοποιούν τα σύγχρονα ΜΜΕ, για να υπηρετούν τις κατευθυνόμενες επιβολές του σύγχρονου απάνθρωπου κράτους, που εκμηδενίζει κάθε ανθρώπινη οντότητα. Όπως γινότανε με την προηγούμενη κυβέρνηση και όπως γίνεται με τη σημερινή η οποία επέβαλλε αντιδημοκρατικά το μονόδρομο «των αδικαιολόγητων μεγάλων θυσιών των Ελλήνων» δημοκρατικο-φασιστικά?
Με αποτέλεσμα να ζητείται από τον ίδιο τον υπουργό Δικαιοσύνης, ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ όλων των αναγκαστικών επιβολών της σημερινής κυβέρνησης, που δεν έχουν σχέση με την πραγματική Δημοκρατία, το δίκαιο, για να μην αναπαράγονται οι αυταπάτες, και δημοκρατισμός του αύριο, χωρίς τη θεωρία και την πράξη του «επικοινωνιακού πράττειν», που αρνείται την απρόσωπη λογική των συντηρητικών αξιών. Με αναζήτηση δρόμων για αποκατάσταση του ανθρώπου πολίτη ως υπάρχοντα φορέα και συμμέτοχο του διαλογισμού και της συνεννόησης σε πλαίσιο δημοκρατικό που θα αποτρέψει την αυτονομία του πολίτη και των δικαιωμάτων του εντός του κοινωνικού συνόλου με τη μεσολάβηση του κράτος δικαίου και την νομιμοποίησή του?»
Το βιβλίο «ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΧΥΟΝ» συμβολή στη διαλογική θεωρία του Δικαίου και του δημοκρατικού κράτους δικαίου, σε μετάφραση Στ. Λουπασάκη, από τα γερμανικά (πρώτη έκδοση για τα σύγχρονα δεινά) περιλαμβάνει εισαγωγή, πρόλογο και 9 κεφάλαια, προμελέτες και σημειώσεις με δύο παραδόσεις-μαθήματα καθώς και τη λαϊκή κυριαρχία, ως διαδικασία και την ιδιότητα του πολίτη και την εθνική ταυτότητα.
