» Η µνήµη ως «µνηµείο κατά του µίσους»
Οι εθνοκαθάρσεις και οι γενοκτονίες καλά κρατούν µέχρι και το 2025, µε τελευταίες και πιο σηµαντικές τις γενοκτονίες από τους Ρώσους στην Μαριούπολη και στην Μπούτσα της Ουκρανίας όπου το µέγεθός τους δεν έχει επίσηµα καταγραφεί καθώς ο επιθετικός πόλεµος της Ρωσίας συνεχίζεται και ο απολογισµός στα αθώα θύµατα εξακολουθεί να είναι τραγικός, παρά τις προσπάθειες των Ρώσων να κρύψουν τα εγκλήµατα κατά αµάχων.
Στην Μαριούπολη γίνεται λόγος για γενοκτονία µέχρι και 100.000 αµάχων. Από τον δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο και µετά όµως έχουν διαπραχθεί και άλλα εγκλήµατα και εθνοκαθάρσεις.
Μια από αυτές, ήταν αυτή της Σρεµπρένιτσα που διαπράχθηκε σε βάρος Βόσνιων Μουσουλµάνων από του Σερβοβόσνιους.
Το εθνοτικό µίσος κυριάρχησε και εκεί στο όνοµα των κάθε λογής εθνοκαθάρσεων και πρυτάνευσης της εχθρότητας µεταξύ των λαών.
Ας δούµε λοιπόν πως αισθάνεται η Ευρώπη και πως αντιδρά στην µνήµη αυτής της µεγάλης γενοκτονίας.
30ή επέτειος της Σρεµπρένιτσα Η συµφιλίωση είναι εφικτή
Το 1995 δολοφονήθηκαν πάνω από 8.300 Βόσνιοι – Η µνήµη ως «µνηµείο κατά του µίσους»
Ο πρώην ύπατος εκπρόσωπος για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αυστριακός διπλωµάτης µε καταγωγή από την Σλοβενική Καρινθία, Valentin Inzko, εξέφρασε την αισιοδοξία του για την αποκατάσταση της γενοκτονίας στη Σρεµπρένιτσα. «Πρέπει να εργαστούµε για τη συµφιλίωση», τόνισε µε αφορµή την 30η επέτειο της εν λόγω σφαγής.
Πιστεύει ότι αυτό είναι εφικτό, δήλωσε ο Ίντσκο σε τελετή µνήµης στο αυστριακό κοινοβούλιο.
Η πρώην υπουργός ∆ικαιοσύνης των Πρασίνων και πρόεδρος της κοινοβουλευτικής οµάδας φιλίας Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Άλµα Ζάντιτς, χαρακτήρισε την τελετή µνήµης «µνηµείο κατά του µίσους».
Η Σρεµπρένιτσα πρέπει να είναι και ένας τόπος συγχώρεσης, σύµφωνα µε τον Ίντσκο. Η διεθνής κοινότητα απέτυχε εκεί. «Αυτό δεν πρέπει να ξανασυµβεί».
Λίγο πριν τη λήξη της θητείας του στα τέλη Ιουλίου 2021, ο αυστριακός διπλωµάτης απαγόρευσε την άρνηση της γενοκτονίας µε συµπλήρωση του ποινικού κώδικα σε ολόκληρη τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την κατέστησε ποινικό αδίκηµα.
Η χρονική στιγµή ήταν «απλή σύµπτωση», καθώς περίµενε τις τελεσίδικες αποφάσεις κατά των εγκληµατιών πολέµου. Σύµφωνα µε τον Ίντσκο, η προσωπική του συνείδηση επίσης έπαιξε ρόλο: «∆εν θα µπορούσα να ζήσω άλλο».
Zadić: «Μνηµείο κατά του µίσους»
Η Η Alma Zadić αυστριακή δικηγόρος και πολιτικός του κόµµατος των Πρασίνων, γεννηµένη στη Βοσνία, η οποία διετέλεσε Υπουργός ∆ικαιοσύνης από τις 7 Ιανουαρίου 2020 έως τις 3 Μαρτίου 2025 στις κυβερνήσεις του αυστριακού καγκελαρίου Sebastian Kurz, υπενθύµισε τους 8.372 άνδρες και αγόρια που «δολοφονήθηκαν βάναυσα» πριν από 30 χρόνια.
«Η Σρεµπρένιτσα είναι ένα µνηµείο για το τι µπορεί να συµβεί όταν ο µίσος κυριαρχεί». Ωστόσο, τα γεγονότα αυτά συµβολίζουν επίσης «ότι αυτό µπορεί να συµβεί ξανά και παντού». ∆είχνουν πότε πρέπει να πούµε «σταµατήστε», τόνισε η Zadić : «Για να µην ξανασυµβεί ποτέ κάτι τέτοιο».
Χρειάζονται εκδηλώσεις όπως αυτή για να επιτευχθεί η ειρήνη, είπε η πρώην υπουργός στους πολυάριθµους καλεσµένους. «Παραµένω αισιόδοξη». Τα εγκλήµατα της Σρεµπρένιτσα διαπράχθηκαν «για τον µοναδικό λόγο» ότι τα θύµατα είχαν διαφορετική θρησκεία, διαφορετικά ονόµατα, διαφορετική εθνική καταγωγή από τους δράστες.
Κάλεσµα για πολιτική εκπαίδευση
Η επιζώσα της γενοκτονίας Almasa Salihović από το Μνηµείο της Σρεµπρένιτσα µίλησε για το «βάρος, αλλά και το προνόµιο της µνήµης». Στο έργο της, δίνει µεγάλη έµφαση στην εκπαίδευση, µε στόχο την προώθηση της δικαιοσύνης, της πρόληψης και της αντίστασης. Η Σρεµπρένιτσα δεν ήταν «ένα µεµονωµένο γεγονός», αλλά «το αποκορύφωµα µιας εκστρατείας εθνοκάθαρσης».
Η πανεπιστηµιακή καθηγήτρια, Heike Karge, θέλησε επίσης να δώσει έµφαση στην εκπαίδευση.
Στις αυστριακές και γερµανικές σχολές δεν διδάσκονται, όπως είπε, αρκετά για τον πόλεµο της Γιουγκοσλαβίας.
Η Karge θέλει να «δώσει το θάρρος» στους φοιτητές παιδαγωγικών σπουδών να ασχοληθούν µε το θέµα. Όσο υπάρχει άρνηση, δεν µπορεί να υπάρξει συµφιλίωση.
Ιστορικό
Από τις 11 Ιουλίου 1995, στην περιοχή της Σρεµπρένιτσα, σε µια περιοχή που κατοικείται κυρίως από Σέρβους, δολοφονήθηκαν πάνω από 8.300 Βόσνιοι άνδρες από Βόσνιους Σέρβους.
Πρόκειται για το µεγαλύτερο έγκληµα πολέµου στην Ευρώπη από το τέλος του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. Το 2024, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιέρωσε την «∆ιεθνή Ηµέρα Μνήµης για τη Γενοκτονία της Σρεµπρένιτσα».
Ο πόλεµος που ακολούθησε τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη την περίοδο 1992–1995, κυρίως Βόσνιους Μουσουλµάνους, ενώ ανάγκασε περισσότερους από δύο εκατοµµύρια πολίτες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Η σφαγή στη Σρεµπρένιτσα αποτέλεσε µια από τις πιο σκοτεινές σελίδες αυτής της τραγωδίας.
Η γενοκτονία στη Σρεµπρένιτσα
Τον Ιούλιο του 1995, ο στρατός των Σερβοβοσνίων κατέλαβε τη Σρεµπρένιτσα –µια πόλη που είχε χαρακτηριστεί «ασφαλής ζώνη» υπό το Ψήφισµα 819 του Συµβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ– και διέπραξε την ωµή εκτέλεση χιλιάδων ανδρών και εφήβων. Τα υπόλοιπα µέλη του Βόσνιου µουσουλµανικού πληθυσµού –περίπου 25.000 γυναίκες, παιδιά και ηλικιωµένοι– εκτοπίστηκαν βίαια από το θύλακα.
Μέχρι σήµερα, ελάχιστα γεγονότα έχουν αναγνωριστεί επισήµως ως γενοκτονίες από αρµόδια διεθνή δικαστικά όργανα. Τόσο το ∆ιεθνές ∆ικαστήριο της Χάγης όσο και το ∆ιεθνές Ποινικό ∆ικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία χαρακτήρισαν τη σφαγή των Βόσνιων Μουσουλµάνων από το στρατό της Σερβικής ∆ηµοκρατίας ως πράξη γενοκτονίας.
Μνήµη των θυµάτων
Η γενοκτονία άφησε βαθιά ψυχικά τραύµατα στους επιζώντες, στους συγγενείς των θυµάτων και στο σύνολο της βοσνιακής κοινωνίας, προκαλώντας επίµονα εµπόδια στην προσπάθεια συµφιλίωσης ανάµεσα στις διαφορετικές εθνοτικές οµάδες της χώρας.
Το 2025 σηµατοδοτεί τριάντα χρόνια από τη γενοκτονία στη Σρεµπρένιτσα, όπου τουλάχιστον 8.372 άνθρωποι δολοφονήθηκαν, χιλιάδες εκτοπίστηκαν και ολόκληρες οικογένειες και κοινότητες αποδεκατίστηκαν.
