1983: Στο φως τα πολυτελή ανάκτορα των Αρχανών

42 χρόνια πριν και στο φύλλο της εφηµερίδας της 11ης Αυγούστου διαβάζουµε για τα εντυπωσιακά ευρήµατα στα ανάκτορα των Αρχανών.
Αναφέρει σχετικά το ρεπορτάζ της εποχής «ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ευρήµατα αποκάλυψε και η φετινή ανασκαφή του Μινωικού ανακτόρου των Αρχανών (όπως κατ’ αποκλειστικότητα έγραψαν «ΤΑ ΝΕΑ»), η οποία γίνεται στη θέση «Τουρκογειτονιά» από τον καθηγητή πανεπιστηµίου και διευθυντή του µουσείου Ηρακλείου κ. Γιάννη Σακελλαράκη και τη σύζυγό του κ. Έφη Σαπουνά, έφορο αρχαιοτήτων Ευβοίας.
Σε χθεσινή συνάντηση τους µε τους δηµοσιογράφους οι ανασκαφείς τόνισαν ότι επιβεβαιώνεται πλέον µε τον πιο κατηγορηµατικό τρόπο ότι το ανάκτορο των Αρχανών είναι ένα από τα
σηµαντικότερα της Μινωικής Κρήτης τόσο σε µέγεθος όσο και σε πολυτέλεια.
«Οι Αρχάνες, εἶπε ο κ. Σακελλαράκης, συνδυάζουν το µέγεθος των ανακτόρων της Κνωσού και την ευαίσθητη χρήση των ποικίλων υλικών της Φαιστού. Το ανάκτορο των Αρχανών εἶναι τριώροφο, έχει διατηρηθεί εκπληκτικά µε δυνατούς τοίχους και προσόψεις µε τεράστιους καλοδουλεµένους πωρόλιθους. Στα δάπεδα βρέθηκαν πολύχρωµοι κρητικοί λίθοι, γυψόλιθοι, µάρµαρα φλεδωτά, ακόµη και κόκκινα πετρώµατα που είχαν εισαχθεί από την Πελοπόννησο. Η εικόνα της πολυτέλειας των χώρων που έχουν ανασκαφεί συµπληρώνεται µε τοιχογραφίες, τοιχογραφηµένα ανάγλυφα µε διακοσµητικά θέµατα, όπως αχιβάδες ἡ φύλλα κισσού. Μόνο κατά τη φετινή ανασκαφή βρέθηκαν 1200 περίπου πήλινα αγγεία, καθώς και λίθινα, εδώλια ανθρώπων και ζώων και χάλκινα ευρήµατα. Ιδιαίτερα σηµαντικά είναι τα αγγεία του θαλασσινού ρυθµού µε παραστάσεις από χταπόδια, βράχους, φύκια, θαλασσινές ανεµώνες, τρίτωνες, ναυτίλους αργοναύτες κλπ.
Εκτός από τις µεγάλες πολυτελείς αίθουσες και τους προθαλάµους το ενδιαφέρον στρέφεται στην αυλή του ανακτόρου, ακριβώς στη µέση µιας µεγάλης εσοχής, στην πρόσοψη του ανακτόρου
µε τους λαξευµένους πωρόλιθους όπου βρέθηκε µοναδική κατασκευή: ένας τεράστιος ορθογώνιος τραπεζοειδής βωµός γνωστός µέχρι τώρα µόνο από παραστάσεις.
Σε µικρή απόσταση βρέθηκαν τοποθετηµένοι στη θέση τους 4 µεγάλοι αµφίκοιλοι βωµοί από πωρόλιθο γνωστοί από το περίφηµο ανάγλυφο της πύλης των λεόντων των Μυκηνών.
«Πρόκειται για ένα πραγµατικά µοναδικό εύρηµα, είπε ο κ. Σακαλλαράκης, χωρίς κανένα απολύτως παράλληλο στα µέχρι τώρα γνωστά µινωικά ανάκτορα. Η λατρευτική χρήση του
βωµού επιβεβαιώνεται όχι µόνο από τον κτιστό αγωγό που βρέθηκε δίπλα του αλλά και από πολλά λατρευτικά αγγεία και κόκαλα ζώων».
Όπως τόνισε ο κ. Σακελλαράκης, η καταστροφή του ανακτόρου των Αρχανών χρονολογείται γύρω στο 1450π.Χ.. και πρέπει να συνέβη συγχρόνως µε την καταστροφή της Κνωσού και των ἀλλων κρητικών πόλεων που αἰτιό της στάθηκαν οι σεισµοί που ακολούθησαν την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και άλλες παλαιότερες οικοδοµικές φάσεις µε πλούσια αντίστοιχα ευρήµατα στον ίδιο χώρο της ανασκαφής, όπως η λεγόµενη υστεροµινωική φάση. Ακόµη στη φετινή ανασκαφή επισηµάνθηκαν παλιότερες παλιοανακτορικές φάσεις τόσο µε
σηµαντικά οικοδοµικά λείψανα, όσο και µε σπουδαία ευρήµατα.
Εκείνο που επίσης πρέπει να σηµειω θεί είναι η συνέχεια της χρήσης του χώρου από τα παλαιοανακτορικά χρόνια ως τις µέρες µας. Από ένα όρυγµα που έγινε βρέθηκαν αντικείµενα της γερµανικής κατοχής, ένα νόµισµα της δηµοκρατίας του Κουντουριώτη, µεταβυζαντινά και βενετσιάνικα αντικείµενα και πιο κάτω ρωµαϊκά, ελληνιστικά, κλασικά, αρχαϊκά, γεωµετρικά και µυκηναϊκά στρώµατα και αντικείµενα.
ΝΙΚΟΣ ΒΙ∆ΑΚΗΣ».