Aγαπημένος ήρωας ολόκληρων γενιών, καταφερτζής αλλά και διεκδικητικός, αιχμηρός για τους αντιπάλους αλλά και συμπονετικός για τον απλό κόσμο. Μα πάνω από όλα φορέας ενός αστήρευτου, πηγαίου χιούμορ. Αυτός είναι ο Καραγκιόζης, αλλά και ο άνθρωπος πίσω από αυτόν, ο Καραγκιοζοπαίκτης.
Aνοίγοντας κουβέντα με τον Χανιώτη Καραγκιοζοπαίκτη Νίκο Μπλαζάκη αναζητούμε απαντήσεις για τον λατρευτό ήρωα του θεάτρου σκιών. Απαντήσεις για το σήμερα, το πόσο κοντά στην πραγματικότητα βρίσκεται το θέατρο σκιών και ο βασικός πρωταγωνιστής του.
Πώς θα αντιμετώπιζε τη σημερινή πραγματικότητα ο Καραγκιόζης;
Δυστυχώς ο Καραγκιόζης είναι και πάλι επίκαιρος. Και λέω δυστυχώς γιατί μου έρχεται στο μυαλό μια συζήτηση που είχα με ένα άλλο συνάδελφο, τον Αθω Αθηναίο το 1999. Τότε λέγαμε πως ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει τη λέξη “πεινάω” του
Καραγκιόζη. Φτάσαμε όμως σε εποχές πάλι, που πολλοί άνθρωποι σε αυτή τη χώρα την επαναλαμβάνουν τη λέξη, απευθύνονται σε συσσίτια και κοινωνικά παντοπωλεία για τα βασικά αγαθά, στα Κολλητήρια του Καραγκιόζη βλέπουν τα παιδιά τους, στην Αγλαΐα τη γυναίκα του Καραγκιόζη αναγνωρίζουν την γυναίκα τους που αναζητεί ό,τι πιο οικονομικό υπάρχει για το σπίτι τους, στον Δερβέν αγά και στο Βεληγκέκα που δέρνουν τον Καραγκιόζη βλέπουν τη σύγχρονη καταστολή σε βάρος τους στις διαδηλώσεις.
Τελικά ο Καραγκιόζης φαίνεται να μοιάζει πολύ με τον σύγχρονο νεοέλληνα. Δηλαδή είναι και αγωνιστικός για τα δίκαια του από την άλλη είναι και λίγο απατεωνάκος, προσπαθεί να σου τη φέρει;
Οχι, για το δεύτερο δεν συμφωνώ. Οπως ο Ελληνας του ?50 και του ?60 έκανε ό,τι μπορούσε για να επιβιώσει, έτσι και ο Καραγκιόζης. Κάνει 1000 δουλειές, φούρναρης, γραμματικός, νυκτοφύλακας, γιατρός, ανθοπώλης, έτσι κάνει πλέον και ο σύγχρονος Ελληνας που απολύεται από τη δουλειά του και μπορεί να έχει 100 πτυχία αλλά δεν βρίσκει εργασία σε αυτά και κάνει ό,τι του τύχει. Ακόμα και δουλειά με 1.5 ευρώ την ώρα ακόμα και έξω από την πόλη με την επιβάρυνση και της βενζίνης.
Οπως περιμένει ο Καραγκιόζης τον Μπαρμπα Γιώργο να τον σώσει από τον Βεληγκέκα, δεν περιμένουμε και εμείς σήμερα έναν από μηχανής θεό, ένα σύγχρονο Μπαρμπα Γιώργο για να μας… σώσει;
Με τον Μπαρμπα Γιώργο ο Καραγκιόζης έχει μια περίεργη σχέση. Τη “φέρνει” πολλές φορές ο Καραγκιόζης στον θείο του μέσα στα αστεία του. Αλλά δεν τον αφήνει να “καθαρίσει” αυτός για κείνον. Αν παρατηρήσετε στις παραστάσεις, ποτέ δεν είναι ο Μπάρμπα Γιώργος αυτός που θα πει ή θα κάνει το καθοριστικό. Ισως για τον Καραγκιόζη απλά να υπάρχει η σιγουριά ότι έχει ένα “γερό μπάρμπα” πίσω του. Οσο για το σήμερα, δεν υπάρχουν ούτε Μπαρμπα Γιώργηδες, ουτε νεράιδες, ούτε ομάδες “Εψιλον” και εξωγήινοι. Εμείς ο απλός λαός, πρέπει να αγωνιστούμε, συλλογικά για να αλλάξουμε την κατάσταση.
Κρύβει ο καθένας από εμάς έναν Καραγκιόζη μέσα του;
Ενα Καραγκιόζη και ένα Ζορμπά.
ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ
Πόκεμον, Ντίτζιμον, Τρανσφόρμερς, PS και άλλα ηλεκτρονικά παιγνίδια είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του Καραγκιόζη σήμερα;
Αν πάμε πολύ πίσω θα λέγαμε ο κινηματογράφος στα πρώτα του βήματα, τότε που πήγαινε ακόμα και στο χωριό. Ομως η εξέλιξη αυτή ήταν λογική στο πλαίσιο της εξέλιξης της τεχνολογίας. Ομως τα πράγματα ισορρόπησαν. Το ίδιο και με την τηλεόραση που πολλοί πίστευαν ότι θα έβαζε τέλος στον Καραγκιόζη. Ο Καραγκιόζης ξαναβρήκε την αίγλη του…
Σήμερα όμως η επιρροή απέναντι στα παιδιά είναι ακόμα πιο ισχυρή μέσα από το διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά παιγνίδια. Είναι πιο ισχυρός ο εθισμός, υπάρχουν εκατοντάδες παιδιά που προσπαθούν να απεξαρτηθούν σε ειδικές κλινικές ακόμα και στην Ελλάδα, μήπως αυτή η νέα πραγματικότητα κτυπάει περισσότερο το θέατρο σκιών;
Ο Καραγκιόζης αντιστέκεται όπως πάντα και τελικά μέσα στην ψυχή μας επικρατεί η ομορφιά της απλότητας. Το έχω δει με τα παιδιά στις παραστάσεις πολλές φορές που χωρίς να τα προκαλέσω συμπάσχουν με τον Καραγκιόζη, βλέπουν το “κακό” να τον πλησιάζει και τον προειδοποιούν. Αγωνιούν μαζί, χαίρονται, στενοχωριούνται. Τον θεωρούν πολύ οικείο.
Ο Καραγκιόζης εκσυγχρονίζεται και αυτός για αυτό παραμένει τόσο αγαπητός και σήμερα;
Κοίτα, με είχαν πει κάποτε νεωτεριστή. Πάντα όμως το έκαναν αυτό οι καραγκιοζοπαίκτες. Πάντα σατίριζαν τα γεγονότα της εποχής τους. Τη φούστα μέχρι τον αστράγαλο που είχε επιβάλει ο Πάγκαλος, ο Μόλλας ο Καραγκιοζοπαίκτης ήταν ο αγαπημένος του Ελ. Βενιζέλου και πήγαινε συχνά στις παραστάσεις του, ο Μίμαρος στην Πάτρα είχε συλληφθεί από την αστυνομία γιατί περνούσε με τις παραστάσεις του την αναρχική ιδεολογία. Επομένως ο Καραγκιόζης είναι αγαπητός γιατί απαντάει στη σύγχρονη καθημερινότητα. Αν κάνεις παραστάσεις όπως αυτές που γίνονταν το ?30, το ?50 τότε ο Καραγκιόζης θα μπει στο Μουσείο. Είναι μια ζωντανή παράδοση που συνέχεια εμπλουτίζεται και αλλάζει.
ΜΠΑΜΠΑΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ
Κάνεις παραστάσεις στα Χανιά, σε χωριά σε όλη την Κρήτη, σε διάφορα μέρη της χώρας. Αυτό δείχνει πως υπάρχει κοινό;
Ο κόσμος και μικροί και μεγάλοι, τον αγαπάνε. Ο Καραγκιόζης είναι μια επιθεώρηση που τα λέει “χύμα και τσουβαλάτα”, δεν είναι βρωμόλογος (δεν πάμε στο επίπεδο της βιντεοκασέτας του ?80) αλλά λέει πράγματα που δεν μπορεί να πει ο πολίτης σήμερα και βλέπει στο πρόσωπο του αυτόν που τα βάζει με την εξουσία τον Πασά, τον Βεληγκέκα. Από τη μια το σαράι του Πασά από την άλλη η παράγκα του Καραγκιόζη. Η αιώνια πάλη ανάμεσα στην εξουσία και την εργασία, την ταξική πάλη για να πούμε τα πράγματα ξεκάθαρα. Ακόμα και σε παράσταση που ο Καραγκιόζης γίνεται πασάς επειδή σώζει τη βεζυροπούλα, πάλι τρώει ξύλο. Γιατί δεν έχει μάθει να λειτουργεί ως πασάς. Καλεί τους φίλους του στο σαράι, τρώνε, πίνουν, καλεί τον Νιόνιο ένα ξεπεσμένο Κόντε, τον Μπάρμπα Γιώργο που μυρίζουν οι μασχάλες του προβατίλα και ξανατρώει ξύλο.
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ
Θυμάσαι όλα αυτά τα χρόνια που ασχολείσαι με το θέατρο σκιών ένα περιστατικό που σε έκανε να νιώσεις υπερήφανος;
Πολλές φορές νιώθω υπερήφανος. Κάθε φορά ίσως που έρχεται ένας μπαμπάς και μου λέει ότι «σου έφερα το παιδάκι μου να δει, όπως και εγώ σε είχα δει όταν πήγαινα δημοτικό». Από τη μια λέω «ωχ Μπλαζάκη μεγάλωσες», από την άλλη λέω «κοίτα να δεις που κάποιοι μεγαλώνουν μαζί με τον
Καραγκιόζη». Βλέπεις παλικάρια 25 χρόνων να σου έρχονται και να σου λένε ότι σε παρακολουθώ από τα παιδικά μου χρόνια. Υπάρχουν πλέον και πολλοί πιτσιρικάδες που ασχολούνται με τον Καραγκιόζη, φτιάχνουν φιγούρες, κάνουν παραστάσεις στις τάξεις τους. Πολύ ωραία πράγματα. Επίσης άλλη μια στιγμή που με ενθουσίασε ήταν το 1999 στην παράσταση που έκανα για τον Μελχισεδέκ στη Σπλάντζια, μετά από δουλειά 5 μήνων. Για να κάνω αυτήν την παράσταση έκοψα το τσιγάρο για να εξοικονομήσω κάποια χρήματα. Μετά την παράσταση έβλεπα ανθρώπους να μου λένε ότι έμαθαν την ιστορία του κρεμάσματος του Μελχισεδέκ από την παράσταση.
Και κάποιο περιστατικό που να σε στεναχώρησε;
Μια φορά είχα δεχτεί απειλή από πολιτικό χώρο. Σε μια παράσταση, που είχε πολιτικές αναφορές, αλλά δεν ήταν σκληρή σάτιρα, ήλθε μετά το τέλος της κάποιος πίσω από τον μπερντέ και μου την είπε άσχημα και χοντρά. Στεναχωρήθηκα γιατί κατάλαβα ότι κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν καθόλου χιούμορ, ανεξάρτητα αν ο χώρος που βρίσκονται πολιτικά δηλώνει φιλελεύθερος.
Κάποιος ανεκπλήρωτος δικός σου στόχος;
Σιγά-σιγά τους εκπληρώνω όλους. Μπορεί να είμαι στις μαύρες μου εξαιτίας των όσων συμβαίνουν γύρω μας και ξαφνικά θα ακούσω ένα αστείο σχετικά με τον Καραγκιόζη, μια ατάκα, θα μου έλθει στο νου ένα περιστατικό και αμέσως θα αλλάξει τελείως η διάθεση μου.
Ο Καραγκιοζοπαίκτης σήμερα…
Τελικά το βασικό προσόν ενός Καραγκιοζοπαίκτη ποιο είναι σήμερα;
Να είναι μέσα στην κοινωνία, να μην είναι σε αποστειρωμένη φάση και αυτό ευτυχώς έχει κατακτηθεί εδώ και χρονια. Ο Καραγκιόζης είναι ένα θέαμα της λαϊκής τάξης. Βγαίνει μέσα από τα σπλάχνα του λαού. Οσοι πάρουν στα χέρια τους το βιβλίο “Καραγκιόζης ο πρόσφυγας” του Φωτιάδη, θα δουν ότι ο Καραγκιόζης ήταν πάντα σε όλα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Θα δει τον Καραγκιόζη στο αντάρτικο να συνομιλεί με μια φιγούρα του Λένιν, μέσω αυτής της προσπάθειας προσπαθούσαν να περάσουν το πολιτικό τους μήνυμα, ή ο Σκαρίμπας που έπαιζε Καραγκιόζη είχε κάποιες φιγούρες που θύμιζαν τους ΕΣΑτζήδες. O Καραγκιοζοπαίκτης πρέπει να απαντάει στο σήμερα.
