Γιάννης Τσουκάτος
«Σαν ήλιος βγήκες φωτεινός
στης Αμερικής τ? αλώνι
κι έλαμψες κι ήρθες νικητής
και σ? αγαπάμε όλοι»
Γ. Σμαραγδής
Ως γνωστόν ο ταλαντούχος σκηνοθέτης Γ. Σμαραγδής ανταπαντώντας στα κολακευτικά σχόλια του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά, του είπε την παραπάνω μαντινάδα.
Ξεπερνώντας λίγο το σοκ από το βάθος των λέξεων, θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το ποίημα με μια μικρή ανάλυση.
Με τα πρώτα λόγια ο ποιητής θέλει να εκφράσει τη λαμπρότητα του ανδρός. Η παρομοίωση «σαν ήλιος» δείχνει όχι μόνον τη φωτεινότητα, αλλά και τη νέα μέρα που ξημερώνει μεταφορικά για την Ελλάδα.
Η «Αμερική» αναφέρεται όχι επειδή άλλοι αναλυτές επιφανειακώς την ερμηνεύουν λόγω της τελευταίας επίσκεψης του πρωθυπουργού στην Αμερική, ούτε φυσικά επειδή ο κ. Σαμαράς σπούδασε σε Πανεπιστήμιο της χώρας αυτής (όπως άλλωστε και άλλοι επιφανείς άνδρες, που έκαναν τόσο καλό στον τόπο μας, όπως ο κ. Γεώργιος Α. Παπανδρέου).
«Στης Αμερικής τ? αλώνι» αναφέρεται θέλοντας να δείξει μεταφορικά κάτι από τη λεβεντιά του Α. Σαμαρά, όπως αυτή του Διγενή Ακρίτα. Ενα μικρό απόσπασμα από το ακριτικό τραγούδι «Ο θάνατος του Διγενή» λέει: «Κι πήγαν και παλέψανε στα μαρμαρένια αλώνια, κι όθε χτυπάει ο Διγενής, το αίμα αυλάκι κάνει κι όθε χτυπάει ο Χάροντας, το αίμα τράφο κάνει». Το «αλώνι» εδώ έχει τη σημασία των σύγχρονων ψυχρών αλωνιών – σαλονιών της Γερμανίας, όπου εκεί ο πρωθυπουργός δίνει τιτανομαχίες όπως ο Διγενής, για να μπορέσει να ξεπουλήσει την άχρηστη δημόσια περιουσία της Ελλάδας.
Παρακάτω η αναφορά στην λαμπρότητα («κι έλαμψες») έχει να κάνει φυσικά με τον ήλιο, που αντανακλά στο καθαρό πρόσωπο του ανδρός, γιατί ο Α. Σαμαράς δεν έχει να στεναχωρηθεί για τίποτα. Ούτε για τους χιλιάδες απολυμένους ούτε για τις συντάξεις πείνας ούτε για τα παιδιά που έχασαν τα σχολεία τους ούτε για τους αρρώστους που δεν έχουν χρήματα να πάνε στο Νοσοκομείο. Οχι! Ο Α. Σαμαράς έχει ψηλά το κεφάλι και είναι λαμπρός, αφού αυτά που του έχουν πει να κάνει, τα κάνει χωρίς να φοβάται κανένα!
Παρακάτω ο μέγας ποιητής μας λέει «ήρθες νικητής». Εδώ υπάρχει μεταφορά (χρονική). Δεν ήρθε νικητής από την Αμερική (άλλωστε δεν είχε να νικήσει και τίποτα εκεί), αλλά από το μέλλον, της νίκης του επί των χιλιάδων υψηλόβαθμων άχρηστων δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι ως γνωστόν φταίνε για όλα τα κακά της πατρίδας.
Τέλος το «σ? αγαπάμε όλοι», μάλλον γράφτηκε για να βγει η ρίμα, γιατί δεν σηκώνει καμία σοβαρή ανάλυση.
Δεν έχασε ποτέ κανείς που επαινούσε την εξουσία. Την κάθε εξουσία.Αντίθετα χάνουν όσοι κάνουν ακόμη και αξιόπιστη κριτική.Στην πρώτη περίπτωση κερδίζει ο επαινών την εύνοια της εξουσίας, ή τουλάχιστον δεν χάνει. Συνήθως όμως δεν κερδίζει ποτέ η κοινωνία.Στη δεύτερη περίπτωση κερδίζει η κοινωνία και ο δέκτης της κριτικής αν είναι εφυής, αλλά δεν κερδίζει σχεδόν ποτέ αυτός που ασκεί την κριτική.Ο κ. Σμαραγδής που έχει δημιουργήσει αξιόλογες ταινίες φαίνεται πως έχει όνειρα αλλά δεν έχει τα μέσα. Μην βλέποντας πως άλλων τα όνειρα έχουν γίνει εφιάλτες σκέφτηκε να πει την μαντινάδα του βλέποντας ήλιους εκεί που άλλοι βλέπουν σκοτάδι, και αλώνια εκεί που άλλοι ζουν την κόλαση.Καθένας με τις αντοχές και την όραση της ψυχής, της καρδιάς και της εφυίας του….