ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΝΙΘΑΚΗΣ*
Στις 22 του Ιουνίου βρεθήκαμε-ο υπογράφων το κείμενο αυτό Βασίλης Κνιθάκης και ο φίλος Αντώνης Ζωιδάκης ναύαρχος ε.α., τελευταία συνταξιδιώτης στον χώρο και χρόνο της μελέτης της ιστορίας μας- στο όμορφο και γραφικό χωριό της Μονής Σελίνου. Ήταν μια προγραμματισμένη από καιρό επίσκεψη. Σκοπός μας ήταν η Βυζαντινή Εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Είναι εξαίσια σε τοιχογραφίες και ιστορία. Πρόσφατα ανακαινισθείσα από την αρχαιολογική υπηρεσία.
Μελετώντας την ιστορία της περιοχής είχα διαβάσει και ακούσει πολλά κι αλλοπρόσαλλα για μια πυραμίδα που βρισκόταν στην περιφέρεια του χωριού.
Κι αυτό έκανε την περιέργειά μου ακόμα μεγαλύτερη για να γνωρίσω αυτό το κατασκεύασμα, παράλληλα με την επίσκεψή μας στην εκκλησία
Ήμαστε τυχεροί γιατί συναντήσαμε στο χωριό τον κατάλληλο άνθρωπο γι? αυτήν την περιέργειά μας.
Ήταν ο κύριος Ευτύχης Σταυριανουδάκης συνταξιούχος αγροφύλακας κι επίτροπος της Εκκλησίας. Καλοσυνάτος, φιλόξενος και καλοστεκούμενος, παρά τα ογδόντα δύο του χρόνια. Γνώριζε όλο το ανατολικό Σέλινο ´τα ορεινά των αρχαίων Ελλήνων και Ενετών´ σαν την παλάμη του. Και πρόθυμα μας πήγε όπου του ζητήσαμε
Αφού επισκεφτήκαμε την εκκλησία, μας οδήγησε στη μυθική πυραμίδα.
Μας πήγε από τον κεντρικό δρόμο Χανίων -Σούγιας, και λίγα μετρά μετά το μοναδικό καφενείο στρίψαμε δεξιά, σε ένα ασφαλτοστρωμένο δρόμο.
Σταματήσαμε σε απόσταση 1800 περίπου μέτρων πάνω από το χωριό σε μια στροφή του δρόμου που δημιουργούταν ένα μικρό πλάτωμα. Εκεί υπήρχαν τρία μισοφαλακρά πεύκα και έριχναν την αραιά πολύτιμη σκιά τους.
Τότε ο οδηγός μας κύριος Ευτυχής μας είπε. «Από δω συνεχίζετε με τα πόδια, η απόσταση είναι κοντινή, αυτό που ζητάτε βρίσκεται δίπλα σε μια χαρουπιά».
Το μέρος που έπρεπε να διαβούμε περπατώντας ήταν μια απότομη κατωφέρεια, δεν υπήρχε καθόλου μονοπάτι, η κλήση του εδάφους ήταν απότομη και ολισθηρή, από δεξιά άνοιγε το στόμα του ένας γκρεμός βάθους 200 μέτρων. Έτοιμος να μας καταπιεί σε κάθε παραπάτημά μας, και αυτό μας προκαλούσε δέος και φόβο. Το μέρος που έπρεπε να περπατήσουμε ήταν γεμάτο από ασπαλάθους, θυμάρια, σκίνους, και αγριοχαρουπιές. Και ο μεσημεριανός ήλιος καυτός και βασανιστικός. Τα βήματά μας ήταν αργά και δισταχτικά ανάμεσα στα αγκάθια και τα θυμάρια. Τα τσιμπήματα των αγκαθιών ήταν χάδι μπροστά στο φόβο που μας δημιουργούσε ο γκρεμός στα δεξιά μας. Τα πρώτα πενήντα μέτρα πορείας από τα 120 συνολικά, έμοιαζαν με αμέτρητα χιλιόμετρα. Συναντήσαμε δύο μεγάλους βράχους με προφανή λοξή λάξευση, πιθανόν κάποτε να ήταν το εσωτερικό ενός άλλου παρόμοιου κατασκευάσματος με αυτό που θέλαμε να επισκεφτούμε
Σταματήσαμε μερικά λεπτά να πάρουμε μια ανάσα. Τότε σκέφτηκα ότι μερικά χιλιόμετρα παρακάτω στο ακρωτήριο Κριός τον Ιούλιο του 365 μ.Χ. έγινε ένας φοβερός σεισμός μεγέθους 8,3 της κλίμακας Ρίχτερ. Αυτός ο σεισμός ισοπέδωσε ολόκληρη την Κρήτη και προφανώς και την αρχαία Ελυρο που βρισκόταν πολύ κοντά σε μας. Δημιούργησε και ένα “τσουνάμι” στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου που πέταξε όλα τα ελλιμενισμένα πλοία στις σκεπές των σπιτιών, κι έπνιξε σχεδόν το μισό πληθυσμό της Αλεξάνδρειας (Βλέπε: Οι σεισμοί της Ελλάδας σελ. 172 των Βασ. και Κατερίνα Παπαζάχου).
Αυτή η φοβερή σεισμική δόνηση ανύψωσε όλη τη Νότια και Δυτική Κρήτη περί τα έξι μέτρα. Τότε έγιναν χωράφια τα λιμάνια της αρχαίας Συίας σημερινής Σούγιας και των Φαλασάρνων. Και πιθανόν αυτός ο σεισμός να έκοψε τον βράχο που βλέπαμε μπροστά μας.
Μετά από κουραστικό ασταθές και επικίνδυνο βάδισμα, μέσα και πάνω από τα κλαδιά και τα αγκάθια, φτάσαμε σε ένα μονοπάτι που είχαν δημιουργήσει τα πρόβατα και κει συνεχίσαμε κάπως καλύτερα. Σε κάθε βήμα μας ένα σύννεφο από φοβισμένες μέλισσες εγκατέλειπαν τα μικρά λουλούδια των θυμαριών, και αφού έκαναν μια δύο στροφές πάνω από τους λουλουδιασμένους μυρωδάτους θάμνους, ξαναγύριζαν στη γλυκιά ασχολία τους, μεγαλώνοντας το βουητό των φτερών τους, λες και θύμωσαν μαζί μας που τις ενοχλήσαμε
Μας αποζημίωνε όμως η θέα του τοπίου που απλωνόταν μπροστά μας. Μπρος σε μας και στα δεξιά μας απλωνόταν το χάος, με χρώματα μπλε, πράσινο και με μικρές πινελιές μαύρου και κόκκινου. Αισθανόμουνα σαν αετός σε πτήση. Η ματιά μας σταματούσε στο μπλε του ουρανού και της θάλασσας εκεί που τα σμίγει ο ορίζοντας. Πού και πού ξεχώριζαν αχνά τα άσπρα σπιτάκια της Σούγιας.
Τα ιδρωμένα πρόσωπά μας δρόσιζε το καθαρό αεράκι, που μαζί του κουβαλούσε τα μεθυστικά αρώματα των σκίνων και των θυμαριών.
Την απόλυτη σιωπή της φύσης έσπαγε μια ουράνια αρμονία ήχων ´που την συνέθεταν´, το απαλό σφύριγμα του αέρα στα κλαδιά, τα τιτιβίσματα των τρομαγμένων πουλιών από την παρουσία μας, και το αρμονικό βούισμα των αμέτρητων μελισσών πάνω από τα θυμάρια.
Μετά από κοπιαστική πορεία και μουσκεμένοι από τον ιδρώτα, φτάνουμε στον προορισμό μας.
Το κατασκεύασμα που το ονόμαζαν πυραμίδα και ορθωνόταν μπροστά μας, ήταν στην πραγματικότητα ένας λαξευμένος κώνος πάνω σε ένα ασβεστολιθικό μονόλιθο.
Έχει λαξευμένη είσοδο από τα δυτικά. Η είσοδος του είχε διαστάσεις 1,2 μέτρα ύψος και 0,7 μέτρα πλάτος, και άφηνε έναν τοίχο πάχους σαράντα έως πενήντα εκατοστά.
Η είσοδος σε οδηγεί σε ένα λαξευμένο δωμάτιο δίχως παράθυρα διαστάσεων 2,2 χ 2,1 μέτρων και 1,4 μέτρων ύψους. Αμέσως μετά την είσοδο είναι δύο η τρεις μικρές χαρουπιές κι αμέσως μετά ο γκρεμός.
Το πάτωμα του λαξευμένου δωματίου έχει χώμα και μικρά χαλίκια. Στην είσοδό του αριστερά, βρίσκονταν τα υπολείμματα από το σκελετό ενός μικρού προβάτου η κατσικιού. Ήταν ό,τι έχει απομείνει από το γεύμα κάποιου αρπακτικού. Πάνω στο κουφάρι του ζώου αλλά και σε κάθε πτύχωση του τοίχου στο εσωτερικό του λαξευτού δωματίου ήταν κολλημένα πολλά, πάρα πολλά σαλιγκάρια.
Το εξωτερικό ύψος του κώνου από την κορυφή του έως το επίπεδο του πατώματος είναι περίπου 4,6 μέτρα. Η εξωτερική περίμετρος του κώνου στο επίπεδο του δαπέδου είναι γύρω στα 16 μέτρα. Ενώ η εξωτερική περιφέρεια του υπό κλίση επιπέδου (θεμελίωσης) του κώνου είναι γύρω στα 29 μέτρα. Είναι κατασκευασμένος σε υψόμετρο 280 περίπου μέτρων, και σε συντεταγμένες 35 μοίρες 16΄26.27″B και 23 μοίρες 48´13.90″A (υπό επιφύλαξη για την ορθότητα υπολογισμού).
Η απόσταση που χωρίζει το μνημείο από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο είναι περίπου 120 μέτρα, σχεδόν αδιάβατο και επικίνδυνο μονοπάτι, ενώ η συνολική απόσταση από το χωριό Μονή είναι γύρω στα δύο χιλιόμετρα.
Την ύπαρξη του μνημείου δεν γνωρίζει σχεδόν κανένας. Οι λίγοι που ενδεχομένως το γνωρίζουν, το πληροφορήθηκαν από κατά καιρούς δημοσιεύματα σε περιοδικά, που συνοδευόταν από τερατολογίες
Με μια πρώτη ματιά στη δομή του μνημείου, μας δηλώνει ότι για την κατασκευή του, πρέπει να έχουν ασχοληθεί πολλοί άνθρωποι με τεχνογνωσία, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, και κάτω από δύσκολες συνθήκες
Και για να ολοκληρωθεί το έργο αυτό, την εντολή της κατασκευής πρέπει να την έδωσε κάποιος που θα είχε δύναμη, ισχύ, χρήμα, και εξουσία. Έτσι λογικά οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι το μνημείο αυτό πρέπει να ήταν η λατρευτικός χορός η ταφικό μνημείο.
Οι μικρές διαστάσεις του λαξευμένου εσωτερικού χώρου κυρίως στο ύψος του, αδυνατίζει την περίπτωση χρήσεως, του μνημείου σαν λατρευτικού. Απεναντίας λόγω των διαστάσεων του εσωτερικού του χώρου η περιοχή που έχει κατασκευαστεί, η στερεότητα της κατασκευής του (μοιάζει με απόρθητο και αιώνιο) καθώς ο μεγάλος χρόνος που απαιτεί η κατασκευή του και η τεχνογνωσία που υποδηλώνει η δομή του. Μαρτυρούν μια βασιλική ματαιοδοξία, ´παρόμοια με αυτή των Φαραώ´ που ενδεχομένως να έχει επηρεαστεί
Σήμερα στα εργαστήρια της Γεωλογίας υπάρχουν τρόποι να υπολογιστεί η χρονολογία της κατασκευής του μνημείου.
Και από εκεί να ξετυλιχτεί το κουβάρι του «ποιος και γιατί το κατασκεύασε». Πρέπει όμως το χωριό ή ο Δήμος να κάνει το μνημείο αυτό προσβάσιμο σε όποιον επιθυμεί να το επισκεφτεί. Και ίσως τότε θα αρχίσει η συστηματική και επιστημονική μελέτη και διερεύνηση του μνημείου και όλης της περιοχής
Αποτελεί χρέος όλων μας, για τους λιγοστούς κατοίκους που έχουν απομείνει στο χωριό, να δημιουργηθεί ένα κίνητρο ανάπτυξης και παραμονής τους στο χωριό τους αλλά και ο ερχομός νέων κατοίκων. Ενας τρόπος είναι η προβολή των μνημείων, και η προβολή της φυσικής ομορφιάς του χωριού, καθώς και η αρμονική συνύπαρξη φύσης ανθρώπου, που είχε ο τόπος αυτός χιλιάδες χρόνια τώρα. Και έτσι κράτησε και έθρεψε και μεγαλούργησε αμέτρητες γενιές ανθρώπων μέχρι σήμερα.
Σήμερα τι έχει αλλάξει και αργοπεθαίνουν αυτοί οι τόποι; Πρέπει να αλλάξουμε και εμείς;
*Μαθηματικός
