Δρ ΝικOλαος Β. ΠετρουλAκης
Ο θάνατος του αειμνήστου συμπατριώτη μας Λευτέρη Βερυβάκη, έδωσε αφορμή να ανακινηθεί το θέμα του μονοτονικού, αφού αυτός θεωρείται ο πατέρας του συστήματος. Ιστορικό κείμενο παραμένει η εισηγητική του Εκθεση προς τη Βουλή το βράδυ της 11ης Ιανουαρίου 1982 με την οποία ζητούσε την ψήφιση της τροπολογίας, με την οποία καθιερώθηκε το νέο σύστημα γραφής της γλώσσας μας, χωρίς τόνους και πνεύματα.
Ο Βερυβάκης, τότε Υπουργός Παιδείας, ανάμεσα στα άλλα γράφει «Αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ και σε υλοποίηση εξαγγελίας του, μια από τις πρώτες πράξεις του Υπουργού Παιδείας υπήρξε η απόφασή του, με ημερομηνία 2.12.1981 για την εισαγωγή του μονοτονικού στην Εκπαίδευση.
Μ’ αυτήν συστήθηκε Ειδική Επιτροπή με σκοπό να μελετήσει και να εισηγηθεί σχετικά με την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, τον τρόπο και το χρόνο εφαρμογής του, τις σχετικές αλλαγές που χρειάζονται να γίνουν, κ.λπ.. Την επιτροπή αποτέλεσαν οι Εμμ. Κριαράς, Φάνης Κακριδής Χ. Τσολάκης, Β, Φόρης, Δ. Τομπαΐδης, Α. Βουγιούκας, Αλόη Σιδέρη, Χ. Μιχαλές, και Α. Κοτλίτσας.
H απόφαση της Επιτροπής για την καθιέρωση του μονοτονικού δεν ήταν ομόφωνη. Αυτό ίσως έκαμε τον Υπουργό να δειλιάσει και να μην προχωρήσει. Στη στιγμή αυτή, που κινδύνευε η καθιέρωση του συστήματος ο αείμνηστος συμπατριώτης μας παιδαγωγός Γιώργος Μαραγκουδάκης, που βρισκόταν τότε πολύ κοντά στον Υπουργό, ως διευθυντής του ιδιαιτέρου Γραφείου του, ενθάρρυνε τον Υπουργό και του εισηγήθηκε να προχωρήσει. Ο Υπουργός τελικά προχώρησε και έφερε το θέμα στη Βουλή.
Στην εισηγητική του Εκθεση προς τη Βουλή ο Υπουργός έγραφε ακόμα: «Η ουσία της μεταρρύθμισης βρίσκεται στο γεγονός ότι μετά από 2000 χρόνια με εξαίρεση παλαιότερα της εποχής του Ελευθερίου Βενιζέλου, σε σχέση με τη δασεία, δεν έχει αποτολμηθεί μια τόσο δραστική μεταβολή και τονική απλοποίηση στα δεδομένα του τονισμού».
Η τροπολογία υποβλήθηκε τα μεσάνυχτα της 11.1.1982 αιφνιδίως και ψηφίσθηκε παρά τις αντιρρήσεις της Αντιπολίτευσης. Το τονικό ζήτημα υπήρχε από τα αρχαία χρόνια. Την πρώτη αρχή των τονικών σημείων βρίσκομε στο αρχαίο αττικό αλφάβητο και μάλιστα στο στοιχείο Η, με το οποίο δηλωνόταν ο δασύς φθόγγος, μέχρι το 402 π.Χ.. Μερικοί υποστήριξαν ότι ο τονισμός καθιερώθηκε στα χρόνια του Αριστοτέλη, όταν έγινε λόγος για τα ´παράσημα´. Γνωρίζομε όμως ασφαλώς ότι τα πνεύματα αναγράφηκαν στις λέξεις κατά τους χρόνους των Αλεξανδρινών Γραμματικών, δηλ. τον τρίτο π.Χ. αιώνα, αλλά δεν μπορούμε ακόμα να εξακριβώσομε αν ο Αριστοφάνης ο Βυζάντιος ή ο Αρίσταρχος ο Σαμόθραξ έγιναν επινοητές ή εισηγητές των σημείων αυτών. Σήμερα υπάρχει η γνώμη ότι η διάδοση της ελληνικής γλώσσας μετά το Μ. Αλέξανδρο συνετέλεσε ώστε να προσλάβει η γλώσσα τους τόνους και τα πνεύματα, επειδή τόσο η γλώσσα όσο και η προφορά κινδύνευαν να χάσουν την ορθότητά της.
Σημειώνεται ότι στην γραπτή νεοελληνική των τελευταίων δεκαετιών, είχαν γίνει αρκετές ορθογραφικές απλοποιήσεις, Για την απλοποίηση του συστήματος γραφής της γλώσσας μας μίλησαν κατά καιρούς κορυφαίοι άνθρωποι των γραμμάτων, όπως ο Ι. Χατζιδάκης, που υποστήριξε την έκδοση των αναγνωστικών του δημοτικού σχολείου χωρίς τόνους, ο Μ. Τριανταφυλλίδης, ο Αλ. Δεμούζος, ο Αχ. Τζάρτζανος, ο Εμμ. Κριαράς, ο Γ. Μπαμπινιώτης και άλλοι και κυρίως ο καθηγητής Ι. Κακριδής που διώχθηκε για τις αντιλήψεις του υπέρ του μονοτονικού και την έκδοση πανεπιστημιακού συγγράμματος με το σύστημα αυτό.
Πριν από την επίσημη εισαγωγή του νέου συστήματος γραφής στην εκπαίδευση και τη διοίκηση, αρκετές εφημερίδες, πολλά περιοδικά και αρκετά βιβλία τυπώνονταν με τη τη μονοτονική ή ατονική γραφή.
Στα τελευταία χρόνια μετά την ταφόπλακα της καθαρεύουσας, που έθεσε η Κυβέρνηση Ράλλη και την καθιέρωση της δημοτικής, ως επίσημης γλώσσας στην εκπαίδευση, στη Διοίκηση και στις δικαστικές αποφάσεις είχε ωριμάσει και το πρόβλημα του μονοτονικού. πράγμα που έγινε με την υπογραφή Βερυβάκη.
Την ψήφιση της τροπολογίας για την καθιέρωση του μονοτονικού ακολούθησε η έκδοση σειράς υπουργικών αποφάσεων, με τις οποίες το μονοτονικό πέρα από την εκπαίδευση, επεκτάθηκε στη Διοίκηση, στην σύνταξη νομοθετικών κειμένων, στη διατύπωση των δικαστικών αποφάσεων, στην αλληλογραφία των δημοσίων αρχών κ.λπ..
Εγινε εξαίρεση στην αλληλογραφία της Εκκλησίας, ύστερα από επέμβαση του τότε Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ με το δικαιολογητικό ότι η Εκκλησία αλληλογραφεί με ξένες Εκκλησίες και πρέπει να διατηρηθεί η παραδοσιακή μορφή γραφής σύμφωνα με την εκκλησιαστική τάξη.
Η τροπολογία του Βερυβάκη ήταν μια πολύ τολμηρή πράξη. Με μια μονοκονδυλιά ξεπέρασε την παράδοση 17 αιώνων, τη μορφή της γλώσσας στην οποία γράφτηκαν χειρόγραφα, τα ιερά κείμενα, η εκκλησιαστική υμνολογία, οι εκδόσεις των αρχαίων ελληνικών κειμένων των τελευταίων αιώνων, τα γραπτά του Κοραή και των αλλων Δασκάλων του Γένους, τα κείμενα της λογοτεχνίας μας και οι μυριάδες τόμοι ελληνικών κειμένων που βρίσκονται στις βιβλιοθήκες όλου του κόσμου,
Ο Κεμάλ με μια μονοκονδυλιά καθιέρωσε το λατινικό αλφάβητο για τη γραφή της τουρκικής γλώσσας και απήλλαξε το λαό του από την παράδοση των ιερογλυφικών του αραβικού αλφαβήτου.
Ηταν μια σωτήρια πράξη. Ο Βερυβάκης, ως άλλος Κεμάλ καθιέρωσε, με την υπογραφή του μια απλοποιημένη μορφή της ελληνικής γλώσσας. Ηταν μια σωστή πράξη; Καθένας μπορεί να δώσει μια απάντήση ανάλογα με την κοσμοθεωρία του. Πρώτοι που πρέπει να μιλήσουν είναι οι μαθητές και οι δάσκαλοι.
Εμείς οι παλιότεροι θυμόμαστε τα τραγουδάκια που μαθαίναμε για να θυμόμαστε τις δασυνόμενες λέξεις όπως: «Ιππος, ικανός, ιδρώνει ικετεύει, ιμάτιον ίνα μη κρυώνει».
Οι κανόνες τονισμού χρειάζονταν πολλές ώρες, για να γίνουν κτήμα του μαθητή.
Η απαλλαγή από το άχθος αυτό, μήπως είναι ένα λιβανωτό στη μνήμη του Βερυβάκη, με την ευκαιρία του τριμήνου μνημοσύνου του;
