Η θεραπεία Γκεστάλτ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΟΛΥΖΩΗ*
Η ψυχοθεραπεία Gestalt είναι μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που έχει κάνει την εμφάνιση της τα τελευταία 25 χρόνια, βαθιά επηρεασμένη από τον υπαρξισμό,  με κύριο ιδρυτή της το Frederick (Fritz) Perls.
Για την ελληνική λέξη του όρου Gestalt έχουν προταθεί διάφοροι όροι, όπως μορφή, δομή, διαμόρφωση, αλλά η πλησιέστερη αυτών, είναι η λέξη ´όλον´. Μια Gestalt είναι το σύνολο, μια ολοκληρωμένη ολότητα, όπου τα διάφορα μέρη της συνδέονται μεταξύ τους, επηρεάζοντας το καθένα ξεχωριστά τη λειτουργία και τη συνοχή του συνόλου. Είναι δηλαδή κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των μερών του. Εχοντας ως βασικό παράδειγμα τον άνθρωπο,  που ο ίδιος αποτελεί μια Gestalt καθώς το σώμα, το πνεύμα, ο νους, η ψυχή αποτελούν την ολοκληρωμένη αυτή μορφή που ονομάζουμε άνθρωπο.
Bασική έννοια στη θεραπεία Gestalt κατέχει η επίγνωση των αναγκών του ατόμου, δηλαδή η αναγνώριση αυτού που αισθανόμαστε, που θέλουμε, που κάνουμε, που σκεφτόμαστε ´εδώ και τώρα´.  
Η έννοια ´εδώ και τώρα´ για τη θεραπεία Gestalt αναφέρεται στη σημασία που έχει να μιλάμε στο παρόν καθώς το παρελθόν έχει περάσει και το μέλλον δεν έχει έρθει ακόμα. Το παρελθόν και το μέλλον έχουν σημασία μόνο στην περίπτωση που έχουν τις ρίζες τους στο παρόν και επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Οταν οι άνθρωποι σκέφτονται και επενδύουν ενέργεια στο μέλλον, είναι σα να προεξοφλούν αυτό που θα έρθει και το οποίο μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που τελικά συμβαίνει. Η θεραπεία Gestalt επιδιώκει να ενδυναμώσει το Εγώ του ατόμου, έτσι ώστε να σταθεί στα δικά του πόδια και να υποστηρίξει τον εαυτό του ως ανεξάρτητο άτομο.
Καθένας από εμάς, έχει στο δυναμικό του την ικανότητα ανεξαρτησίας και σκοπός της θεραπείας είναι να βοηθήσει τα άτομα να αποκτήσουν  επίγνωση γι’ αυτή τους την ικανότητα. Με αυτό τον τρόπο κατακτούν την ισορροπία και την αυτορρύθμιση του οργανισμού τους.
Στη Gestalt ξεκινάμε από το σύμπτωμα και σε συνδυασμό με το ιστορικό του ατόμου, εμβαθύνουμε σε λιγότερο προφανή κομμάτια της ζωής του.  Γίνεται, λοιπόν, ένας συνδυασμός ανάμεσα στο ´φόντο´, δηλαδή το παρελθόν και στο ´σχήμα´, δηλαδή τη μορφή, την ανάγκη που υπάρχει στο τώρα, αυτό που έχει σημασία. Ενώνοντας το φόντο και το σχήμα δημιουργείται μια ολοκληρωμένη μορφή η οποία αποτελεί το σύνολο του ατόμου.
Το πρόβλημα δημιουργείται όταν υπάρχει ρήξη, σύγκρουση μεταξύ αυτού που είναι, αυτού που θέλει και αυτού που πρέπει (σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα) να είναι το άτομο.
Η θεραπεία Gestalt δίνει έμφαση στο ´βίωμα´ των συναισθημάτων, στην αποβολή του ´ψεύτικου εαυτού´, προσεγγίζοντας το ´εδώ και τώρα´ και το ´πώς´ μπορεί να αλλάξει η παρούσα κατάσταση.
Η θεωρία της θεραπείας Gestalt έχει ως βάση δυο ιδέες. Η πρώτη είναι ότι η ψυχολογία πρέπει να εστιάζει στο βίωμα του παρόντος και η δεύτερη ότι αφού είμαστε συνδεδεμένοι με ένα δίκτυο σχέσεων με άλλους ανθρώπους, μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας μόνο όπως υπάρχουμε σε σχέση με το γύρω μας περιβάλλον.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η θεραπεία Gestalt χρησιμοποιείται σε εκπαιδευτικά, αλλά και σε εργασιακά περιβάλλοντα, πέραν της ατομικής και ομαδικής ψυχοθεραπείας.