Στη Σαμοθράκη! Στο νησί των Καβείρων, της Νίκης και της Αρμονίας. Στο νησί της φύσης και του πολιτισμού. Στο “αρχοντικό”, στο “περήφανο”, στο “ιστορικό”, στο “μυστήριο” νησί. Στη “Δήλο του Βορρά”, στο “Καμάρι του Θρακικού πελάγους”, στη μητρίδα γη της Ευδοκίας… Εκεί “συνάντησα” για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1986, τον άγνωστο ακόμη και σε θρησκευόμενους, Άγιο Εύπλο, που γιορτάζει η εκκλησία μας σήμερα 11 Αυγούστου – δίπλα στο πατρικό της Ευδοκίας το εκκλησάκι του. Ένα εικονοστάσι στη Χάρη του, στην αυλή του σπιτιού μας, αν κάποτε κάνουμε δικό μας σπίτι, το τάξιμό μου. “Έπρεπε” να περάσουν 20 χρόνια -τα μισά από αυτά, που έλεγε η μάνα μου ότι κάνουν υπομονή και περιμένουν οι Άγιοι- για να γίνει. Σαν χθες το πρώτο πανηγύρι, αποσπέρας, της γιορτής του, πριν από 14 χρόνια στα Μετόχια Τσικαλαριών, όπου το σπίτι μας… Μα και σαν χθες το “τάξιμο” στον Άγιο που οι Σαμοθρακίτες επιμένουν να τον θέλουν προστάτη των ναυτικών όπως τον Άγιο Νικόλαο. Ένα χθες, μιας αστραπής δρόμος, για να θυμηθώ τον Νίκο Καζαντζάκη, η ζωή μας όλη…
«Ο Άγιος Εύπλος ο Μεγαλομάρτυρας έζησε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ., όταν αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν ο Διοκλητιανός. Γεννήθηκε στην Κατάνη της Σικελίας, όπου και ήταν διάκονος της τοπικής εκκλησίας. Θερμός κήρυκας του Ευαγγελίου ο Εύπλος προσπαθούσε να στερεώσει την πίστη των διωκόμενων χριστιανών και τους προέτρεπε να υπομένουν τα πιο φρικτά μαρτύρια, παρά να αρνηθούν τον Χριστό. Οι ειδωλολάτρες βλέποντας αυτή του τη δραστηριότητα, τον κατήγγειλαν στον Έπαρχο Καλβισιανό. Αυτός προσπάθησε με συζήτηση να πείσει τον Εύπλο ότι ήταν μωρία η πίστη του κι έπρεπε να την αρνηθεί. Ο Εύπλος διέλυσε όλα τα επιχειρήματα και ο Καλβισιανός αφού είδε ότι δεν τα έβγαζε πέρα διέταξε και του έσχισαν τις σάρκες με σιδερένια νύχια. Κατόπιν του έσπασαν τις κνήμες με σφυριά και στο τέλος τον αποκεφάλισαν. Όταν τον συνέλαβαν, κρατούσε στα χέρια του το Ευαγγέλιο. “Διάβασέ μου κάτι ν’ ακούσω τι γράφει” του είπε ο κριτής, μπροστά τον οποίο τον οδήγησαν και ο Άγιος άνοιξε και διάβασε: “Μακάριοι οι δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης ότι αυτών έστιν η βασιλεία των ουρανών”»… Αυτά απ’ το Διαδίκτυο για τον Άγιο που το όνομά του σημαίνει καλή πλεύση στις θάλασσες.
Προστάτης Άγιος της Αίνου της Ανατολικής Θράκης, μιας πόλης που τα χρόνια της Τουρκοκρατίας υπήρξε σημαντική ναυτική δύναμη, πάλαι ποτέ, ο Άγιος Εύπλος. «Έχει η Αίνος ξακουστές, πλεούμενες φεργάδες/ έχει καραβοκύρηδες και καραβοκυράδες,/ έχει καραβομαραγκούς, καράβια π’ αρματώνουν/ που φεύγουν στην Ανατολή και πάνε και στη Δύση,/ φέρνουν χρυσό κι ασημικό και κεντητά μαντήλια,/τα βάζουν οι νοικοκυρές/ και παν’ στην Εκκλησία». Για την εκκλησία του Αγίου Εύπλου, ένα βυζαντινό κτίσμα που οικοδομήθηκε πριν απ’ το έτος 1000, σύμφωνα με τον Σύλλογο Αινιτών Αλεξανδρούπολης, στο λιμάνι της πόλης, ο λόγος, στο παραπάνω τραγούδι που υμνεί τη ναυτοσύνη των Αινιτών και των Αινιτισσών. Ανοίγω παρένθεση. Το 1821 όταν ξέσπασε η Επανάσταση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Αίνος αριθμούς 300 πλοία, τα οποία όργωναν τη Μεσόγειο κουβαλώντας όλα τα αγαθά. Αινίτης ήταν ο φιλικός Χατζή Αντώνης Βισβίζης που με τη σύζυγό του Δόμνα και πολλούς άλλους πολλά πρόσφεραν στην υπόθεση της των Ελλήνων ελευθερίας. Κλείνω την παρένθεση. Από την Αίνο πιθανόν να “μετοίκησε” στη Σαμοθράκη, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, και από το 1997 στην Αλεξανδρούπολη – επίσης στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, καθώς πολλοί Αλεξανδρουπολίτες κατάγονται απ’ την Αίνο που ανήκει η εκκλησία του.
«Ως θείος διάκονος της Εκκλησίας Χριστού, οσίως διήγαγες, τα προς Θεό και πιστώς, και ήθλησας άριστα· συ γαρ εν τω πελάγει, των ποικίλων αγώνων, εύπλοος ανεδείχθης, παμμακάριστε Εύπλε. Και νυν ημάς προς λιμένα, θείον κυβέρνησον! Το απολυτίκιο του Αγίου Εύπλου Ευλογία για μένα που το έψαλα κι εφέτος στον εσπερινό, μπροστά απ’ την εικόνα του στο εικονοστάσι της αυλής μας…
