Μετά το τριήμερο σίριαλ της δημοπρασίας τεσσάρων τηλεοπτικών αδειών με μία πρωτόγνωρη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα διαδικασία, με μυστικές διαδοχικές προσφορές των έγκλειστων εκπροσώπων από οκτώ επιχειρηματικά σχήματα, ήρθε η ώρα για τα πρώτα συμπεράσματα.
H επιρροή της τηλεόρασης σε καταναλωτικές συνήθειες και το πόσο εύκολα μπορεί να επηρεάσει την κοινή γνώμη δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανένα. Τα μόλις τέσσερα κανάλια πανελλήνιας εμβέλειας μπορούν να λειτουργήσουν ολιγοπωλιακά (oligopoly) όσο αφορά τις διαφημίσεις των καταναλωτικών προϊόντων και υπηρεσιών. Αφού πρώτα έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους, μπορούν να αυξήσουν αρκετά το κόστος διαφήμισης των εμπορικών διαφημιζόμενων εταιρειών ώστε να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους. Σε αυτό συνεπικουρεί και το υψηλό τίμημα απόκτησης της άδειας το οποίο πρέπει να καλυφθεί ώστε η τηλεοπτική επιχείρηση να θεωρείται βιώσιμη. Συνεπώς, οι μεγάλοι κολοσσοί και πολυεθνικές θα μπορούν να ανταποκριθούν σε ένα πιθανό αυξανόμενο διαφημιστικό κόστος, δεν θα μπορούν όμως οι μικρότερες μεγέθους εγχώριες εταιρείες όπου η διαφήμισή τους στην τηλεόραση θα γίνει απαγορευτική με άμεσο αντίκτυπο την απώλεια μεριδίων τους από τους μεγάλους και εύρωστους παίκτες.
Σκηνοθέτης όλου αυτού του σίριαλ δεν είναι άλλος από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία έχει ανακοινώσει ότι σκοπός της είναι να αυξήσει τα έσοδα του κράτους βάζοντας σε πλειστηριασμό 4 μόνο τηλεοπτικές άδειες. Οι άδειες αυτές διεκδικήθηκαν από οκτώ επιχειρηματικές ομάδες έγκλειστες και χωρίς επικοινωνία μεταξύ τους. Η τακτική αυτή θυμίζει μία κακή έκδοση της θεωρίας παιγνίων (game theory), όπου ο κάθε επιχειρηματίας προσπαθεί να αποκτήσει με το μικρότερο δυνατό κόστος γι’ αυτόν μία άδεια, χωρίς όμως να γνωρίζει τι ποντάρει και ποιος είναι ο αντίπαλός του. Όμως πραγματικός σκοπός της κυβέρνησης δεν φαίνεται να είναι το μεγαλύτερο κέρδος για τα δημόσια ταμεία, γιατί αν είχε αυτό ως σκοπό σίγουρα θα μπορούσε να λειτουργήσει διαφορετικά, όπως θα αναλύσουμε παρακάτω.
Έστω ότι η κυβέρνηση είχε ως αρχικό στόχο να εισπράξει τα 246 εκατομμύρια ευρώ ποσό που συγκεντρώθηκε στο τέλος της δημοπρασίας, παρ’ ότι αποτελούσε σενάριο πέραν των προσδοκιών της, σημειώνοντας ότι η άδεια με τη χαμηλότερη τιμή απόκτησης, ήταν η πρώτη στα 43,6 εκατ. ευρώ και η υψηλότερη, η τέταρτη στα 75,9 εκατ. ευρώ. Μία κυβέρνηση η οποία επιθυμεί πλουραλισμό και πολυφωνία στα τηλεοπτικά μέσα, με συμμετοχή μόνο οικονομικά υγιών τηλεοπτικών εταιρειών, δηλαδή τις οκτώ που κατάφεραν να προσκομίσουν τελικά τραπεζική εγγυητική επιστολή, θα διαιρούσε την τιμή στόχο διά τον αριθμό των οκτώ καναλιών. Συνεπώς θα όριζε την τιμή της κάθε άδειας στην τιμή των 246:8= 30,75 εκατ. ευρώ, τηρώντας την αρχή του δικαίου για όλους. Ακόμα και αν κάποιο νέο επενδυτικό σχήμα επιθυμεί την απόκτηση τηλεοπτικής άδειας στο μέλλον θα μπορεί να την αγοράσει στη συγκεκριμένη σταθερή τιμή.
Το ποσό των 30,75 εκατ. ευρώ είναι μικρότερο ακόμα και από την πιο χαμηλή τιμή απόκτησης άδειας η οποία ήταν στα 43,6 εκατ. του κ. Αλαφούζου και μόλις στο 40% της αξίας της μεγαλύτερης προσφοράς των 75,9 εκατ. του κ. Κυριακού. Η τιμή θα ήταν πιο «λογική» και ίδια για όλους, τα οφέλη πολλαπλάσια καθώς το δημόσιο θα είχε αρχικά ακριβώς τα ίδια έσοδα, αλλά μακροπρόθεσμα θα είχε ακόμα περισσότερα λόγω της συνεισφοράς οκτώ εν λειτουργία επιχειρήσεων στα ασφαλιστικά ταμεία αντί τεσσάρων. Ανάλογα θα είχε αυξημένα και έσοδα από τη φορολογία, ενώ δεν θα διακινδύνευε κανένα κανάλι να κλείσει και οι εργαζόμενοί του να χάσουν τη δουλειά τους. Συνεπώς όπως αποδεικνύεται σκοπός της όλης διαδικασίας δεν ήταν τα υψηλότερα κρατικά έσοδα.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο επίδοξοι καναλάρχες, οι κ.κ. Καλογρίτσας και Μαρινάκης οι οποίοι δεν είχαν καμία σχέση με τα τηλεοπτικά μέσα, ενώ απομένουν λιγότερες από 90 ημέρες για να σταματήσουν να εκπέμπουν τα κανάλια που δεν αδειοδοτήθηκαν σύμφωνα με τον νόμο. Συνεπώς είναι πολύ πιθανό να δούμε να αλλάζουν χέρια τηλεοπτικά κανάλια με ισχυρό brand name (Mega, Star, Alpha) ή διαφορετικά κάποια να συνεχίζουν να εκπέμπουν πανελλαδικά μέσω της δορυφορικής συνδρομητικής πλατφόρμας OTE-TV και Nova, αν και θα δουν τα έσοδά τους να συρρικνώνονται σημαντικά.
Ζητούμενο στην εποχή μας δεν είναι το «μαύρο» στα κανάλια, με εκατοντάδες νέους ανέργους τεχνικούς και δημοσιογράφους, αλλά νέες επενδύσεις στον τηλεοπτικό χώρο με στόχο ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας, πολυφωνία και ανεξάρτητη ενημέρωση.
*Ο Χάρης Παπαδάκης είναι υπ. δρ Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης Π.Κ.
