Aτυχα είναι τα παιδιά που για λόγους συγκυρίας, άγνοιας ή σκοπιμότητας θα στερηθούν τη διδασκαλία μιας σειράς μαθημάτων.
Οι αλλαγές που αισθάνεται ότι οφείλει να κάνει κάθε υπουργός Παιδείας στερούν από τις νέες γενιές των Ελληνόπουλων τα πλεονεκτήματα που είχαμε έναντι των συνομηλίκων μας σε Ανατολή και Δύση.
Ας αναρωτηθούμε, γιατί πρόκοβαν τα Ελληνόπουλα -απόφοιτοι των Λυκείων μας- στο εξωτερικό;
Γιατί οι απόφοιτοι των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού υπερτερούσαν σε ναυτoσύνη;
Γιατί οι Ελληνες επιστήμονες διαπρέπουν στα μεταπτυχιακά τους και σαν ερευνητές;
Οχι, δεν είναι το DNA μας, ούτε η επικαλούμενη ανωτερότητα της φυλής μας.
Στο σημείωμα παρουσιάζω συνοπτικά στοιχεία που υποστηρίζουν ότι το μέλλον ανήκει στους πολυμαθείς που αποκτούν μια ειδικότητα.
Οι γίγαντες και οι άλλοι
Γίγαντες της ευρυμάθειας, όπως ο Αριστοτέλης, ο Γαλιλαίος και ο Ντα Βίντσι, συνεισέφεραν τόσα, επειδή είχαν τεράστια αποθέματα γνώσης, ικανότητες παρατήρησης, διείσδυσης και κατανόησης.
Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που έστειλε ο Ντα Βίντσι το 1482, στον Λουδοβίκο Σφόρτζα, διοικητή του Μιλάνου. Ο λόγος; Εψαχνε δουλειά.
Η επιστολή θεωρείται το πιο συναρπαστικό βιογραφικό σημείωμα αφού ο Λεονάρντο δεν αναφέρει τίτλους σπουδών, αλλά τις εφαρμογές των δεξιοτήτων του. Την πήρε τη δουλειά ο Λεονάρντο χωρίς να χρειαστεί να αναφέρει όλα τα ταλέντα του που κάλυπταν μεγάλο φάσμα των επιστημών.
Σήμερα, νεολαίοι μας αν και είναι συνεχώς συνδεδεμένοι έχουν γνωστική – γλωσσική πενία και ελάχιστη σχέση με την εφαρμοσμένη γνώση.
Επιπλέον, αυτές οι διαφορές ανάμεσα σε όμορες περιοχές του Νομού μας φαίνεται ότι είναι σημαντικές. Κι εμείς αντί να χαρίσουμε στη νεολαία μας εκπαίδευση σε δεξιότητες και καλλιέργεια της γλώσσας μας ανακατεύουμε τη σύνθεση του προγράμματος.
Παντού οι ευρυμαθείς βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά, δεν εξαπατώνται, κάνουν συνδέσεις που άλλοι αγνοούν και έχουν το πλεονέκτημα μιας μοναδικής προοπτικής.
Σήμερα που η κυριαρχία των αυτοματισμών είναι απόλυτη, η προσέγγιση των ευρυμαθών είναι όχι μόνο πολύτιμη, αλλά αναγκαία και για τους ηγέτες μας.
Πολυμαθείς ή ειδικοί;
Ιστορικά οι μεγαλύτερες συνεισφορές παγκοσμίως προέρχονται από πολυμαθείς.
Ο Αριστοτέλης έκανε δεκάδες μελέτες σε πολλά πεδία. Ο Γαλιλαίος ήταν φυσικός-μηχανικός, όταν βοήθησε να ξεκινήσει η επιστημονική επανάσταση. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι θα ήταν πιο διάσημος ως εφευρέτης, παρά ως καλλιτέχνης, αν όλα τα τετράδια του δημοσιεύονταν.
Τα τελευταία 100 χρόνια, πολυμαθείς, όπως ο John Von Neumann και ο Herbert Simon, σημείωσαν πρωτοποριακές εξελίξεις σε διάφορους τομείς, όπως η επιστήμη των υπολογιστών, η οικονομία και η ψυχολογία.
Σήμερα οι ειδικοί προωθούν τις εξελίξεις, αφού ξεπέρασαν τους πολυμαθείς στις συνεισφορές τους. Τα βιογραφικά πολλών ειδικών αποκαλύπτουν ότι είναι και ευρυμαθείς.
Η πολυμάθεια είναι έργο ζωής, ενώ η δημιουργία ενός ειδικού –master- απαιτεί μια 10ετία εμπειρίας και έρευνας για να μπορέσει ένας επιστήμονας να προσθέσει το λιθαράκι του.
Ευρυμάθεια και διαδίκτυο
Σε κάθε σημείο της παγκόσμιας ιστορίας, οι περισσότερες από τις γνώσεις του ανθρώπινου γένους δεν ήταν κτήμα μας. Ελάχιστα γνωρίζαμε. Ηταν όμως στην παράδοση μας, στις συνταγές της γιαγιάς, στην τέχνη ενός αρχιμάστορα, στη γλώσσα μας.
Στο πρόσφατο παρελθόν ήταν ο περίεργος παραγιός, ο ευέλικτος δόκιμος και το τσιράκι που ευδοκιμούσε μια πρακτική που αποτυπώθηκε στην έρευνα “Αρχιμάστορες και μαθητευόμενοι”.
Σήμερα ένα μεγάλο μέρος του σημερινού πολιτισμού είναι στο Διαδίκτυο. Απόλυτα δημοκρατικό θα πείτε. Κι όμως αυτός ο πλούτος είναι προσιτός μόνο στους περίεργους και στους ερευνητικούς πολυμαθείς.
Ο περίεργος νέος -με καλό επίπεδο γλώσσας- που έχει διδαχθεί μια ευρεία γκάμα μαθημάτων ωφελείται ουσιαστικά από το διαδίκτυο. Κυνηγά τη γνώση, κι όχι το κουτσομπολιό και την επίδειξη.
Οσο πιο έμπειρος γίνεται, τόσο περισσότερο ακροβατεί στα σύνορα των διαφορών επιστημών. Κι επειδή η θέαση όταν βρίσκεσαι στα σύνορα των διαφόρων κλάδων είναι ευρύτερη, οι πολυμαθείς ανακαλύπτουν ευκαιρίες για καινοτομία.
Κι αν ανησυχείτε μήπως κουράζονται υπερβολικά, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Είναι αποδεδειγμένο ότι οι ευρυμαθείς δαπανούν λιγότερη ενέργεια κάθε φορά που μας καταπλήσσουν. Και το σπουδαιότερο προσφέρονται εθελοντικά να αναλάβουν κάθε τι νέο.
Ευρυμάθεια και εφαρμοσμένη γνώση
Σήμερα γνωρίζουμε ότι παρά τις επί μέρους προσπάθειες η σύνδεση της διδασκαλίας με την εφαρμοσμένη γνώση πάσχει.
Η εφαρμογή μιας προορατικής συμβουλής του Λεονάρντο, μπορεί να βοηθήσει.
Τι μας συμβουλεύει;
«Μελετήστε την επιστήμη της τέχνης.
Μελετήστε την τέχνη της επιστήμης.
Αναπτύξτε τις αισθήσεις σας – ειδικά μάθετε πώς να βλέπετε.
Συνειδητοποιήστε ότι όλα συνδέονται με όλα τα υπόλοιπα».
Μήπως ο Λεονάρντο αναφέρεται στη σύγχρονη διαθεματική προσέγγιση, στην ευρυμάθεια και την αλληλεπίδραση; Σήμερα είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ αντικειμένων μελέτης και επιστημών, κι όχι των αντικειμένων αφ’ εαυτών που μας ενδιαφέρει.
Κάθε τι που περιορίζει αυτές τις αλληλεπιδράσεις όπως η κατάργηση ή υποβάθμιση μαθημάτων και η αποξένωση των παιδιών από την εφαρμοσμένη γνώση βάζει όρια στην κατανόηση και στην πρόοδο.
Συμπερασματικά σ’ ένα διαρκώς εξελισσόμενο κόσμο τα άτομα που μπορούν να δουν τα μη ορατά, όπως συνδέσεις, ομοιότητες, διαφορές και αλληλεπιδράσεις πλεονεκτούν.
• Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση,
συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’ , ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’.
• Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr facebook polygnosi
