‘Τρεις κώδικες διαγενεακής επικοινωνίας, την αγάπη για τραγούδι, χιούμορ και παιχνίδια.’
«Μπαμπά, ακούγατε αυτό το τραγούδι και στην εποχή σας;’ ήταν τα λόγια που μου μετέφερε ένας νεαρός μπαμπάς του οποίου ο γιός συμμετείχε στο 32ο Παιχνίδι της Άνοιξης.
Η συζήτηση μας στο Καφέ του Δημοτικού Κήπου είχε σχέση με τις ποικίλες δραστηριότητες που ενεργοποιούν τον εγκέφαλο μας ανεξάρτητα ηλικίας.
Και οι τρεις δραστηριότητες –τραγούδι, χιούμορ, παιχνίδια- απαιτούν καλή ψυχική διάθεση και πάνω από όλα ενέργεια. Το κρίσιμο ερώτημα είναι πόση ενέργεια; Η αλήθεια είναι ότι κάθε περιοχή του εγκέφαλου μας καταναλώνει διαφορετική ποσότητα ενέργειας. Γνωρίζουμε ότι κάθε εγκέφαλος είναι ξεχωριστός, έτσι έχει το δικό του ισοζύγιο ενέργειας.
Στο σημείωμα παραθέτω αποτελέσματα ερευνών και παρατηρήσεων σχετικά με τις χρήσεις τραγουδιών, χιούμορ και παιχνιδιών ως κώδικες επικοινωνίας ανάμεσα στις γενιές.
Ένα παιχνίδι σπάταλο
Ερευνητές υπολόγισαν την κατανάλωση ενέργειας από τον εγκέφαλο μετρώντας τα επίπεδα οξυγόνου, ενώ το άτομο ενεργεί ποικίλες πράξεις. Για παράδειγμα ένα άτομο που παρατηρεί τα πάντα γύρω του ενώ κινείται προκαλεί την κατανάλωση πολλής ενέργειας.
Τώρα φανταστείτε ένα 10χρόνο παιδί που βρίσκεται σε σχετικά μη γνωστό περιβάλλον –όπως ο Δημοτικός μας Κήπος- να παίζει παιχνίδια πρωτοφανέρωτα μαζί με μια μικρή παρέα.
Αν υπήρχε τρόπος να συνδεθούμε με τον εγκέφαλο του θα βλέπαμε ότι ένα μεγάλο εύρος του είναι ενεργό και ενεργοβόρο.
Παρατηρώ ότι αυτή η φάση της ηδονικής υπέρ-διέγερσης έχει μικρή διάρκεια. Ακολουθείται από μια ήρεμη περίοδο στο τέλος του παιχνιδιού κι από μια περίοδο εσωτερίκευσης.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι όταν μια δραστηριότητα γίνει οικεία, τότε το άτομο εξοικονομεί ενέργεια, αφού ενεργοποιούνται μόνο οι σχετικές περιοχές του εγκέφαλου.
Κι εδώ είναι τα διλήμματα. Να παίζουμε παιχνίδια που μας αρέσουν ή καινούργια; Να παίζουν τα παιδιά μόνα τους ή και με ενήλικες;
Ισορροπία είναι η σοφή λύση κι αυτή ακολουθούμε στην οργάνωση των πολύ-γνωστικών παιχνιδιών μας.
Το τραγούδι των γοριλών
Καλή διάθεση και πρωτοβουλίες επιζητούν οι αρσενικοί γορίλες – τα μεγαλύτερα από τα πρωτεύοντα ανθρωποειδή. Ερευνητές παρατήρησαν ότι οι γιγάντιοι γορίλες σιγομουρμουρίζουν όταν τσιμπολογούν. Όμως, τραγουδούν κανονικά όταν τρώνε τα αγαπημένα τους φαγητά όπως σπόροι και υδρόβια βλάστηση. Για ένα περίεργο λόγο, δεν τραγουδούν όταν τρώνε απλά μυρμήγκια και τερμίτες.
Την ικανοποίηση τους για το καλό φαί δείχνουν, τραγουδώντας αρσενικοί γορίλες όλων των ηλικιών, από τους έφηβους μέχρι τους 35χρόνους υπερήλικες. Οι αρσενικοί γορίλες που είναι οι αρχηγοί της ομάδας σιγοτραγουδούν όσο μασουλάνε. Το τραγούδι τους σταματά όταν τελειώσουν το γεύμα τους και τότε ο αρχηγός γορίλας της ομάδας δίνει εντολή για μετακίνηση.
Σας θυμίζουν κάτι αυτές οι συμπεριφορές;
Φυσικά. Τραγουδιστικές συνήθειες σε πατριαρχικές ή μητριαρχικές οικογένειες, κι ακόμη το τελετουργικό του δείπνου σε μονές στο Άγιο Όρος.
Αν το ρίχναμε στο τραγούδι την ώρα του φαγητού, η καλή διάθεση θα μας κατακυρίευε…
Ο ρόλος του χιούμορ
Το χιούμορ είναι σημαντικό συστατικό της ευέλικτης και σύνθετης σκέψης. Είναι η τροφή που επιζητεί ο εγκέφαλος όλων, αλλά ιδιαίτερα των ατόμων της 3ης και της 4ης ηλικίας.
Παρατηρώ ότι άτομα που ενσωματώνουν το χιούμορ στη ζωή τους μαθαίνουν ευκολότερα, παράγουν δημιουργικές ιδέες, λύνουν κοινωνικά προβλήματα με άνεση. Κι αυτό για μερικούς απλούς λόγους.
Είναι γνωστό ότι το γέλιο πηγάζει από την ανατροπή μιας κατάστασης κι απαιτεί αστραπιαία μεταστροφή της σκέψης των ακροατών. Με αυτό τον τρόπο ο ακροατής ανεκδότων αναπτύσσει τη φαντασία του. Σχηματίζει μια εντελώς ανατρεπτική εικόνα που προκαλεί γέλιο. Κι είναι αυτό – το γέλιο- που μας χαλαρώνει σωματικά και νοητικά.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι διαπροσωπικές σχέσεις στην παρέα που ακούγονται ανέκδοτα διατηρούνται σε εξαιρετικό επίπεδο. Με μια προϋπόθεση τα ανέκδοτα να μην είναι το μοναδικό θέμα της συζήτησης ενήλικων και ηλικιωμένων.
Τέλος, είναι γνωστό ότι λίγο πριν την εφηβεία αρχίζουμε να παραμελούμε τη χρήση του δεξιού ημισφαιρίου μας. Δηλαδή, χάνουμε την φαντασία, την αποκλίνουσα σκέψη και την δημιουργικότητα μας. Δραστηριοποιούμε το παραμελημένο ημισφαίριο με τη χρήση χιούμορ, αλληγοριών και αινιγμάτων. Γι αυτό ας ενθαρρύνουμε τους διασκεδαστές της κάθε παρέας, για να εξισορροπούμε και να κατακτάμε χαλάρωση και ευεξία.
Συμπερασματικά
• Οι διαγενεακοί κώδικες ενδυναμώνουν όλα τα κύτταρα της κοινωνίας μας με έμφαση την οικογένεια.
• Κάθε τραγούδι που τραγουδάμε παρέα, κάθε ανέκδοτο που μοιραζόμαστε και κάθε παιχνίδι που παίζουμε μαζί με παιδιά και εγγόνια είναι ένας κρίκος που ενισχύει τη συνοχή μας.
• Η ενέργεια που σπαταλάμε σε αυτές τις δραστηριότητες είναι καταθέσεις στο ταμιευτήριο της αντοχής μας σε περιόδους κρίσεων.
• πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’, ‘Θυμάμαι εύκολα’.
• μέλος Γ.Σ. Ελληνικής Επιτροπής UNICEF.
• Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
facebook polygnosi
