Αν παρομοιάζαμε τη ζωή με ένα ταξίδι, οι επιλογές που κάνουμε και οι αποφάσεις που παίρνουμε, θα ήταν η πυξίδα που μας καθοδηγεί και καθορίζει την πορεία μας. Δύο είναι τα χαρακτηριστικά της επιλογής που την κάνουν μία ιδιαίτερη και, πολλές φορές, περίπλοκη διαδικασία, αποτελεί μία πράξη μοναχική και, επιπλέον, κάθε επιλογή κοστίζει. Το πρώτο στοιχείο έχει να κάνει με το ότι κάθε άνθρωπος κάνει τις επιλογές του μόνος του και οφείλει να είναι σε θέση να δεχτεί τις συνέπειες αυτών και το δεύτερο, με το ότι λέγοντας ναι σε κάτι, αναπόφευκτα λέμε όχι σε κάτι άλλο.
Υπάρχουν αρκετές παγίδες, στις οποίες μπορούμε να πέσουμε, όταν καλούμαστε να πάρουμε μία απόφαση σημαντική. Έτσι, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που μεταθέτουμε την ευθύνη σε άλλους, επικεντρωνόμαστε σε μία πλευρά του θέματος, και κυρίως σε αυτή που συμφωνεί με αυτό που πιστεύουμε και την ευνοούμε, συμμορφωνόμαστε με τη γνώμη των πολλών, γιατί «οι άλλοι ξέρουν καλύτερα» και τελικά επιλέγουμε να μείνουμε σε μία κατάσταση που γνωρίζουμε και είναι ασφαλής, παρά να διακινδυνεύσουμε μία αλλαγή, που δεν ξέρουμε τι συνέπειες θα έχει. Οι κρίσιμες αποφάσεις συνοδεύονται από αισθήματα άγχους, αβεβαιότητας, αλλά και φόβου, που μπορεί να γίνει ασαφής και γενικευμένος.
Μπορούμε να μειώσουμε τον φόβο αυτό καθορίζοντας ξεκάθαρα τον στόχο, αξιολογώντας όλες τις εναλλακτικές, υπολογίζοντας τα υπέρ και τα κατά της κάθε περίπτωσης και παίρνοντας μία απόφαση με γνώμονα το πώς φανταζόμαστε το μέλλον και πώς θέλουμε να είναι η ζωή μας. Παράλληλα, όμως, είναι καλό να θυμόμαστε ότι η επιλογή είναι δύναμη, και η δύναμη αυτή αυξάνεται όταν κάνουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε και δείχνουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Ελέγχουμε ουσιαστικά την ζωή μας όταν η πράξη συντονίζεται με την ανάγκη και την επιθυμία και όταν αποφασίζουμε για το τι θέλουμε και όχι για το τι δεν θέλουμε.
Οι φιλόσοφοι μιλούσαν για την ελεύθερη βούληση, μία αρχή που ορίζει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν καθορίζεται μόνο από εξωγενείς παράγοντες αλλά από επιλογές που είναι αποτέλεσμα θέλησης. Με μια τέτοια πυξίδα, το ταξίδι θα είναι πιο σίγουρο και ασφαλές, θα μας οδηγήσει σε ένα προορισμό που εμείς καθορίσαμε την πορεία του και που στο τέλος του, κοιτάζοντας πίσω θα μπορούμε να πούμε ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για ό,τι συνέβη, χωρίς να χρειαζόμαστε «κακούς δράκους» να κατηγορήσουμε για όσα πήγαν στραβά. Ο Σαρτρ είχε πει ότι μόνο στις αποφάσεις μας είμαστε σημαντικοί ταυτόχρονα όμως το να νιώθουμε σημαντικοί μας επιτρέπει και να αποφασίζουμε.
*ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια
