H διάσημη Μαντάμ ντε Σεβινιέ γράφει στην κόρη της για το κακάο: «Σας γοητεύει για ένα διάστημα και μετά σας ανάβει ξαφνικά ένα συνεχιζόμενο πυρετό που σας οδηγεί στο θάνατο». Και συνεχίζει: «Η μαρκησία του Γκετλογκόν ήπιε τόση σοκολάτα, ενώ ήταν έγκυος πέρυσι, που γέννησε ένα μαύρο, σαν το διάολο, αγοράκι που πέθανε».
Αλλοι λατρεύουμε τη μαύρη και πικρή, άλλοι παραδινόμαστε άνευ όρων στη γεύση της γάλακτος, άλλοι προτιμούμε τις κομψές βελγικές πραλίνες, άλλοι διακατεχόμαστε από τη μονομανία της λευκής, όλοι μας όμως έχουμε μια σχέση σχεδόν ερωτική με τη σοκολάτα. Αλήθεια, ποιος ανακάλυψε τέτοιον πειρασμό;
Το βοτανολογικό όνομα του κακαόδεντρου, “θεόβρωμα το κακάον”, υποδηλώνει πως πρόκειται για την τροφή των θεών, αφού όλοι όσοι γεύονται τη σοκολάτα, νιώθουν πως ξαφνικά βρέθηκαν στον Παράδεισο.
Και αν δεν είναι η τροφή των Θεών υπήρξε σίγουρα για εκατοντάδες χρόνια απόλαυση των λίγων. Διάφοροι πολιτισμοί συνέβαλαν για την μετατροπή του καρπού του κακαόδεντρου σε ένα παγκόσμιο γλυκό πάθος με μεγάλη ποικιλία γεύσεων.
Πρώτοι οι Μάγιας καλλιέργησαν εντατικά το κακαόδεντρο στην χερσόνησο Γιουκατάν, όπου χρησιμοποιούσαν τους καρπούς του και σαν νόμισμα. Επιπλέον τους καβούρντιζαν, τους άλεθαν, ανακάτευαν την σκόνη με νερό, πρόσθεταν μπαχαρικά και έφτιαχναν ένα ρόφημα με πικρή και πικάντικη γεύση. Οι Αζτέκοι πρόσθεσαν όμως και τσίλι, βανίλια, μέλι κ.ά.
Στις κοινωνίες των Μάγια και των Αζτέκων μόνο όσοι είχαν κύρος και εξουσία είχαν δικαίωμα να το απολαύσουν.
Το 1502 ο Κολόμβος αντελήφθη την πολυδυναμικότητα των καρπών του κακαόδεντρου. Ετσι εκτίμησε το δώρο ενός αρχηγού των Ινδιάνων, δεν το θεώρησε όμως τόσο ενδιαφέρον για τους συμπατριώτες του, ώστε να το φέρει και πίσω. Χρειάστηκε να κατακτήσει ο Ερμάν Κορτές τις Δυτικές Ινδίες, για να μάθουν οι Ευρωπαίοι να πίνουν και να γεύονται τη σοκολάτα.
Ο Κορτές επέστρεψε στην πατρίδα του το 1528, φέρνοντας μαζί του τους επιμήκεις καρπούς του κακαόδεντρου, που στο σχήμα θυμίζουν ένα μικρό αργίτικο πεπόνι με κόκκινες -σχεδόν της φωτιάς- πινελιές. Όπως ήταν φυσικό, οι παράξενοι αυτοί καρποί ξεσήκωσαν τους βοτανολόγους, που έσπευσαν να τους μελετήσουν. Αυτή είναι μόνον η αρχή της περιπέτειας του κακάο στην Ευρώπη.
Ο πρώτος που αναφέρεται στο κακάο ήταν ο βοτανολόγος Τζιρολάμο Μπεντζόνι, που έγραψε στο βιβλίο του “Η ιστορία του Νέου Κόσμου” (Βενετία 1565) πως το κακάο ήταν ένα “ξέπλυμα για τα γουρούνια”, αλλά όταν ελλείψει κρασιού αναγκάστηκε να το δοκιμάσει, το βρήκε θρεπτικό και τονωτικό, παρόλη την πίκρα του.
Επειδή η σοκολάτα ήταν πικρή για τα ευρωπαϊκά γούστα τής πρόσθεσαν ζάχαρη, κανέλα και αντί για τσίλι, πιπέρι. Πρώτα παρασκευάζεται στα μοναστήρια, όπου οι μοναχοί κατέχουν την τέχνη της φαρμακοποιίας. Τότε διαπιστώνουν πως το ρόφημα αυτό είναι γευστικότερο όταν σερβίρεται ζεστό. Η Καθολική Εκκλησία βρήκε έτσι το τονωτικό ποτό της για τις περιόδους των νηστειών.
Ζεστό, αρωματικό και γλυκό: τίποτα δεν θυμίζει πια το “πρωτόγονο” κακάο.
Ο 16ος αιώνας “μεθάει” με τη μελαχρινή αμβροσία
Η επιτυχία της σοκολάτας γεννά και την προκατάληψη. Στα μέσα του 17ου αιώνα και ενώ το μονοπώλιο της σοκολάτας έχει περάσει στα χέρια των Ολλανδών θαλασσοπόρων και αποτελεί πια το αγαπημένο ρόφημα της αριστοκρατίας, εμφανίζονται τα πρώτα κρούσματα.
Η διάσημη Μαντάμ ντε Σεβινιέ γράφει στην κόρη της για το κακάο. «Σας γοητεύει για ένα διάστημα και μετά σας ανάβει ξαφνικά ένα συνεχιζόμενο πυρετό που σας οδηγεί στο θάνατο». Και συνεχίζει: «Η μαρκησία του Γκετλογκόν ήπιε τόση σοκολάτα, ενώ ήταν έγκυος πέρυσι, που γέννησε ένα μαύρο, σαν το διάολο, αγοράκι που πέθανε».
Νομίζετε πως η κομψή αλληλογράφος του 17ου αιώνα υπερέβαλλε;. Αυτό δεν ήταν παρά η αρχή. Ανάμεσα στους κληρικούς ξεσπάει, λίγα χρόνια αργότερα, μια φοβερή διαμάχη, με θέμα την νομιμότητα της κατανάλωσης του που λίγο έλειψε να πνίξει την Εκκλησία σε μια κούπα σοκολάτα.
Και ενώ οι εκπρόσωποι του Κυρίου δόξαζαν το κακάο, ένας βοτανολόγος ο Λινναίος, στη Σουηδία ονομάζει την καθαγιασμένη αυτή παρασκευή (και το δέντρο του κακαόδεντρου) θεόβρωμα. Ετσι ανοίγει και στην Ευρώπη ο δρόμος για τη δημιουργία των πρώτων σοκολατοποιείων, αρχικά για την παρασκευή φαρμακευτικής σοκολάτας, και αργότερα για να την εμπορευθούν οι μεγάλοι οίκοι της Ευρώπης.
Στο επόμενο αφιέρωμα μας στη σοκολάτα θα μάθουμε για τη διαδικασία παραγωγής της, τον ρόλο της στην κουζίνα και για την ιστορία της ελληνικής σοκολατοποιίας.
